مروری بر شاخصهای تعیین مزاج کبد در پزشکی ایرانی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 11 شماره 38 (1398),
5 December 2019
,
صفحه 97-109
https://doi.org/10.22037/mhj.v11i38.24571
چکیده
زمینه و هدف: مزاج کبد یکی از مفاهیم اصلی است که در کلیه جنبههای پیشگیری، تشخیص و درمان نقش اساسی ایفا میکند. در متون طب سنتی ایران، شاخصهای فراوانی برای علائم مزاج و سوءمزاج کبد مطرح شده است. هدف از این مطالعه بررسی دیدگاههای منابع مکتوب طب سنتی ایران جهت تشخیص مزاج کبد میباشد.
مواد و روشها: جهت انجام این مطالعه مروری کتب مرجع طب ایرانی مطالعه گردید، همچنین با استفاده از واژگان کلیدی مزاج، کبد، Liver، Temperament و Mizaj در پایگاههای علمی معتبر، از جمله PubMed، Scopus و Magiran مطالب مربوط به مزاج کبد مورد بررسی و جمعبندی قرار گرفت.
یافتهها: در طب ایرانی از نشانههای مختلفی جهت تعیین مزاج کبد استفاده میشود که در اصل بخشی از شاخصهای تعیین مزاج عام میباشند. از بین این نشانهها، رنگ چهره، فنوتیپ، ملمس ناحیه کبد و کل بدن، هیأت بنیه و شاخصهای نبض و وضعیت عروق، انفعال بدن نسبت غذا و آب و هوا، چگونگی افعال عمومی و علائم گوارشی نظیر تولید اخلاط، کیفیت مدفوع و ادرار، چگونگی هضم، میزان عطش، اشتها و... و میزان موی کل بدن به ویژه موی روی شکم از اهمیت بیشتری برخوردارند.
نتیجهگیری: در منابع طب سنتی ایران به طور کامل شاخصهای تشخیصی مزاج و سوءمزاجات کبد مطرح شده است، اما اشارهای به اهمیت تشخیصی هر یک از شاخصها نشده است. با توجه به یافتههای این پژوهش، انجام مطالعات بالینی بیشتر جهت تعیین میزان اهمیت تشخیصی هر یک از علائم و همچنین طراحی و اعتبارسنجی ابزار تشخیصی تعیین مزاج کبد پیشنهاد میگردد.
- طب سنتی ایران؛ مزاج؛ کبد
ارجاع به مقاله
مراجع
Mulaikal TA, Emond JC. Physiology and Anatomy of the Liver. In: Liver Anesthesiology and Critical Care Medicine. Europe: Springer, Cham; 2018. p.3-19.
Guan YS, He Q. A current update on the rule of alternative and complementary medicine in the treatment of liver diseases. Evidence-Based Complement Altern Med 2013; 2013: 10 pages. Available at: http://www.embase.com/search/results? subaction=viewrecord&from=export&id=L370002467%5Cnhttp://dx.doi.org/10.1155/2013/321234%5Cnhttp://sfx.umd.edu/hs?sid=EMBASE&issn=1741427X&id=doi:10.1155%2F2013%2F321234&atitle=A+current+update+on+the+rule+of+alternativ.
Satapathy SK, Sanyal AJ. Epidemiology and Natural History of Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Semin Liver Dis 2015; 35(3): 221-235.
Seeff L, Lindsay KL, Bacon BR, Kresina TF, Hoofnagle JH. Complementary and alternative medicine in chronic liver disease. Hepatology 2001; 34(3): 595-603.
Emtiazy M, Keshavarz M, Khodadoost M, Kamalinejad M, Gooshahgir SA, Shahrad Bajestani H, et al. Relation between Body Humors and Hypercholesterolemia: An Iranian Traditional Medicine Perspective Based on the Teaching of Avicenna. Iran Red Crescent Med J 2012; 14(3):133-138. Available at: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ articles/PMC3372029/pdf/ircmj-14-133.pdf.
Salmannegad H, Mojahedi M, Mozaffarpur S, Saghebi R. The Review of Indices of Mizaj-e Damagh (Temperament of Brain) Identification in Persian Medicine. Babol Univ Med Sci 2016; 18(11): 71-79.
Movahhed M, Mosaddegh M, Mohammadi Farsani, GH-R, Abolhasani MH. History of fatty liver in medieval Iranian medicine. Heal 2013; 7(3): 786-792.
World Health Organization. WHO traditional medicine strategy: 2014-2023. Burton: WHO Library Cataloguing; 2013. p.1-28.
Parsa E, Mojahedi M, Chaichi raghimi M, Ilkhani R, Zareiyan A, Mokaberinejad R, et al. A Review of the Indices of Mizaj-e-Meda (Temperament of Stomach) identification in Persian Medicine. J Babol Univ Med Sci 2018; 20(7): 63-70. Available at: http://www.jbums.org/article-1-7489-en.html.
Mojahedi M, Naseri M, Majdzadeh R, Keshavarz M, Ebadiani M, Nazem E, et al. A Review on Identification Mizaj (Temperament) Indices in Iranian Traditional Medicine (ITM). Hist Med J 2012; 4(12): 37-76.
Agili M. Kholasatol hekmah. Qom: Esmaeilian Publication; 2005. p.40.
Ibn Sina (Avicenna) H. qanoon fi al-Tibb (The Canon of Medicine). Beirut: Ehyaol Toras al-Arabi Press; 2005.
Avicenna. Qanoon fi al-Tibb [Canon of Medicine]. Beirut: Reprinted by The Institute of Medical History, Islamic and Complementary Medicine Publication; 2004. p.368-378.
Jorjani I. Zakhireye Kharazmshahi [Treasure of the Khwarazm Shah]. Tehran: Bonyade Frahange Iran; 1976.
Ahwazi Arjani A. Kamel al-Sanaah al-Tibbiyah (The Perfect Art of the Medicine). Lithograph; 1973.
Azam Khan M. Exir Azam [Great Elixir]. Tehran: Research Institute for Islamic and Complementary Medicine; 2008.
Ibn al-Nafiss. Sharh qanon Ibn Sina (A commentry on Avicenna’s canon).
Akhawayni A. Hedayat al-Mota’allemin fi al-Tibb (An educational guide for medical students). Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad; 1992.
Tabari A. Ferdows al-Hekmah fi al-Tibb (Paradise of wisdom on medicine). Berlin: Aftab Press; 1928.
Kermani N. Sharh al-Asbab va Alamat (samarghandi) (Description of causes and symptoms). Qom: Jalaleddin Publication; 2008.
Arzani M. Teb-e Akbari [Akbari’s Medicine]. 1st ed. Edited by Tabiee ET. Qom: Jalaloddin; 2008. p.805-810.
Razi (Razes) M. the Kitab al-Mansuri (Liber al-Mansuri, a concise handbook of medical sciences). Tehran: Tehran University of Medical Sciences; 2008.
Aghili Khorasani Shirazi SMH. Moalejate Aghili. Tehran: Institute of Islamic Studies Medical History; 2009.
- چکیده مشاهده شده: 1585 بار
- PDF دانلود شده: 400 بار