نمایانسازی انتحال در یک فرهنگنامه پزشکی: مطالعه موردی تطبیق دو اثر «کتاب الماء» و« قاموس الاطباء و ناموس الالباء»
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 14 شماره 47 (1401),
23 مرداد 2022
,
صفحه 1-12
https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.37791
چکیده
زمینه و هدف: انتحال یا سرقت ادبی به معنی سخن دیگری را به خود نسبتدادن است. «کتاب الماء»، فرهنگنامه پزشکی سده پنجم قمری، تآلیف عبدالله بن محمد ازدی است که حمودی در سال 1996 میلادی آن را تصحیح و منتشر نمود. هدف از این پژوهش کاوش در متن و محتوای دو اثر «کتاب الماء» و «قاموس الاطبا» برای ارائه پاسخی منطقی به فرضیه مطرحشدن سرقت علمی از این اثر پزشکی است.
روش: این پژوهش اصیل کیفی، با روش تحلیل محتوا و تطبیق دادهها، بین دو اثر «کتاب الماء» و «قاموسُ الاطبّاء و ناموسُ الالبّاء» صورت پذیرفت و شباهتها و تفاوتهای متنی، مورد مطالعه و یادداشتبرداری دقیق قرار گرفت. برای افزایش قابلیت اعتماد، از منابع دست دوم، نرمافزارهای کتابخانهای جامع طب (نسخه یک)، کتابخانه تاریخ اسلام، تاریخ ایران اسلامی بهره گرفته شد. همچنین واژگان کلیدی «کتاب الماء»، «مدین بن عبدالرحمن قوصونی»، «قاموس الاطباء»، «سرقت علمی»، «عبدالله بن محمد ازدی» در سایر مراکز و پایگاههای اطلاعاتی مانند PubMed، SID، Scopus، Noormags، Magiran و Google Scholar جستجو شدند.
ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر جنبههای اخلاقی مطالعه کتابخانهای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: تطبیق این فرهنگنامه با کتاب «قاموسُ الاطبّاء و ناموسُ الالبّاء» قُوصُونی، در سده یازدهم قمری، تشابه خیرهکنندهای را بین محتوای این دو اثر نمایان میسازد. تنها تفاوت چشمگیر کتاب قوصونی با کتاب ازدی در ترتیب مدخلهاست. ترتیب ارائه واژهها در «کتاب الماء» بر اساس ریشه ثلاثی مجرد از ابتدای آن (فاءالفعل) است که اصطلاحاً به آن ترتیب مشرقی میگویند، اما ترتیب «قاموس الاطباء» برخلاف «کتاب الماء» از انتهای ریشه (لام الفعل) است که اصطلاحاً این شیوه را ترتیب مغربی میگویند.
نتیجهگیری: این بررسی نشان میدهد که قوصونی به طور گسترده، منجمله با جا به جایی ترتیب واژگان، «کتاب الماء» را به عنوان اثر تألیفی خویش منتشر ساخت.
- کتاب الماء؛ مدین بن عبدالرحمن قوصونی؛ قاموس الاطباء؛ انتحال؛ عبدالله بن محمد ازدی
ارجاع به مقاله
مراجع
Moʿīn M. Persian culture. Tehran: Amir Kabir Publications; 1992. Vol.1 p.363. [Persian]
Akbari E, Moallemi M. Latin Equivalents of Brain Membranes: A Solid Proof of Connection between Liber Pantegni by Constantine the African and Kāmil Al-Ṣināʻa Al-Ṭibbīya by 'Ali ibn al-'Abbas al-Mağūsī. Religion and Health. 2019; 7(2): 62-67.
Najmabadi M. History of medicine in Iran
after Islam. Tehran: Tehran University; 1996.
P. 193-4. [Persian].
Motahari M. Hosseini Epic. Tehran: Sadra Publications; 1998. Vol.1 p.84-82. [Persian].
Azdi Sahari A. Kitāb ul māʾ. Research by Hamoudi HH. Masqaṭ: Ministry of Heritage and Culture; 1996. Vol.1 p.13-15, 117-300, 809. [Arabic]
Moallemi M, Darabinia M. Study and recognition of the Muslim sage, Abdullah Azdi and his medical dictionary called the Kitāb ul māʾ. Medical Ethics and History. 1399; 13(1): 463-469.
Falaḥ Oġlī H. Kitab al-Ma'a (lexical medical dictionary). Arab Heritage.1999; 78: 111-120.
Al-Tazi A. Al-Mostalah al-ʿilmīyya bain al-Ams wa al-Yuom. Journal of the Arabic Language Academy in Damascus. 1999; 75(4): 809-822.
Khoshian N, Shaghaghi M. A Glance at Plagiarism and Recognizing the Most Important Detection and Prevention Software. Karagah. 2019; 13(47): 147-165.
Firouzian M. An Amazing Plagiarism. Research Mirror. 2015; 26(154): 65-66.
Batha'i SZ. Plagiarism: Definition, examples and strategies of prevention, prevention and diagnosis. Karagah. 2011; 5(16): 6-18.
Maʿṣoumi M. Research in the Meaning of the Term Divan. Journal of Mirror of Heritage. 2021; 68(19): 181-194.
Quṣunī M. Qāmūs al-Aṭibbā wa Nāmūs al-Alibbā. Damascus: Al-Majma al-Loġ ha al-Arabia; 1999. Vol.2. [Arabic]
Raġeb Iṣfahani H. Muḥẓerat al'-Udaba' w muḥawerat al-Shuʿara' w al-Bulaġa'. Beirut: Dār al-Arqam; 1999. Vol.2 p.653. [Arabic]
Qirwani I. Zahr al-Adab wa ṯamar al-Albab. Research by Ṭawilī YA. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmīyya; 1995. Vol.2 p.88. [Arabic]
Azdi Sahari A. Kitāb ul māʾ. Research by Hamoudi HH. 1st ed. Tehran: Iran University of Medical Sciences-Institute of Medical History, Islamic Medicine and Complementary Studies; 2007. p.390, 528, 590. [Persian]
Azdi Sahari A. Kitāb al-Māʾ: ʾAwwal muʿjam ṭibbī lughawī fī al-Tārīkh. Edited by Ḥammūdī HH. ʿUmān: Al-Maṭbaʿa al-Sharqiyya; 1996. Vol.3 p.984. [Arabic]
Qaḍī ṣaʿed Andolusi S. At-taʿrif, Research by Jamshidnejad GH-R. Tehran: Miraṯe Maktoob; 1997. Vol.1 p.27. [Arabic]
Abwalfida'ḥamuwy E. Taqwim al-Buldan. 1st ed. Qahireh: Maktaba al-Ṯaqafah al-Diyniah; 2007. p.204. [Arabic]
Ibn Abī Uṣaybiʻah A. 'Uyun al-Anbā' fi Ṭabaqāt al-Aṭibbā. Edited by Najjār Ā. Cairo: The Egyptian Egyptian Public Library; 2001. Vol.3 p.234. [Arabic]
Moḥebbi MA. Kholaṣa al-Aṯar. Beirut: Dār al-Ṣadr; 1999. Vol.4 p.333. [Arabic]
Fowziʿamer H. Al-Aṭibbā al-Quṣunīyūn. Introducted by Esfahani MM. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2009. p.38. [Arabic]
Shakeri T, Rezaei Orimi J. Introduction and critique of the article "Anatomy of Bones in Medical Writings in Islamic Period: A Comparative Study on Tib al-Maleki by Ahwazi and Canon by Avicenna". Journal of Medical History. 2021; 13(46): 1-11.
Arezaei H. Is He Truly Ibn al-Nafīs? A Study on the Name and Title of ‘Alā’ al-Dīn al-Qarashī. MHJ. 2020; 12(44): 1-26.
Firouzabadi M. Ghamous al-Moḥiṭ va Ghabous al-Vasit. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmīyya, 1995. p.364. [Arabic]
[Ibn al-Nafīs] al-Qarashi A. Al-Shāmil fī al-Ṣināʿt al-Ṭibbīyyah (The Comprehensive Book on Medicine), Research by Ziydan Y. Abuẓabī: Al-Majmaʿal-Ṯeqafī; 2002. [Arabic]
Amin SH. Literary plagiarism. Hafez Magazine. 2012; 92: 41-48.
- چکیده مشاهده شده: 213 بار
- PDF دانلود شده: 90 بار