دانش پزشکی در عصر صفوی: بررسی و تحلیل آماری
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 15 شماره 48 (1402),
4 تیر 2023
,
صفحه 1-15
https://doi.org/10.22037/mhj.v15i48.43507
چکیده
زمینه و هدف: سلامت به عنوان یکی از نیازهای اساسی زندگی همواره مورد توجه بشر بوده و برای حفظ آن و رهایی از بیماری به دانش پزشکی روی آورده و در رشد و گسترش آن تلاش نموده است. صفویان نیز بنا به اهمیت و جایگاه این دانش در جامعه، توجه ویژهای به آن داشتند، اما به رغم تحقیقات متعدد درباره دانش پزشکی در عصر صفویان، بررسی و تحلیل آماری تألیفات این حوزه از علم مورد غفلت واقع شده است.
روش: پژوهش حاضر به روش تحلیلی به بررسی وضعیت آماری آثار پزشکی در عصر صفویه پرداخته است. برای یافتن آماری نسبتاً دقیق از آثار پزشکی صفویان، این دوره اجمالاً به سه دوره (ظهور، شکوفایی و زوال) تقسیم و آثار علمی دانشمندان هر دوره با توجه به زیست علمی آنها، نخست بر اساس شمار و سپس به صورت درصد در جداول و نمودارهایی ترسیم گردیده است. در نهایت با نشاندادن آمار تولید محتوا بر حسب هر یک از دورههای سهگانه میتوان وضعیت کمّی تولیدات پزشکی را بررسی کرد.
ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش صداقت و امانتداری در استفاده از منابع تاریخی و فهرستنگاریها کاملاً رعایت شده است.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان میدهد که در عصر صفویه رشد کمّی آثار پزشکی در ارتباط مستقیم با نگرش جامعه و سیاستهای درباریان بوده است. از همین رو، صفویان توانستند با ایجاد ثبات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در دوره دوم، رشد کمّی این آثار را به نسبت دوره نخست و دوره سوم رقم بزنند.
نتیجهگیری: مطابق با منحنی نمودارها و دادههای کمّی جداول مشخص است که هرگاه ضرورت اجتماعی و انسانی در جامعه صفویان نسبت به دانش پزشکی در همه ارکان فرهنگی و تمدنی دیده شده، شاهد رشد کمّی آثار و نگاشتههای دانشمندان در این حوزه بودهایم و اگر سیاستگذاران و حکام صفوی مقدمات رشد دانش پزشکی را فراهم نمیکردند، شاخص منحنیها در آثار و تألیفات رو به پایین میبود.
- صفویه
- آثار پزشکی
- تحلیل آماری
- ##submission.versionIdentity##
- ##submission.versionIdentity##
ارجاع به مقاله
مراجع
Elgood C. A Medical History of Persia and the Eastern Caliphate, Cambridge: Cambridge University Press;1951.
Elgood C. Safavid Medical Practice: Or, The Practice of Medicine, Surgery and Gynecology in Persia Between 1500 A.D. and 1750 A.D. London; 1970.
Mousavi J. Persian pharmacology in 16th and 17th centuries ad ,40th international congress on the history of medicine, Budapest, August 25-30, 2006.
Lullui K, Ahmadi S. Medical situation and hospitals in Iran in the Safavid era", specialized scientific quarterly Sokhon Tarikh, Q6, No. 17, summer 2013, pp. 20-3. [Persian].
Jafari A, Alian Amin Abadi F, Hossein Hashemi Dehaghi Z. Medical treatise "Fawaid al-Afdliya" and its place in the medicine of the Safavid period, Journal of Medical Ethics and History, Vol 7, No. 2, July 2014, pp. 26-13. [Persian].
Khatami J. Medicine, Treatment and Hospitals of the Safavid Period, [Master Thesis]. Faculty of Literature and Humanities, Urmia University; 2014. [Persian]
slamifard Z. Analysis of the state of medical and pharmaceutical knowledge in the Safavid era. 1st ed. Tehran: Chogan Publications; 2019. [Persian]
Karamati Y, Hosseini R. The oldest Persian reports about "Ateshk" (prevalence of syphilis in Iran and the influence of Iranian doctors from European sources), Aineh miras, 16(2), 2018, pp. 153-175. [Persian].
Mehman Nawaz M. Investigating the place of superstitious methods and beliefs in Safavid medicine, Journal of Medical History, Vol 12, No. 44, Fall 2019, pp. 1-15. [Persian].
Tavernier JB. Taverniyeh's Travelogue. Translated by Nouri AT. 3rd ed. Tehran: Sanae Library Publications; 1985.p.578. [Persian]
Siori R. Isfahan in Iranian studies, translated by Mohammad Taghi Faramarzi, Tehran, Art Academy; 2006.p.219. [Persian]
Mirzasamia MS. Tazkeratol Muluk. Translated by Rajab Nia M. 1st ed. Tehran: Amir Kabir; 1999. pp.20, 102 [Persian]
Khand mir G. Habib al-Sir in the news of human beings, Tehran, Khayyam bookstore; 1952. Vol. 4 p.342. [Persian].
Sanson, Sanson's travel book, translated by Mohammad Mehriar, Isfahan, Kausar Publications; 1998. pp.52-53 [Persian]
chardin J. Chardon's Travelogue. Translated by by Mohammad Abbasi I. 2nd ed. Tehran: Amir Kabir Publications; 1957. Vol.8 p257: Vol.4 p282, 11720: Vol.3 p1129. [Persian]
Kasai N. "Medical ethics and education in Islamic Iran", the journal of the Faculty of Theology Research Department; 1990. pp.104-105 [Persian]
Hedayat R. Majma al-Fashah, Tehran, Amir Kabir Publishing; 2013. Vol.8 p. 6482. [Persian]
Vahid Qazvini M. Tarikh Jahan Arai Abbasi, edited by Saeed Mir Mohammad Sadiq, Tehran, Institute of Humanities and Cultural Studies, 2004.p.621. [Persian]
Karri J. Karri's travelogue. Translated by Nakhjovani A, Karang AA. 1st ed. Tabriz: General Department of Culture and Art of East Azerbaijan; 2004.p.86. [Persian]
Janabadi M. Rozat al-Safavieh. Efforted byTabatabai Majd GH. Tehran: Dr. Mahmoud Afshar’s Endowment Foundation; 1999.p196. [Persian]
Safa Z. History of literature in Iran. Tehran: Ferdows Publication; 1990. Vol.5 p355. [Persian]
Ravandi M. social history of Iran, Tehran, Kasri Publications; 1985. Vol.10 p404: Vol. 7 p228. [Persian]
Fakhr al-Zamani M. Tazkere Mekhaneh, Tehran, Iqbal Publications; 1961.p.536. [Persian]
Valeh Esfahani, Mirza Mohammad Yousef Valeh, Kholdebarin, Tehran, Bina; 1993.p.373. [Persian].
Falsafi N. The life of ShahAbbas I. I. 2nd ed. Tehran: Negah Publication; 1996. Vol.4 p.255: Vol.2 p.65. [Persian]
Monajjem Yazdi M. Abbasi history. Efforted byVahidnia S. Tehran: Vahid; 1987.p.953. [Persian]
Qaemi J. Pleasure and violence from Shah Abbas I to Shah Sultan Hossein, Moscoweh magazine, vol. 8, winter and spring 2008, pp. 209-226. [Persian].
Olearius A. Olearius' Travels in Seventeenth Century Persia. Translated by Behpour A. 1st ed. Tehran: Ebtekar Publications; 1984. p. 655-656 [Persian]
Fry R. History of Iran: From the rise of Islam to the arrival of the Seljuk government, from the collapse of the Sassanid government to the arrival of the Seljuk government, translated by Hassan Anousheh, Tehran, Amir Kabir; 2006. Vol.4 p.355. [Persian]
Torkaman AB. History of Abbasid Scholars. Translated by Afshar I. 2nd ed. Tehran: Amir Kabir Publications; 1971. Vol.2. p.745-750. [Persian]
Kempfer A. Kempfer's Travelogue. Translated by Jahandari K. 1st ed. Tehran: Khwarazmi Publications; 1981.p. 102. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 576 بار
- pdf دانلود شده: 276 بار