مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

چکیده

اخلاق، علمى است كه سرچشمه‏هاى اكتساب صفات نيك و راه مبارزه با صفات بد و آثار هر يك را در فرد و جامعه مورد بررسى قرار مى‏دهد.

بى‏شك، بحث‌هاى اخلاقى از زمانى كه انسان گام بر روى زمين گذارد آغاز شد. از حضرت آدم عليه السلام تا ساير پيامبران الهى يكى پس از ديگرى به تهذيب نفوس و تكميل اخلاق كه خمير مايه سعادت انسان‌ها است پرداختند، اما بزرگ‌ترين معلم اخلاق، پيامبر اسلام (ص) می‌باشد كه با شعار «انما بعثت لا تمم مكارم الاخلاق‏» مبعوث شد و خداوند درباره او فرموده است: «وانك لعلى خلق عظيم» اخلاق تو بسيار عظيم و شايسته است قطعا اخلاق نبوی را باید اخلاق قدسی و الهی بشماریم. ازجمله شاخص‌های مهم تمدن اسلامی، نقش محوری اخلاق و معنویات است. جُرجی زیدان، نویسنده مسیحی لبنانی می‌نویسد: از همان ابتدا، مسلمانان با تاکید بر اخلاقیات و معنویات، به آیین اسلام رسمیت و اهمیت دادند و تمدن اسلامی را بر پایه اخلاق و معنویت پایه ریزی کردند.

یک نظام اخلاقی دینی مبتنی بر این ویژگی‌های منحصر به فرد است: اتکا بر وحی، برخورداری از ضمانت اجرایی قوی درونی و همیشگی با اعتقاد به وجود خداوند و باور به معاد» در بردارنده همه عرصه‌های حیات، به دوربودن از سختگیری‌های طاقت‌فرسا، گستردگی منابع اخلاقی اسلامی، قابلیت تطبیق آن با شرایط زمانی و مكانی مختلف، برخورداری از الگوهای اخلاقی چون ائمه اطهار (ع) كه در بدترین شرایط تاریخی بر تعهدات اخلاقی خویش پایداری كرده‌اند و امکان رشد اخلاقی برای همه انسان‌ها به طور مساوی.

مسأله مورد مطالعه در این مقاله، بررسی نقش اخلاق در آموزه‌های دینی، با اشاره به ویژگی‌ها و شاخص‌های آن با استناد به ارزش‌های نهفته در مکتب منبعث از وحی الهی و اخلاق نبوی با بهره‌گیری از شیوه مروری و کتابخانه ای می‌باشد. نتایج مطالعه نیز نشان از ضرورت توجه بیش از پیش به آموزه‌های دینی جهت احیای اخلاق حرفه‌ای و شکوه میراث تمدنی گذشته با بکار بستن اخلاق نبوی دارد و این مهم در گرو ایجاد اخلاق حرفه‌ای در تمامی سازمان‌ها و حرف می‌باشد. الگوسازی اخلاقی به خصوص برای نسل جوان نیز از جمله بایسته‌هایی است که نباید مورد غفلت واقع شود.