بررسی جایگاه گمیز در بهداشت ایران باستان
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 15 شماره 48 (1402),
4 ژوئیهٔ 2023
,
صفحه 1-11
https://doi.org/10.22037/mhj.v15i48.38416
چکیده
زمینه و هدف: بهداشت، سلامت فردی و اجتماعی در ایران باستان، مقام ویژهای داشته و گمیز (ادرار گاو)، به عنوان مادهای ضد عفونی و تطهیرکننده، در نزد ایرانیان باستان مطرح بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه گمیز به عنوان یک پاککننده طبیعی در بهداشت ایران باستان است.
روش: این پژوهش، به روش کتابخانهای و تحلیل محتوا، بر اساس منابع تاریخی و مذهبی با واژگان کلیدی گمیز، مطهرات طبیعی، ایران باستان و بهداشت صورت پذیرفت. واژگان کلیدی، به زبان فارسی و انگلیسی، در پایگاههای Scopus، Science Direct، Google Scholar، SID جستجو و یافتهها پس از جمعآوری، کدگذاری و طبقهبندی، مکتوب گردید.
ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش، جنبههای اخلاقی مطالعه کتابخانهای شامل اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: گمیز از مطهرات ایران باستان بوده و برای تطهیر جسم و روح انسان، محیط، ظروف، البسه، اجساد و اماکن آلوده، کاهش انتقال بیماری و موارد طبی استفاده میشدند. گمیز در بیشتر آیینهای مذهبی، از جمله پادیاب، پلشتبری و برشنوم کاربرد داشته و گاهی آن را مؤثرتر از آب میدانستند.
نتیجهگیری: با استناد به منابع کهن ایران باستان، گمیز، مادهای پاک و ضد عفونیکننده شمرده میشد و اغلب در کنار آن، شستشو با آب پاک نیز مطرح بوده است، هرچند گمیز در مراسم مذهبی زرتشتیان، مادهای پاک کننده و پلشتبر محسوب میشد، ولی در جوامع علمی امروز آن را جزء ضد عفونیکنندهها نمیدانند. در دین اسلام نیز با اینکه گمیز پاک است، ولی عنصر تطهیرکننده نیست. تحقیقات عملی و آزمایشگاهی بیشتر در جهت تأیید یا رد خاصیت ضد عفونیکننده گمیز توسط متخصصان مربوطه، میتواند بازگوکننده نظریه جدیدی باشد
- گمیز
- مطهرات طبیعی
- ایران باستان
- بهداشت
- تاریخ پزشکی
ارجاع به مقاله
مراجع
Hatami H. Contemplate in Ancestral Medicine. Tehran: Arjmand; 2004. p.26. [Persian]
Fazilat F. Dinkard. Tehran: Farhang-e Dehkhoda; 2002. p.11-129. [Persian]
Doostkhah J. Avesta The oldest poems of Iranians. Tehran: Morvarid; 2008. p.2. [Persian]
Afifi R. Iranian mythology and culture in Pahlavi writings. Tehran: Toos; 1995. p.660. [Persian]
Yahaghi M. Culture of myths and fictional allusions in Persian literature. Tehran: Farhang-e Moaser; 1990. p.968. [Persian]
ZarrinKoob A. Times: History of Iran from the beginning to the fall of the Pahlavi dynasty. Tehran: Sokhan; 2015. p.1018. [Persian]
Elgood CL. A medical history of Persia and the eastern caliphate from the earliest times until the year a.d. 1932. Tehran: Eghbal; 1973. p.35. [Persian]
Kaviani Pooya H. Medicine and the evolution of treatment in ancient Iran. MHJ. 2010; 3(2): 68-98. [Persian]
BehnamFar M, Aboee Mahrizi N. Medicine and Sanitary-Remedial Methods in Old Iranian Texts. PDTSJ. 2013; 1(9): 23-52. [Persian]
Sangari E, Ranjbar F. Study and Review of Indicators of Personal Sanitation in Sasanian Period and Aims and Reasons for Applying the Indicators. IJME. 2019; 12(1): 110-126. [Persian]
Darmesteter J. Collection of laws of Zoroaster or Vandidad Avesta. Tehran: Donyay-e Ketab; 2003. p.276-288. [Persian]
Dadegi F. Bondahesh. Tehran: Toos; 1990. p.89. [Persian]
Mazdapoor K. Shayest va Nashayest. Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies; 2011. p.67-69. [Persian]
Durant WJ. History of civilization (Orient, the cradle of civilization). Tehran: Enghelab-e Eslami; 1991. p.567-568. [Persian]
Ashtiyani SJ. Zarathustra: Mazdisna and the government. Tehran: Sahami-e Enteshar; 2015. p.357. [Persian]
Razi SH. Vandidad. Tehran: Behjat; 2006. p.846-848. [Persian]
Christensen AE. Iran during the Sassanids. Tehran: Donyay-e Ketab; 1998. p.174, 211, 512. [Persian]
Mokhtarian B. The comparative study of the motif of a bull in Iranian mythology. Name-ye Farhangestan. 2008; 10(2(38): 125-135. [Persian]
Tajbakhsh H. History of Veterinary Medicine in Iran: Ancient Iran. Tehran: University of Tehran; 2006. p.474. [Persian]
Bartholomae C. Altiranisches Wörterbuch. Strassburg: Verlag Von Karl J Trubner; 1904. p.483.
Ibn Khalaf Tabrizi M. Borhan Ghatea. Tehran: Amir Kabir; 1983. p.1835. [Persian]
Dehkhoda AA. Dehkhoda Dictionary. Tehran: University of Tehran; 1998. p.14. [Persian]
FarrokhZadan A. Matikan Gojastak Abalish. Tehran: Hirmand; 1997. p.29-31. [Persian]
Orang M. Sad Dar (A selection of Zand and Pazand writings). Tehran: Rasti; 1958. p.109. [Persian]
Gignoux P. ArdavirafName. Tehran: Moein; 1993. p.1. [Persian]
Huart C. Iran and Iranian Civilization. Tehran: Amir Kabir; 2000. p.215. [Persian]
Poordavood E. Avesta Nameh, Minooi Zoroastrianism. Tehran: Foroohar; 1974. p.33. [Persian]
Sorooshian J. Water, Bath and Cleanliness Among The Zoroastrians Of Iran. Tehran: Makan; 1996. p.140. [Persian]
Windfuhr G, Choksy JK. Purity and Pollution in Zoroastrianism: Triumph Over Evil. International Journal of Middle East Studies. 1992; 3(24): 536-537.
Ibn Khalaf Tabrizi M. Borhan Ghatea. Tehran: Nima; 2000. p.180. [Persian]
Nass JB. Comprehensive History of Religions. 3rd ed. Tehran: Pirooz; 1975. p.321. [Persian]
Najmabadi M. History of Iranian Medicine. Tehran: Honarbakhsh; 1962. p.246. [Persian]
Kaviani Pooya H. Medical history of ancient Iran. Tehran: Almaei; 2014. p.117. [Persian]
Khodabakhshi S. Medicine in Ancient Iran. Tehran: Rasti; 1953. p.62. [Persian]
Modi JJ. The Religious Ceremonies and Customs of the Parsees. Bombay: British India Press; 1922. p.87-90
Jain N, Gupta V, Garg R, Silawat N. Efficacy of cow urine therapy on various cancer patients in Mandsaur District, India-A survey. International Journal of Green Pharmacy (IJGP). 2010; 4(1): 29-35.
Boyce M. Encyclopaedia Iranica. New York: Bibliotheca Persica Press; 2003. p.17.
Bourke J. Scatalogic Rites of All Nations. Washington: Kessinger Publishing; 1891. p.112-201.
Mazdapoor K. Continuation of ancient customs in contemporary Zoroastrian traditions in Iran. Farhang magazine. 2004; 49-50: 147-180. [Persian]
Boyce M. History of Zoroastrianism. Tehran: Toos; 1996. p.121. [Persian]
Khamenei SA. Illustrated teaching of rulings .preparation and arrangement: Atlas Institute of Shiite History. Tehran: Fiqh Rooz Publishing; 2020. Question: 84. [Persian]
Ibn Bitar. Aljamea le Mofradat Adviyeh va Aghziyeh. Egypt: Boolaq; 1874. Vol.1 p.124. [Arabic]
Ahwazi Majoosi AIA. Kamel o-Sanaat Tebbiye. Egypt: Boolaq; 1877. Vol.2 p.135. [Arabic]
- چکیده مشاهده شده: 325 بار
- pdf دانلود شده: 186 بار