سنجش سطح گرایش به درمانهای سنتی با استفاده از گیاهان دارویی در مناطق روستایی (منطقه مورد مطالعه دهستان زبرخان شهرستان نیشابور)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 7 شماره 24 (1394),
5 July 2017
,
صفحه 185-220
https://doi.org/10.22037/mhj.v7i24.9719
چکیده
مقدمه: در شرایط كنونی حجم قابل توجهی از جمعیت كشور (29%) در مناطق روستایی در حال زندگی و امرار معاش هستند. از آنجایی كه روستاها محل تجمع فقر به شمار میآید، لذا توجه سطح سلامت بهداشتی (فردی، خانوادگی و محیطی) در محیطهای روستایی كشور از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. روستاییان با توجه به دانش بومی پزشكی، از ابتدا از طریق استفاده از گیاهان دارویی، روشهایی را برای پیشگیری و درمان اتخاذ میكردهاند كه با ورود علم پزشكی نوین دچار تحول گردید و از سطح به كارگیری دانش بومی درمان در روستاها كاسته شد، اما در شرایط موجود علیرغم پیشرفتهای علمی پزشكی، به دلیل برخی آسیبهای شیمیایی داروها، گرایش به استفاده از گیاهان دارویی به عنوان طب سنتی درحال افزایش میباشد، لذا این مطالعه با هدف سنجش سطح گرایش به درمانهای سنتی با گیاهان دارویی در مناطق روستایی دهستان زبرخان است كه در سالهای اخیر به شكل چشمگیری در حال افزایش میباشد، به طوری كه تولید، جمعآوری و بستهبندی گیاهان دارویی جنبه اقتصادی یافته است.
روش: روششناسی مطالعه بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی بوده كه جمعآوری اطلاعات آن با دو شیوه كتابخانهای و پیمایشی و با ابزار پرسشنامه در بین 129 نمونه در 10 روستای منطقه زبرخان نیشابور انجام شده است. برای عملیاتیسازی مطالعه، 15 شاخص اصلی مرتبط با مسأله استخراج گردید و از طریق یافتههای میدانی دادهها در سطح نمونهها جمعآوری شد، سپس دادههای جمعآوریشده از طریق روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: یافتهها نشان داد كه سطح گرایش به مصرف داروهای گیاهی در زنان بیشتر از مردان میباشد. همچنین بر اساس آزمون همبستگی بین مؤلفههای گرایش به گیاهان دارویی بیانگر عدم رابطه معنیدار بین ویژگیهای فردی از جمله درآمد ماهیانه، وضعیت بیمه و تحصیلات نسبت به گرایش روستاییان میباشد. به علاوه نتایج حاصل از آزمون T-TEST حاکی از آن است که برای تمام شاخصهای گرایش در مجموع حدی بالاتر از میانگین دیده شده است و با توجه به سطح معنیداری بین متغیرهایی که گرایش به مصرف را نشان میدهند و مصرف داروهای گیاهی ارتباط معنیدار وجود دارد.
نتیجهگیری: با توجه به یافتهها، میتوان به گرایش بالای روستاییان به استفاده از گیاهان دارویی در درمان تأکید كرد كه از دلایل اصلی آن میتوان به ترس از عوارض داروها، سطح درآمدهای پایین و... اشاره كرد، لذا با توجه به فراگیرشدن استفاده از گیاهان دارویی، ارائه آموزشهای لازم جهت آگاهی بخشی در زمینه تهیه، نگهداری و مصرف گیاهان دارویی به مردم روستایی ارائه شود.
- طب سنتی؛ گیاهان دارویی؛ تحلیل علی؛ روستاییان؛ دهستان زبرخان
ارجاع به مقاله
مراجع
ازكیا، مصطفی. میرشكار، احمد. (1376 ش.). دانش بومی و مشاركت مردمی و چگونگی استفاده از آن در بهرهبرداری از هرزابهای سطحی منطقه دشتیاری. فصلنامه جنگل و مرتع. شماره سی و چهارم، صص 15-1.
اهوازی، مریم. اكبرزاده، محمد. خلیقی سیگارودی، فرحناز. كهندل، اصغر. (1391 ش.). معرفی گیاهان دارویی پر مصرف در طب سنتی منطقه شرق مازندران. فصلنامه گیاهان دارویی. دوره یازدهم، شماره چهل و چهارم، صص 175-164.
آویژگان، مجید. محبنسب، مائده. (1389 ش.). آشنایی با روش تحقیق در طب سنتی. فصلنامه داروهای گیاهی. دوره اول، شماره سوم، صص 69-63.
بازارنوی، محمود. (1389 ش.). بررسی نظام سلامت در ایران. گرفتهشده از سایت دانشگاه علوم پزشكی و توانبخشی. دسترسی در: http://www.uswr.ac.ir.
پاپزن، عبدالحمید. حسینی، سیدمحمود. ازکیا، مصطفی. عمادی، محمدحسین. (1386 ش.). تدوین مدل مفهومی حاصل از تلفیق دانش بومی و رسمی با استفاده از نظریه بنیانی به منظور دستیابی به رهیافت تدریجی مناسب (مطالعه موردی: منطقه بیلوار شهرستان كرمانشاه). فصلنامه اقتصاد كشاورزی و توسعه. دوره پانزدهم، شماره پنجاه و هشتم، صص 176-151.
پرویزی، سرور. احمدی، فضلالله. نیكبخت فضلآبادی، علیرضا. (1382 ش.). عوامل مؤثر بر سلامت از نگاه نوجوانان. فصلنامه پایش. دوره دوم، شماره چهارم، صص 252-245.
پورآتشی، مهتاب. (1390 ش.). جایگاه دانش بومی در برنامه ریزیهای توسعه پایدار روستایی. ماهنامه سنبله. سال بیست و چهارم، شماره دویست و چهاردهم، ص 32.
نیرنوری، تورج. (1393 ش.). شایست و ناشایست در پزشکی: نقدی بر طب سنتی ایران. گوارش. دوره نوزدهم، شماره اول، صص 54-50.
هاشم دباغیان، فتانه. كمالینژاد، محمد. شجاعی، آسیه. عبداللهیفرد، مهری. گوشهگیر، سیداشرفالدین. (1390 ش.). مروری بر گیاهان ضد دیابت در طب سنتی ایران و بررسی اثربخشی آنها. فصلنامه گیاهان دارویی. دوره یازدهم، ویژهنامه شماره هشت، صص 11-1.
دولتخواهی، مهدی. قربانی نهوجی، مجید. (1392 ش.). معرفی گیاهان دارویی پرمصرف شهرستان دشتستان در استان بوشهر با تأکید بر کاربرد سنتی. فصلنامه گیاهان دارویی. دوره دوازدهم، شماره چهل و ششم، صص 105-85.
رشیدی، شمساله. فرجی، هوشنگ. جهانبین، داریوش. میرفردی، اصغر. (1390 ش.). ارزیابی میزان آگاهی، اعتقاد و عملكرد مردم شهر یاسوج، نسبت به گیاهان دارویی. فصلنامه گیاهان دارویی. دوره یازدهم، ویژهنامه شماره هشت، صص 184-177.
رنجبر، زهرا. افتخارینسب، نسرین. قربانی جاوید، مجید. خاناحمدی، معصومه. جعفری، امید. (1392 ش.). بررسی میدانی ویژگیهای حرفهای و سطح دانش عرضه كنندگان گیاهان دارویی كرمانشاه. مجله طب سنتی اسلام و ایران. دوره چهارم، شماره سوم، صص 299-291.
زارع، حشمت. یعقوبی، جعفر. (1381 ش.). نگرش به دانش بومی. مجله جهاد. شماره نوزدهم، ص 52.
سعیدنیا، سودابه. داسیان، زهرا. حاجیآخوندی، عباس. (1388 ش.). گیاهان دارویی مؤثر در بیماریهای كودكان. فصلنامه گیاهان دارویی. دوره نهم، شماره سی و سوم، صص 25-16.
طباطبایی، سیدمحمود. كلانتر هرمزی، عبدالجلیل. (1389 ش.). نگرشی بر دانش كالبد شكافی در متون طب سنتی پژوهش در پزشكی. مجله پژوهشی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی. دوره سی و چهارم، شماره دوم، صص 85-79.
عمادی، محمدحسین. عباسی، اسفندیار. (1378 ش.). دانش بومی و توسعه پایدار روستاها: دیدگاهی دیرین در پهنهای نوین. فصلنامه روستا و توسعه. شماره پنجم، صص 45-17.
غلامدخت، سمیرا. زاهدی، مهدی. (1392 ش.). بررسی ایجاد بستر مناسب حمایت از طب سنتی در نظام حقوق مالكیت فكری. فصلنامه حقوق پزشكی. دوره هفتم، شماره بیست و چهارم، صص 138-101.
مرادی لاکه، مازیار. رمضانی انصاری، حسن. (1387 ش.). عوامل جمعیتشناختی و اقتصادی اجتماعی مرتبط با به کارگیری گیاهان دارویی/ داروهای گیاهی در ساکنین شهر تهران. فصلنامه پایش. دوره هفتم، شماره چهارم، صص 320-313.
میرغضنفری، سیدمهدی. (1388 ش.). طب سنتی. فصلنامه پژودا. سال چهارم، شماره یازدهم، صص 64-56.
نصیری، ابراهیم. حسینیمهر، سیدجلال. آزادبخت، محمد. مدنی، سیدعبدالله. (1392 ش.). بررسی درمان زخم سوختگی بر مبنای طب سنتی مردمی و شفاهی از طریق عطاریهای استان مازندران. فصلنامه گیاهان دارویی. دوره دوازدهم، شماره چهل و هشتم، صص 149-136.
منابع انگلیسی:
Barton, H. Tsourou, C. (2000). Healthy Urban Planning, a WHO guide to planning for people. London: E & FN Spon Press, 7.
Naidoo, J. wills, J. (2000). Health Promotion Foundations for Practice. 2nd ed, Edinburgh: Baillière Tindall, 5-64.
Saggadi, SE. Batoli, H. Ghanbari, A. (2012). Acollection and survey of the traditional uses of the plants in kashan city. Journal of Islamic and Iranian Traditional Medicine. 1(2): 29-36.
- چکیده مشاهده شده: 1854 بار
- PDF دانلود شده: 681 بار