• ثبت‌نام
  • ورود
  • فارسی
    • English

مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

  • صفحه اصلی
  • درباره
    • درباره‌ی مجله
    • تیم سردبیری
    • نمایه نامه ها
  • موارد ضروری
    • فرم تعهد نامه
    • فرمت مقالات
    • دریافت کد ارکید
  • ارزیابی مقالات
  • کمیته بین‌المللی اخلاق نشر
    • اقدامات کمیته بین المللی اخلاق نشر COPE
  • ارسال مقاله/ راهنمای نویسندگان
  • بیانیه حق نشر
  • شماره جاری
  • بایگانی‌ها
  • اطلاعات تماس
  • اطلاعیه‌ها
جستجوی پیشرفته
  1. صفحه اصلی
  2. بایگانی‌ها
  3. دوره 17 (1404): مجله تاریخ پزشکی. 1404
  4. مقاله مروری

دوره 17 (1404)

مهٔ 2025

بررسی نظرات دانشمندان و طبیبان مسلمان در زمینه طب‌انگاری اخلاق

  • حمید شاهوردی
  • ابراهیم نصیری
  • آسیه جوکار
  • جمال رضایی اوریمی
  • مرتضی دارابی‌نیا

مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی, دوره 17 (1404), 6 مهٔ 2025 , صفحه 1-15
https://doi.org/10.22037/mhj.v17i.46806 چاپ شده: 2025-09-30

  • مقاله
  • دانلود
  • ارجاع
  • مراجع
  • آمار
  • اشتراک

چکیده

زمینه و هدف: نگرش طب‌انگارانه به اخلاق و بحث از سلامت نفس یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که در نظريات اخلاقي و آثار اندیشمندان، فیلسوفان و طبیبان ایرانی در سده‌های اولیه تمدن اسلامی، مطرح بوده است. هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل نظرات دانشمندان و طبیبان تمدن اسلامی در مورد طب‌انگاری اخلاق یا سلامت نفس است.

روش: روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای است. در این مطالعه منابع و متون تاریخی، فلسفی و طبی مورد استفاده قرار گرفته است.

ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش، جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: نظریه طب‌انگاری اخلاق که سلامت و بیماری نفس را مشابه سلامت و بیماری جسم می‌داند، ریشه در سنت یونانی دارد، اما در تمدن اسلامی با اتکا به جهان‌بینی توحیدی و فطرت‌محور بازتعریف شده است. در این رویکرد، سلامت نفس به عنوان حاکمیت عقل بر نفس و رعایت اعتدال تعریف می‌شود. این نظریه علاوه بر ارائه راهکارهای عملی برای حفظ سلامت و درمان بیماری‌های نفس، شاخص‌هایی مانند هماهنگی با فطرت و اعتدال در رفتار را برای تشخیص سلامت نفس معرفی می‌کند. همچنین عواملی چون هوی و هوس و وسوسه‌های نفسانی را به عنوان تهدیدات اصلی سلامت نفس شناسایی کرده و راه درمان را در بازگرداندن به تعادل، شناخت عوامل بیماری‌زا و استفاده از روش‌های تدریجی و هدفمند می‌داند.

نتیجه‌گیری: بررسی دیدگاه اندیشمندان مسلمان نشان می‌دهد که طب‌انگاری اخلاق، صرفاً یک استعاره نیست، بلکه چهارچوبی منسجم برای تحلیل سلامت و بیماری نفس است. این رویکرد، اخلاق را علمی برای شناخت، پیشگیری و درمان انحرافات نفسانی می‌داند. در نهایت، این نظریه با تأکید بر مفاهیمی چون اعتدال و حاکمیت عقل، ظرفیت بالایی برای گفتگو با اخلاق کاربردی معاصر و ارائه راه‌حل برای بحران‌های معنوی دارد.

کلمات کلیدی:
  • طب‌انگاری اخلاق
  • سلامت نفس
  • اخلاق پزشکی
  • طب روحانی
  • تاریخ پزشکی
  • pdf (English)

ارجاع به مقاله

شاهوردی ح., نصیری ا., جوکار آ., رضایی اوریمی ج., & دارابی‌نیا م. (2025). بررسی نظرات دانشمندان و طبیبان مسلمان در زمینه طب‌انگاری اخلاق. مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی, 17, 1–15. https://doi.org/10.22037/mhj.v17i.46806
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.acm-sig-proceedings##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.acs-nano##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.apa##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.associacao-brasileira-de-normas-tecnicas##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.chicago-author-date##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.harvard-cite-them-right##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.ieee##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.modern-language-association##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.turabian-fullnote-bibliography##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.vancouver##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.download.ris##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.download.bibtex##

مراجع

Moattar F, Moattar H. Ethics, ethical conscience and religion from the Islamic thinkers’ viewpoint. Journal of Islamic and Iranian Traditional Medicine. 2010; 1(3): 251-258. [Persian]

Faramarz Gharamaleki A, Hosseini SM. Medical ethics and its accessories. Quarterly of Ethics. 2012; 1(4): 73-88. [Persian]

Soleymani Chaharfarsakhi M. Farabi and health-centeredness in medical ethics. Bi-Quarterly Journal of Knowledge. 2014; 7(1): 181-194. [Persian]

Abolhasani Niyaraki F, Ghorbani H. A Model of Soul’s Health in the View of Nasir al-Din Tusi: Analyzing Soul’s Health and Virtue as the First Step toward Fulfilling Righteous Human. Religious Anthropology. 2019; 16(41): 135-159. [Persian]

Faramarz Gharamaleki A. The ethical theory of Muhammad ibn Zakariyya al-Razi. Tehran: Humanities Research Institute; 2012. [Persian]

Faramarz Gharamaleki A. The theory of the healthy person in Razi's ethical system. Religious Anthropology. 2011; 7(24): 19-37. [Persian]

Hajizadeh Valokolaei Z. Comparing the views of Avicenna and Suhrawardi regarding the model of soul health. Mazandaran: Mazandaran Univercity; 2020. [Persian]

Dehghani Mahmoudabadi M. Happiness in the school of happiness (Criticism and examination of the ethical schools of Socrates, Plato and Aristotle). Marefat Monthly. 2008; 17(5): 139-157. [Persian]

Ahmadi Tabatabaei S. The Impact of Aristotle's Treatise on Ethics on the Moral and Civil Heritage of Islamic Sages. Political Science. 2006(1): 103-127. [Persian]

Noras MR. The principles of prevention and traditional medicine from the Holy Qur'an. Journal of Islamic and Iranian Traditional Medicine. 2013; 4(3): 286-290. [Persian]

Abolghasemi M. The concept of spiritual health and its scope in religious attitudes. Medical Ethics. 2012; 6(20): 46-68. [Persian]

Toosi N. Akhlagh Naseri. Tehran: Kharazmi Publications; 2008. [Persian]

Razi M. Spiritual Medicine (Treatise on Moral Psychology). Tehran: Ahl-e Ghalam Publications; 2007. [Persian]

Seyed Qorishi M, Ahmadpour A. Spiritual health of the soul from the perspective of Zakaria Razi in the book Spiritual Medicine. Ethical Research. 2016; 7(2): 175-188. [Persian]

Sohrawardi Y. Hayakel al-Noor: Le Kashfe Zolamat Shavakel al-Ghoroor. Tehran: Center for Written Inheritance; 2003. [Arabic]

Shirazi SMI. Kasr al-Asnam al-Jahelie. Tehran: Sadra Islamic Philosophy Research Institute; 2002. [Arabic]

Khajavi M. Asrar al-Ayat (Sadr al-Motealehin). Tehran: Mola Press; 2010. [Arabic]

Latifi SAH, Haji Rahimian Tasoji MH, Rajab Nejad MR, Assadi MH. Examining the role of psychological symptoms in maintaining health or causing disease. Complementary Medicine Journal. 2022; 11(4): 304-315. [Persian]

Jorjani E. Al-Iqraz al-Tebbieh and al-Mabahis al-Alaieh (Persian). Tehran: Bonyad-e Farhang-e Iran Publications; 1966. [Arabic]

Jorjani E. Zakhireh Kharazmshahi. Tehran: Choogan Publications; 2021. [Persian]

Heydari AE, Keshavarz H, Sepehr MN. Review of medical ethics in Avicenna’s book Canon of Medicine. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2012; 5(5): 66-75. [Persian]

Avicenna. Al-Qanun fi al-Tib (The Canon of Medicine). Beirut: Dār Ihyā` al-Turāth al-Arabī; 2010. [Arabic]

Habibi M, Mohamad Emran Alinejad R, Aliyari R. Explaining health and disease in Islamic culture with emphasis on Suhrawardi's philosophy of Ishraqi. Quran and Medicine. 2021; 6(1): 87-97. [Persian]

Farabi A. Fosol Montazeh. Beirut: Fozi najjar; 1971. [Arabic]

Al-Lukri A. Sharhe Ghaside Asrar al-Hikmah. Tehran: Iran University Press; 2003. p.47. [Arabic]

Khakdoost H, Rajabnejad M. Spiritual Physic, the Struggle between Aghl (Reason) and Hawā (Passion) from Razi Perspective. Med History. 2020; 12(42): 89-97. [Persian]

Farabi A. Al-Tanbih ala sabil al-Saadah. Tehran: Hekmat Publications; 1992. [Arabic]

Aghili Khorasani Shirazi MH. Kholasah al-Hikmah. Qom: Al-Jawad Cultural Research Institute; 1846. [Persian]

Naseri M. Textbook of Persian texts of traditional Iranian medicine. Tehran: Iranian Traditional Medicine Publication; 2015. [Persian]

Rhazes M. Al-Mansoori fi al-Tib. Tehran: Tehran Medical University; 2007. [Persian]

Nasiri E, Orimi JR, Hashemimehr M, Aghabeiglooei Z, Rezghi M, Amrollahi-Sharifabadi M. Avicenna’s clinical toxicology approach and beneficial materia medica against oral poisoning. Archives of Toxicology. 2023; 97(4): 981-989.

Rezaei-Orimi J, Nasiri E, Moallemi M, Padashi S. A Review on the Diagnosis and Management of Bites in the Canon of Medicine of Avicenna. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 29(176): 75-88. [Persian]

Ahvazi A. Kamel al-Sanaate-Tebbiya. London: The British Library; 2010. [Arabic]

  • چکیده مشاهده شده: 48 بار
  • pdf (English) دانلود شده: 17 بار

آمار دانلود

  • لینکدین
  • تویتر
  • فیسبوک
  • گوگل پلاس
  • تلگرام

اطلاعات

  • برای خوانندگان
  • برای نویسندگان
  • برای کتابداران

زبان

  • فارسی
  • English
  • صفحه اصلی
  • بایگانی
  • ارسال مقاله
  • درباره‌ی مجله
  • تیم سردبیری
  • اطلاعات تماس

مجله تاریخ پزشکی دارای رتبه علمی پژوهشی از کميسيون نشريات علوم پزشکی کشور (http://journalportal.research.ac.ir/)، وابسته به مرکز تحقيقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی بوده و به صورت پیوسته منتشر می شود. این مجله، یک مجله‌ الکترونيکی است که به زبان فارسی به همراه چکيده انگليسی با دسترسی آزاد (open access) چاپ می شود.

قدرت یافته از OJSPlus