نقش سنتهای چشمپزشکی جندیشاپور در تکوین مکتب چشمپزشکی بغداد
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 16 شماره 1 (1403),
7 اردیبهشت 2024
,
صفحه 1-13
https://doi.org/10.22037/mhj.v16i.40775
چکیده
زمینه و هدف: چشمپزشکی و کحالی، اگرچه در مصر، یونان باستان، هند، ایران، بینالنهرین و سایر مدنیتها و حتی در میان اعراب بدوی در جهان باستان مورد توجه بود، لیکن تا زمان تأسیس شهر شاپور و دانشگاه جندیشاپور در روزگار شاپور و خسرو انوشیروان به صورت یک نظام سازمانیافته و نظم علمی و بینالمللی درنیامده بود. در این پژوهش به نقش اطبای چشمپزشک مکتب جندیشاپور و بررسی اهمیت و مقام این دانش و چگونگی شکلگیری، رشد و انتقال آن به پایگاه علمی جهان اسلام در بغداد دوره اول خلافت عباسی میپردازیم.
روش: این مقاله بر اساس رویکرد مطالعات تاریخی و بهرهگیری از منابع و متون تاریخی اصیل و تحقیقات نوین و به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است.
ملاحظات اخلاقی: در تدوین این پژوهش، اصول ارجاع و استناد به منابع اصیل تاریخی رعایت شده است.
یافتهها: مکتب ترکیبی دانشگاه بینالمللی جندیشاپور در عهد ساسانیان به عنوان بزرگترین دانشگاه جهان باستان نقش مهمی در تکوین نظام پزشکی و طب اسلامی و ساماندهی شاخههای مختلف علم پزشکی، از جمله چشمپزشکی در تاریخ علم ایفا نموده است.
نتیجهگیری: در دوره باستان سنتها و مکاتب مختلف پزشکی و چشمپزشکی رایج بود. با تأسیس مرکز علمی جندیشاپور، سنتها و مکاتب چشمپزشکی تمدنهای گوناگون بینالنهرینی، سریانی، یونانی، هندی و ایرانی در جندیشاپور ترکیب یافت و دانش چشمپزشکی به عنوان شاخهای از علوم پزشکی شکل گرفت. پس از فتوحات اسلامی و سپریشدن قرن نخست، سنتهای علمی و دانش کحالی و چشمپزشکی از طریق پزشکان ایرانی به دنیای اسلام و مکتب علمی بغداد و تمدن اسلامی انتقال یافت. در نهایت میراث کهن دانش چشمپزشکی باستان در تمدن اسلامی در قرن سوم و چهارم قمری شکوفا و منجر به ظهور پزشکان بزرگی چون عمار موصلی و علی بن عیسی بغدادی گردید.
- تمدن اسلامی
- مکتب جندیشاپور
- چشمپزشکی
ارجاع به مقاله
مراجع
Bahrami R. The Transfer of Indian Medical Knowledge to the Muslim World. Journal of History of Islam. 2006; 7(25): 5-34. [Persian]
Available at: https://www.dr-mohammadpour.com/ Historyofophthalmologyintheworld/. Accessed October 3, 2024.
Available at: https://www.dr-naderi.com/article/382/ -world-ophthalmology-history. Accessed October 3, 2024.
Beig Babapur Y. A Review to History of Ophthalmology in Islamic era with an introduction of a worthy book of ophthalmologic library of Teymoor Pasha (Cairo: written on 592 A.D.). Tārīkh-i pizishkī. 2010; 1(1): 91-130. [Persian]
Ghasemi E, Nouri A. Ophthalmology in the Islamic period. Tehran: Publications of Tavanmand; 2016. [Persian]
Ibn Abi-Osibaa M. Oyun al-Anba fi tabaqat al-Attebba. Muhammad Ali Bizoun pamphlets (Dar al-Kitab al-Alamiya). Beirut: Tabaqa al-Awali; 1988. p.162-163, 218-220, 437. [Arabic]
Ibn Khaldon A. Introduction of Ibn Khaldoun. Translated by Parvin Gonabadi M. 7th ed. Tehran: Scientific and Farhangi Publications; 1990. Vol.2 p.1034. [Persian]
Sartan J. Introduction to the history of science. Translated by Sadri Afshar GH-H. 3rd ed. Tehran: Publications Scientific and Cultural; 2009. Vol.1 p.44-45. [Persian]
Safa Z. The History of Intellectual Sciences in Islamic Civilization. 4th ed. Tehran: Amir Kabir Publications; 1977. p.10-13, 53. [Persian]
Christian Sen A. Iran during the Sassanid era. Translated by Yasmi R. Tehran: Negah Publications; 2023. p.549-550. [Persian]
Avesta. According to the report of Ebrahimpour D. Edited by Doostkhah J. 5th ed. Tehran: Morvarid; 1985. p.213, 217, 239-240, 277; Mehr Yasht 193-235. [Persian]
Fartanbgh A, Azarbad. The wisdom of the Sasanian sages (Denkard VI). Translated by Ahangari F. 1st ed. Tehran: Saba Publications; 2013. p.68, 106, 116-119, 136. [Persian]
Fry R. Ancient History of Iran. Translated by Rajabnia M. 2nd ed. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 2003. p.476-477. [Persian]
Girishman R. Iran from the beginning to Islam. Translated by Moein M. 7th ed. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 1989. p.366. [Persian]
Borlo G. Islamic Civilization. Translated by Alavi A. 1st ed. Mashahd: Astan-e Qodse Razavi Publishing House; 2007. p.143. [Persian]
Nasr H. Science and Civilization in Islam. Translated by Aram A. 2nd ed. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 2005. p.183. [Persian]
Elgoad S. History of Medicine in Safavid Period. Translated by Javidan M. Tehran: University Press; 1978. p.74. [Persian]
Ibn Nadim M. Al-Fehrest. Translation and research by Tajjadod MR. 3rd ed. Tehran: Amir Kabir Publications; 1987. p.524-526. [Persian]
Sezgin F. History of Arabic writings. Tehran: Publications of the Ministry of Culture and Islamic Guidance; 1987. Vol.3 p.272, 300-302. [Persian]
Andalsi A. The Definition of Classes (World History of Sciences). Research and correction by Jamshidanjad GH-R. 1st ed. Tehran: Publication of Research Center for Humanities and Cultural Studies; 2013. p.217-218. [Persian]
Ibn Al-Ebri. Mukhtasr al-Dowal. Translated by Ayati AM. 1st ed. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 1998. p.180-181, 190-191, 199. [Persian]
Naseri M, Ghafari F. Khouz and Khozi in Iran Medical School. Tehran: Al-Mai Publications; 2019. p.43-45. [Persian]
Moghaddasi AN. Artificial Eye in Burnt City and Theoretical Understanding of How Vision Works. Iran J Public Health. 2014; 43(11): 1595-1596.
Encyclopedia of the Islamic World. Ch-H (Eye/ Ophthalmology - Harrani, Ibn Shia). Under the Supervision of Haddad Adel GH-A. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation; 2019. Vol.12. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 88 بار
- pdf دانلود شده: 70 بار