دورنمایی از اخلاق پزشکی و رعایت حقوق بیمار در برخی متون طب سنتی ایران و اسلام
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 2 شماره 4 (1389),
29 اردیبهشت 2016
,
صفحه 11-45
https://doi.org/10.22037/mhj.v2i4.12242
چکیده
بررسی رابطه پزشک و بیمار و تأکید بر جایگاه حقوق بیمار در حوزه روابط اخلاقی و انسانی که در اعصار و قرون گذشته ریشه دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
یافتههای متون طب سنتی کهن نشان میدهد که از دیدگاه پزشکان و حکمای ایرانی و اسلامی، رعایت اخلاق پزشکی در حوزه حقوق بیماران و رابطه صحیح و منطقی بین پزشک و بیمار با تکیه بر رعایت اصول و موازین اخلاقی و آموختههای دینی از مهمترین موضوعات پزشکی بوده است.
نرمخویی، خوشرفتاری، مهربانی، دلسوزی با بیمار، حفظ اسرار بیمار، احترام به بیمار، خردمندی و باسواد بودن پزشک، رعایت تقوا و دینداری، پرهیز از لهو و لعب و... از مواردی است که پایبندی پزشک به آنها در راستای خدمت به بیمار و رعایت حقوق وی در متون پزشکی قدیم، بوده است.
برخی از متون کهن پزشکی که در این مطالعه بررسی شده است، عبارتند از: «الطب الروحانی» رازی، «کامل الصناعة الطبیة» علی بن عباس اهوازی، «ادب الطبیب» رهاوی، «المعالجات البقراطیة» ابوالحسن طبری، «مفتاح الطب» ابن هندو، «منهاجالدکان» ابوالمنی کوهین عطار، «خلاصة الحکمة» عقیلی خراسانی و... .
- اخلاق پزشکی؛ حقوق بیمار؛ طب سنتی ایرانی و اسلامی
ارجاع به مقاله
مراجع
آسمانی، امید و امامی، محمد. (1389). حقوق پزشکی و ضمانت اجرایی اخلاق پزشکی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. سال 5. ش 1 و 2.
ابن أبی أصیبعه. (بیتا). عیون الأنباء في طبقات الأطباء. (بیتا). بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة.
ابن جوزی، عبد الرحمن. (1359 ق/1940م). المنتظم. حیدرآباد دکن.
ابن الندیم. (1366). الفهرست (ترجمه محمدرضا تجدد). تهران: امیرکبیر.
ابن هندو. (1387). پزشک و فیلسوف طبرستانی و کتاب مفتاح الطب او (با مقدمه مهدی محقق). تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران. دانشگاه مک گیل.
ابوداود، سنن. (بیتا). (تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید). ج 4. بیروت: دارالفکر.
الأخوینی البخاری، ابوبکر ربیع بن احمد. هدایة المتعلمین فی الطب (به اهتمام جلال متینی). چ 2. دانشگاه فردوسی مشهد.
اهوازی، علی بن عباس. (1387). کامل الصناعة الطبیة. ج 1. چ 1. مؤسسه احیاء طب طبیعی. قم: انتشارات جلالالدین.
پارسا، سوسن و حیدرنیا، محمدعلی. (1384). درسنامه تماس زودرس با بیمار. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
پروینرو، شیرین و غفاری، فرزانه. (1388). رویکرد علمی ـ اخلاقی کتاب منهاج الدکان در داروسازی. فصلنامه اخلاق پزشکی. سال سوم. ش 8. 127ـ143.
تابعی، سید ضیاءالدین و پارسایی، حکیمه. (1387). رابطه پزشک و بیمار. فصلنامه اخلاق پزشکی. سال دوم. ش4.
تفضلی، احمد. (1385). مینوی خرد. چ 4. انتشارات توس.
جرجانی، سید اسماعیل (1380). ذخیره خوارزمشاهی. چ 1. انتشارات فرهنگستان علوم پزشکی.
جوادی، محمدعلی؛ عباسی، محمود و ضیایی، حسین. (1386). اخلاق پزشکی و انتظار بیمار از پزشک. چ 1. مؤسسه فرهنگی و حقوقی سینا.
جولایی، سودابه. (1387). منشور حقوق بیماران و راهکارهای ارتقاء آن در ایران. فصلنامه حقوق پزشکی. سال دوم. ش 6. مؤسسه فرهنگی حقوق سینا.
حیدرنیا، محمدعلی. (1387). مقاله نظامی عروضی. نقل از فصلنامه اخلاق پزشکی. سال دوم. ش4.
داود بن أبی سعد، ابوالمنی. (1412هـ. 1992م). منهاج الدکان و دستور الأعیان فی أعمال و تراکیب الأدویة النافعة للأبدان. دارالمناهل. بیروت: الطبعة الأولی.
الدفاع، علی عبدالله. (1386). مشاهیر گیاهشناسی در تمدن اسلامی (ترجمه فرزانه غفاری). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و معالعات فرهنگی.
الرهاوی، اسحاق بن علی. (1992). أدب الطبیب (تحقیق کمال سامرایی و داود سلمان علی). الطبعة الأولی، العراق. بغداد: طباعة و نشر دارالشؤون الثقافیة العامة.
زالی، محمدرضا. (1387). مبانی نوین ارتباط پزشک و بیمار. چ 2. مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی.
الطبری، ابوالحسن. (1410 هـ/1990م). المعالجات البقراطیة (یصدره فؤاد سزگین). معهد تاریخ العلوم العربیة والاسلامیة في إطار جامعة فرانکفورت.
طبری، علی بن ربّن. فردوس الحکمه في الطب. ضبطه و صححه عبدالکریم سامی الجندی. بیروت: منشورات محمدعلی بیضون، الکتب العلمیه.
طوسی، نصیرالدین.(بیتا). منتخب اخلاق ناصری (به تصحیح استاد جلالالدین همایی). تهران: مؤسسهی نشر هما.
عقیلی خراسانی شیرازی، محمدحسین. (1385). خلاصة الحکمة. چ 1. سفارش مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی. طب مکمل و اسلامی. قم: نشر اسماعیلیان.
قراملکی، احد فرامرز و همکاران. (1386). اخلاق حرفهای در تمدن ایران و اسلام. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
قریب، عبدالعظیم. (بیتا). منتخب کلیله و دمنه. وزارت فرهنگ. چاپ افست علی اکبر علمی.
قفطی، علی بن یوسف. (1371). ترجمه فارسی تاریخ الحکماء (به کوشش بهمن دارایی). تهران: دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر. (1389). اخلاق و حقوق. مجموعه سخنرانیهای انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری. نشریه داخلی انجمن اخلاق در علوم و فناوری.
لاریجانی، باقر. (1382). پزشک و ملاحظات اخلاقی. ج 1. مروری بر بیان اخلاق پزشکی برای فردا. چ 1.
ماری کخ، هاید. (1387). از زبان داریوش (ترجمه پرویز رجبی). چ 13. نشر کارنگ.
مجموعه مقالات اخلاق پزشکی. (1373). مرکز مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی. کلیات اخلاق پزشکی. انتشارات مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی.
نجمآبادی، محمود. تاریخ طب در ایران (قبل از اسلام). مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر. (1339). چهار مقاله. چ 4. چاپ از روی نسخه محمد بن عبدالوهاب قزوینی. نشریات حسن متون ادبیات فارسی 1.
نفیسی، ابوتراب. مختصر تاریخ علوم پزشکی تا ابتدای قرن معاصر. انتشارات دانشگاه اصفهان.
- چکیده مشاهده شده: 2409 بار
- PDF دانلود شده: 739 بار