رهیافتی بر آموزش اخلاق حرفهای پزشکی در عصر عباسیان
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 15 شماره 48 (1402),
4 ژوئیهٔ 2023
,
صفحه 1-16
https://doi.org/10.22037/mhj.v15i48.39252
چکیده
زمینه و هدف: در عصر عباسیان که یکی از دورههای درخشان تاریخ پزشکی در تمدن اسلامی به شمار میرود، با فراهمشدن بسترهای لازم از سوی خلفا و گسترش دانش پزشکی، آموزش آن نیز مورد توجه قرار گرفت و به شیوههای مختلف و منعطفی صورت گرفت. آموزش اخلاق در کنار ابتداییترین آموزشهای دینی و غیر دینی از مکتبخانهها تا دارالعلمها مورد توجه بود. بیمارستانها یکی از مهمترین مراکز آموزشی بالینی بودند. یکی از موضوعات مهمی که از همان ابتدا مورد توجه جامعه پزشکی این عصر واقع شد، همگامی اخلاق با علم پزشکی بود. آموزش اخلاق در هر دو شیوه نظری و بالینی صورت میگرفت.
روش: پژوهش حاضر بر آن است که با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی آموزش اخلاق پزشکی در عصر عباسیان بپردازد.
ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر جنبههای اخلاقی مطالعه کتابخانهای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: یافتههای این پژوهش نشان میدهد که در عصر عباسیان، آموزش نظری اخلاق پزشکی مطالب درسی ارتباط تنگاتنگی با اخلاق داشتند و در آموزش بالینی نیز رفتار اساتید، الگوی عملی و عینی دانشجویان جهت فراگیری اخلاق این حرفه بود، علاوه بر آن ساخت بناهای عامالمنفعه به ویژه بیمارستانها، اوقافهایی که بر مکاتب و بیمارستانها گذاشته میشد، به صورت ضمنی تأکید بر بحث اخلاق در حرفه پزشکی و درمانگری و آموزش این مهم در این نهادهای آموزشی و درمانی بوده است.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد در عصر عباسیان، داشتن اخلاق جزء الزامات شخصیتی هر پزشکی بود و اساساً پزشک بایستی حکیم میبود تا به نحو مطلوبی میتوانست به تدریس و طبابت اقدام کند. از دیگر نتایج پژوهش این بود که هرچند قبل از ورود علاقمندان به دانش پزشکی، آزمونهایی گرفته نمیشد و آموزش در آن آزاد بود، اما پس از گذراندن دورههای لازم، از دانشآموختگان این رشته آزمون تخصصی و اخلاقی گرفته میشد و پس از موفقیت به آنها اجازه طبابت داده میشد.
- عصر عباسیان
- آموزش پزشکی
- آموزش اخلاق پزشکی
- اساتید
ارجاع به مقاله
مراجع
Zwitter M. Medical ethics in clinical practice. Switzerland: Slovenian language by Cankarjeva Zalozba; 2018. p.290.]In English[
Majlesi MB. Bahar al-Anvar al-Jame al-Door Akhbar Alaeme al-Athar. Qom: Ehya al-Kotb al-Eslamei; 2010. p.220. ]Arabic[
Ibn Jaljal S. Tabaqat al-Atbaa and al-Hokama. Translated by Imam SMK. Tehran: University of Tehran; 1970. p.123. ]Persian[
Sanani A. Al-Musnaf. India: Majlis al-Olama; 1982. p.223. ]Arabic[
Hor Amoli M. Detail of Shi'a tools for the study of Shari'ah issues. Qom: Al-Bayt Alaihim ul-Islam Institute for Revival of Heritage; 1993. Vol27 p.20. ]Arabic[
Gary L . Medical education in Islamic lands from the first to the eighth century of Hijri. Translated by Aalam H. Islamic Research Journal. 1986; 1(1): 60-92. [Persian]
Qafti A. The history of wisdom, by the efforts of Behin Hajna. Tehran: University of Tehran; 1968. p.265. [Persian]
Ibn Abi-Asiba'a M. Ayun al-Anba fi Tabaqat al-Atba. Translated by Ghadban SJ, Najmabadi M. Tehran: University of Tehran; 1970. Vol.2 p.101, 241, 243. [Persian]
Shahmoradi S. An Introduction to the Medical Sciences Education System in Islamic Civilization. Historical Approach Journal. 2018; 22: 73-94. [Persian]
Kasaei N. Etiquette and Medical Education in Islamic Iran. Journal of Articles and Reviews. 1986; 49-50: 95-118. [Persian]
Misari H. Encyclopaedia in Medical Science. Edited by Zanjani B. Tehran: Institute of Islamic Studies, University of Tehran-Mc Gill; 1987. p.15. [Persian]
Ibn Jezla Y. Al-Abdan Calendar in Tadbir al-Insan. Translated by Beg-Babapour Y. Qom: Al-Islami Islamic Council; 2012. p.18-19. [Persian]
Issabek A. History of Hospitals in Islam. Translated by Nurullah Kasaei. Tehran: Institute of Knowledge and Research Development in Iran; 1992. p.115-117. [Persian]
Qaramelki A. Professional ethics in Islamic civilization and Iran. Tehran: Research Institute of Cultural and Social Studies; 2009. p.19. [Persian]
Ebrahimi S. Medical ethics. Shiraz: Shiraz University of Medical Sciences and Health Services; 2017. p.19. [Persian]
Rahavi I. Adab al-Tabib. Translated by Poti M, Ali Mirzaei M. Tehran: Iran Traditional Medicine Publications; 2010. [Persian]
Nasr S. Science and Civilization in Islam. Translated by Aram A. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company; 2005. p.32. [Persian]
Zali AR. The evolution of medical ethics education. Journal of Medical Ethics. 2007; 1(1): 11-26. [Persian]
Nezami Samarqandi A. Four articles. Edited by Qazvini M. Holand: Brill Leiden; 1984. p.107. [Persian]
Zarin Koob A. Karnameh Islam. Tehran: Publishing Company; 1969. p.51. [Persian]
Roghani SH. An explanation in the medicine of the Islamic era and the methods of acquiring its knowledge. Medical History Quarterly. 2009; 2(4): 141-164. [Persian]
Shirazi M. Analysis of al-Abadan. Researcher and Proofreader Bey Babapour Y. Qom: Islamic Repository Assembly; 2006. p.10. [Persian]
Baghdadi M. Al-Afaadah and al-Laghaam in the matters of observation, events and examination of Bard al-Masr. Egypt: Al-Hiyeh al-Masryah al-Ama for the Book; 1998. p.149-150. ]Arabic[
Tusi N. Akhlaq Naseri. Edited by Minavi M, Heydari AR. Tehran: Khwarazmi Publishing Company; 1977. p.38. [Persian]
Kordafshari GH, Mohammadi Kanari H. Medical education of traditional medicine in the Islamic period. Journal of traditional medicine of Islam and Iran. 2011; 3(4): 61-70. [Persian]
Sawaqib J. The course of education among Muslims. Tehran: Osveh; 2002. p.230-231. [Persian]
Razi M. Baral-Sa'ah. Translated by Tankabani MA. Tehran: Ambassador of Ardahal; 2019. p.10. [Persian]
Ibn Hindu A. Al-Meftah al-Teb. Cared by Mohaghegh M, Danesh-Pajjoh MT. Tehran: Institute of Islamic Studies of McGill University and Tehran; 1988. p.216-217. [Persian]
Akhwini A. Hedaiyeh al-Mutalamin fi Tab. Mashhad: Ferdowsi University; 1992. p.587. [Persian]
Razi M. Al-Hawi fi Tab. Translated by Zakir ME. Tehran: Research Center of Traditional Medicine and Medical Vocabulary, Tehran University of Medical Sciences; 2013. Vol.1 p.17, 219; Vol.3 p.147, 159; Vol.4 p.126, 235; Vol.13 p.154, 530, 586; Vol.23 p.250, 259, 265-268, 270. [Persian]
Razi M. Al-Shouk al-Jalinos. Tehran: Cultural Artifacts Associatio; 2005. p.19. [Persian]
Golshan A. The history of developments in medical science in Baghdad from the rise to the fall of the Abbasid Caliphate. Tehran: Chogan; 2021. p.130. [Persian]
Golshani SAR. Abu Maher Shirazi: The Founder of Shiraz Medical Doctrine. Journal of Research on History of Medicine. 2012; 1(1): 17-19. [Persian]
Mir M. Renowned doctors of Pars. Shiraz: Shiraz University; 1969. p.9-10. [Persian]
Ahwazi A. Kamel al-Sanaa al-Tabiyyah. Translated by Ghafari MKH. Tehran: Institute of Islamic Studies, University of Tehran-Mc Gill; 2009. p.17. [Persian]
Rajabi J, Ghafari F, Rajabi T. Teachings of professional ethics in the book of al-Baqaratiyah treatments. Journal of traditional medicine of Islam and Iran. 2016; 8(1): 403-413. [Persian]
Motevasel M. An Introduction to Medical Ethics in Islam. Tehran: Cultural Center of Lessons from the Qur'an; 2014. p.97, 272. [Persian]
Elgood C. Medical History of Iran. Translated by Mohsen Javidan. Tehran: Iqbal; 1973. p.269-270. [Persian]
Tabari A. Firdous al-Hikma. Translated by Manzavi AN, Zakir ME. Tehran: Chogan; 2013. p.30, 35, 530. [Persian]
Razi M. Akhlaq al-Tabib. Research by Abdul Taalif Muhammad bin al-Abd. Ghahere: Dar al-Toras School; 1977. p.27. ]Arabic[
Pourman P. Islamic medicine in the middle period. Translated by Behzadian Nejad GH. Tehran: Islamic History Research Institute; 2015. p.162. [Persian]
Avicenna H. Al-Ghanon fi al-Teb. Translated by Sharafkandi AR. Tehran: Soroush; 2010. Vol.1 p.504; Vol.3 p.6, 190, 227, 407; Vol.5 p.504; Vol.6 p.382, 453-454, 578. [Persian]
Ibn Akhwah M. Municipal regulations. Translated by Shaar J. Tehran: Davrpanah Printing House; 1968. p.170-173. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 312 بار
- PDF دانلود شده: 185 بار