تحلیل محتوای کتاب «التنویر فی اصطلاحات الطب» و نقش آن در پزشکی دوره سامانی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 16 شماره 1 (1403),
7 May 2024
,
صفحه 1-12
https://doi.org/10.22037/mhj.v16i.39096
چکیده
زمینه و هدف: دوره سامانی یکی از دورههای اعتلای علمی و فرهنگی ایران در سده سوم و چهارم قمری بود. در این دوره اغلب علوم و دانشهای متداول اعم از دینی، ادبی و علمی رشد و رونق چشمگیری پیدا نمودند که یکی از عوامل عمده آن حمایتی بود که امیران و وزیران سامانی از علما و دانشمندان داشتند. علم طب به عنوان یکی از شاخههای علمی که درخشش بارزی داشت، در رونق فضای علمی آن روزگار مؤثر بود و علاوه بر ظهور دانشمندان بسیار و خدمات متعدد آنان، آثار پزشکی زیادی نیز تألیف شد که از مشهورترین آنها کتاب «التنویر فی اصطلاحات الطب» از ابومنصور القمری بخاری است. هدف از این تحقیق، تبیین و تحلیل محتوای کتاب التنویر و نقش کاربردی آن در مسائل طبی و پزشکی دوره سامانی است.
روش: این نوشتار به روش تاریخی با توصیف و تحلیل دادههای جمعآوریشده از منابع کتابخانهای، نگاشته شده است.
ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر جنبههای اخلاقی مطالعه کتابخانهای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: ابومنصور با نگارش کتاب التنویر به عنوان یک راهنمای جامع، اصطلاحات پزشکی را معرفی و تشریح نموده است. جامعیت اصطلاحات پزشکی برای پزشکان آن دوره و انتخاب زبان فارسی و سادگی شرح اصطلاحات، برای عموم مردم آن دوره و حتی ادوار بعدی کاربرد داشته است.
نتیجهگیری: از سادگی و قابل فهمبودن کتاب التنویر چنین استنباط میشود که این کتاب به منظور استفاده کاربردی پزشکان مبتدی و حتی استفاده عموم نوشته شده است.
- سامانی
- طب
- ابومنصور القمری
- التنویر
- قرن چهارم
ارجاع به مقاله
مراجع
Ibn Khallikan AM. Wafayat al-Ayan. Translated by Sejzi AM. Corrected by Modarresi F. Urmia: Urmia University; 2002. p.398. [Persian]
Algood C. Medical History of Iran. Translated by Javidan M. Tehran: Iqbal Publications; 1973. p.180, 269, 435-436, 467. [Persian]
Ibn Abi Usaybi’a. Oyon al-Anba fi Tabaghat al-Ateba. Researched by Reza N. Beirut: Dar al-Maktabaeh al-Hayat; 1965. p.423. [Arabic]
Ibn Nadim MA. Al-Fehrest. Translated by Tajaddod R. Tehran: Asatir Publications; 2002. Vol.2 p.528. [Persian]
Halabi AA. History of Islamic civilization. Tehran: Asatir Publications; 1993. p.221-222. [Persian]
Razi M. Al-Hawi fi al-Tibb. Collected by Hatami H. Tehran: Shahid Beheshti University of Medical Sciences; 2008. Vol.1 p.46, 58, 87; Vol.2 p.135, 217; Vol.3 p.220; Vol.4 p.101; Vol.12 p.1234; Vol.16 p.1565; Vol.20 p.1905, 2019; Vol.21 p.2299. [Arabic]
Qofti JA. Tarikh al-Hokama. Germany: Leipzig; No Date. p.232, 414-415. [Arabic]
Safa Z. History of Literature in Iran. Tehran: Ferdows Publications; 1990. p.345. [Persian]
Moosavi J. The Place of Avicenna in the History of Medicine. History of Science. 2009; 1(1): 3-8. [Persian]
Al-akhawyni Bokhari A. Hedayt al-Muta’alemin fi al-Tibb. Edited by Matini J. Mashhad: Ferdowsi University Press; 1965. [Persian]
Dalfardi B, Yarmohammadi H, Ghanizadeh A. Melancholia in medival Persian literature: The view of Hidayat of al-Akhawayni. WJP. 2014; 4(2): 37-41.
Kalantari Meibodi M, Askarpour MR, Esnaashary H, Mahmoodi Nezhad G, Yarmohammadi H. Hedayay al-Motealemin fi al-Teb: The Oldest Medical Treatise in the Persian Language. History of Medicine. 2015; 4(2): 99-108. [Persian]
Nezami Aruzi Samarghandi. Chahar Maqala. Edited by Qazvini M. Tehran: Armaghan Publications; 1948. p.78, 105-106, 110, 288. [Persian]
Mahdavian T, Mahdavian M. Razi Ophthalmology. Med Hist J. 2020; 11(41): 33-41.
Nasr SH. Biology. The Cambridge History of Iran. Translated by Anoushe H. Tehran: Amir Kabir Publications; 2010. Vol.4 p.346-364. [Persian]
Naji MR. Samanian. Tehran: Cultural Research Office; 2001. p.97. [Persian]
Sam’ani A. Al-Ansab. Research by al-Moalemi al-Yamani AY. Hyderabad: Al-Othmaniyan Encyclopedia Assembly; 1962. Vol.11 p.146. [Arabic]
Homawi YA. Mu’jam ul-Buldan. Beirut: Dar al-Sader; 1995. Vol.4 p.479. [Arabic]
Emam MK. Corrected Introduction in al-Tanvir in translating and interpreting Persian medical terms. Tehran: Nouriani Charitable Foundation; 1973. p.5-6, 13-14, 27. [Persian]
Gutas D. Avicenna ii, Biography. New York: Encyclopedia Iranica; 2012. Vol.3 p.67-70. Available at: http://www.iranicaonline.Org/articles/Avicenna-ii. Accessed December 30, 2012.
Safa Z. A Perspective on Iranian Culture and its global impact. Tehran: Tehran University Publications; 1971. p.151, 201. [Persian]
Nabipour I. An Introduction to the medical History of Persian Gulf. Boushehr: Boushehr University of Medical Sciences; 2007. p.52. [Persian]
Al-Qamari Bukhari AH. Al-Tanvir in translating and interpreting Persian Medical terms. Corrected by Emam SMK. Tehran: Nouriani Charitable Foundation; 1973. p.35, 37, 39-40, 44, 47-58, 63-73. [Persian]
Ibn al-Athir AM. The complete History. Beirut: Dar al-Sader, Dar al-Beirut; 2006. p.231, 509. [Arabic]
Ibn al-Jawzi AA. Al-Muntaẓam Fītārīkh al-Mulūk wa al-Umam. Resarch by Abdolqader Ata M. Beirut: Dar al-Kotob Ilmiyah; 2001. p.30, 230. [Arabic]
Sarton G. History of Science. Translated by Aram A. Tehran: Amir Kabir Publications; 1967. p.362, 366. [Persian]
The Holy Quran. Al-Ma'idah: 90.
Bukhārī MA. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Research al-Nunāvy M. Macca: Maktab al-Ḥifẓ al-Hadīs; 1984. Vol.6 p.45-46. [Persian]
Al-Hurr al-Amili M. Wasail al-Shia. Corrected by al-Razi. Beirut: Dar al-Ehya, Dar al-Teras; No Date. p.233, 241. [Arabic]
Beigbabapour Y, Marashi S. Writing on Grafidin (Frafidin) and the Status of Great Grafidin of Shapour Ibn Kousaj as the First Book on Grafidin in the Era of Islamic Civilization. JIITM. 2015; 6(1): 71-79. [Persian
- چکیده مشاهده شده: 81 بار
- pdf دانلود شده: 43 بار