کاربردهای آیینی نقوش و کتیبههای ظروف و جامهای جادوپزشکی با تأکید بر جامهای دوران اسلامی ایران
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 11 شماره 38 (1398),
5 December 2019
,
صفحه 59-73
https://doi.org/10.22037/mhj.v11i38.27291
چکیده
زمینه و هدف: در روزگاران کهن اعتقاد به نیروهای ماوراالطبیعه و ارواح زیانکار و سودرسان مرسوم بوده و شالوده بسیاری از باورهای دینی و غیر دینی را تشکیل میداده است. این باورها بر عرصههای متفاوت زندگی بشر نیز سایه افکنده بود. پزشکی نیز یکی از حوزههای مهم بوده و از چنین اعتقاداتی اثر پذیرفته است. جادوپزشکی شامل افعالی بود که به واسطه اوراد، طلسمات و تعاویذ به همراه انواع ابزار و آلات در جهت امور پزشکی انجام میگرفت. جامهای جادوپزشکی نیز به عنوان ظروفی برای تناول خوراندنیها یا ملزوماتی در اجرای مراسم درمانی کاربرد داشتهاند. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی کاربرد ظروف و جامهای دوران اسلامی را از دو جنبه مورد بحث قرار میدهد: 1ـ میزان تأثیر حضور آیینها در جامهای جادوپزشکی؛ 2ـ چگونگی کاربرد جامهای دعادرمانی در فرهنگ اجتماعی ایران.
مواد و روشها: این مطالعه به صورت کتابخانهای، موزهای، آرشیوی و با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. روش تحلیل دادهها از طریق نمونهیابی در سه دوره اسلامی (اولیه، میانه، متأخر)، سپس توصیف و تحلیل اطلاعات به روش کیفی صورت گرفته است.
یافتهها: نتایج بررسیها نشان میدهد، اگرچه ریشهها و باورهای باستانی تا دوران اسلامی تداوم داشته، نقوش و مفاهیم به دلیل حضور باورهای دینی ـ اعتقادی تغییر کرده و ارزشهای معنوی در کاربردهای آیینی و اعتقادی جامهای جادوپزشکی نقشی چشمگیر داشتهاند. نگارههای منقوش بر این جامها از کاربرد آنها در درمان بیماران یا برگزاری آیینهای مخصوص حکایت دارد.
نتیجهگیری: اغلب کتیبههای مرقوم، نمایانگر نوع به کارگیری ظرف در آیینهای درمانگری و نیز دعاهایی در جهت طلب سلامتی و آرزوی خیر برای صاحب ظرف میباشند. همچنین انواعی از جامها نیز به واسطه نگارههای تصویری، با مفاهیم برکت و باروری پیوند دارند.
- جادوپزشکی؛ جام؛ دعادرمانی؛ کتیبههای درمانی
ارجاع به مقاله
مراجع
Rezaei Baghi Bidi H. Magic. Tehran: The Great Islamic Encyclopedia; 1988. Vol.17 p.229. [Persian]
Tylor EB. Religion in primitive Culture. New York Douglas; 1970. p.229.
Blookbashi A. Magic. Tehran: The Great Islamic Encyclopedia; 1388. Vol.17 p.239. [Persian]
La Barre W. Shamanic Origins of Religion and Medicine. Journal of Psychedelic Drugs 1979; 11(1-2): 7-11. Available at: https://www.tandfonline.com/doi/ abs/10.1080/02791072.1979.10472086?journalCode=ujpd19. Accessed Jul 20, 2019.
Mokhtari M. Saga in National Mystery. Tehran: Toos; 2009. p.177. [Persian]
Damavandi M. Magic in Old Persian and Zoroastrian Religion. Journal of the Iranian Studies 2007; 5(10): 91-108. [Persian]
Zargaran A. Ancient Persian medical views on the heart and blood in the Sassanid era (224-637 AD). International Journal of Cardiology 2014; 172: 307-312. Available at: https://www.sciencedirect.com/ science/article/pii/S0167527314002447. Accessed Jul 27, 2019.
Feyzi P, Rahimi B. Anthropological study of ritual healing with an emphasis on the role of "healing by Prayer" in Kermanshah Province. History of Medicin Journal 2011; 3(6): 97-113. [Persian]
Hatam G. the Pattern and icon in the ancient pottery of Iran. Art and Architecture 1995; (28): 355-378. [Persian]
Dehkhoda AA. Dictionary. Tehran: Tehran University; 1998. [Persian]
Namvar Motlagh B. Mythical cups in Iran and Europe in Textbook of collection of articles Mythology and literature. Tehran: Organization for the Study and Compilation of Humanities Book of Universities; 2005. p.200. [Persian]
Rahbar-Ganjeh T. Rhyton. Keyhan Farhangi 2007; 254: 56-59. [Persian]
Archives of National Museum of Iranian History of Medical Sciences.
Karaia I. Archaeological and Other Medical Materials from Georgian Museums. Journal of Research on History of Medicine 2012; 1(2): 25-36. Available at: http://www.rhm.ir/index.php/rhm/article/ view/10. Accessed Aug 20, 2019.
Madison F, Savage Smith E. Scientific Instrument (Islamic Art collection 11). Translated by Mazandarani GH. Tehran: Carang; 2008. p.60. [Persian]
Ernest G. Make M. Islamic pottery (Islamic art collection7). Translated by Haeri F. Tehran: Carang; 2005. p.87. [Persian]
Jelveh-hay Ayat Elahi. Tehran: Iran National Museum: 192.
Archives of Glassware and Pottery museum.
Najmabadi M. Medical History of Iran (Pre-Islamic). Tehran: University Tehran; 1992. Vol.1 p.116. [Persian]
Pourahmad J. History of Medical Sciences in Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Reasearch 2008; 7(2): 93-99. Available at: http://www.ijpr.sbmu.ac.ir/ article_750_0.html. Accessed Jul 27, 2019.
Ibn Khaldun. Muqaddimah. Translated by Parvin Gonabadi M. Tehran: Elmi Farhangi; 2014. p.375. [Persian]
Abbasnejad F, Bateni G, Khalili M, Seyyed Shouri A, Esmaili Parapari SH. Belief in the Influence of Celestial Bodies on Human Health in Ancient Chinies Medicine and Khta. History of Medicin Journal 2014; 6(20): 83-107. [Persian]
Motahar Jamali Yazdi A. Farrokhname. Corrected by Afshar I. Tehran: Farhang-e Iran Zamin; 1967. p.365. [Persian]
Tanavoli P. Spell. Traditional Iranian Graphics. Tehran: Bongah; 2007. p.78. [Persian]
Online access to the Ashmolean Museum's Eastern Art Department Collections. Available at: http://www.jameelcentre.ashmolean.org. Access January 8, 2016.
Abed doost H, Kazem Poor Z. Continuation of presence of Ancient Sphinxes and Harpeys in the Art of Islamic Era. Negareh 2011; 4(13): 81-91. [Persian]
Seddiquian MD. Iranian Mythological Culture-Epic. Tehran: Institute of Humanities and Culture Studies; 2007. p.3. [Persian]
Victoria and Albert Museum, Islamic Department. Available at: http://www.collections.vam.ac.uk. Access January 8, 2016.
Golesan Palace, Archives of Anthropology museum.
Musapoor E. Twelve+one: Thirteen research on spell, magic and magic. Tehran: Reference Book; 2009. p.102-103. [Persian]
Gharanji Z. Sacred persons who inscribe prayers (Doanevisan) and treatment of disease among the Turkmen tribes (Case Study of Ata and Khoje tribes) History of Medicin Journal 2011; 3(6): 69-84. [Persian]
Ibn Sina HA. Kenos al-Mu'azim. Corrected and Explained by Homayi Jalaluddin, Anjoman Asare Meli. Terhran: National Publications Association series of publications; 1952. p.5 [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 201 بار
- PDF دانلود شده: 74 بار