زبان آیینه بدن: شناخت دلائل و علائم زبان، مهارتی برای تشخیص در طب ایرانی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 10 شماره 37 (1397),
3 December 2019
,
صفحه 103-123
https://doi.org/10.22037/mhj.v10i37.22174
چکیده
زمینه و هدف: زبان اندامی گوشتی است که رگها و اعصاب، بسیار بیش از اندازه آن بدان میرسند. از آنجا که جرم آن نازک و عضوی است متخلخل و بخارپذیرنده، از تغییر کیفیات و اخلاط بدن به ویژه معده زودتر متأثر میگردد. بدینسبب رنگ آن از نشانههای مهمی است که به علامتشناسی بدن کمک میکند که در این میان تأثیر تغییرات عارضی دماغ، معده و کبد بر آن قویتر است. هدف از این مطالعه، شناخت زبان و اثرات بیماریهای مختلف بر آن میباشد تا با شناخت دقیق آن به الگویی جدید در دستهبندی و درمان یافت.
مواد و روشها: بدینمنظور متون معتبر طب ایرانی از قبیل اکسیر اعظم، طب اکبری و خلاصه التجارب مورد بررسی قرار گرفتند. مطالب مربوط به زبان ذیل عنوان «زبان» و اثرات بیماریهای مختلف بر زبان جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافتهها: بررسی منابع طبی نشان داد، به طور کلی اثراتی که بر زبان دیده میشود، بیشتر ناشی از سه عضو مغز، معده و کبد است. آسیب در این ارگانها موجب تغییر در رنگ، طعم، شکل و میزان رطوبت زبان میشود. دلایل مأخوذ از حال زبان که دلالت بر بیماریهای دماغ میکند، مشتمل بر این تغییرات است: سفیدی بر نسیان، زردی و سیاهی بر قرانیطس (ورم گرم دماغ)، و زردی رو و سبزی زیر زبان بر مصروعیت فرد دلالت دارد. همچنین ضخامت یا لاغری زبان، غلبه رطوبت یا خشکی را نشان میدهد. علائم و نشانههای تشخیصی زبان ناشی از بیماری دیگر اعضا نیز در مقاله به تفصیل بحث شده است.
بحث: تغییرات جالبی که هر یک از اختلالات طبی به ویژه در سه عضو یادشده بر زبان باقی میگذارد، آن را به عنوان یک آزمون تشخیصی سهلالوصول، سریع و غیر آزارنده برای بیمار مطرح میکند. علاوه بر تغییرات در رنگ و شکل ظاهری زبان که ممکن است توسط بیمار کشف شود و پزشک آن را مورد واکاوی قرار دهد. برخی علائم و نشانهها مانند احساس گرمی و سردی، تغییر در نوع سخنگفتن یا احساس سنگینی از جمله تظاهراتی هستند که ممکن است چندان توجه بیمار را به خود جلب نکند، اما مداقه پزشک حاذق و اخذ شرح حال هدایتکننده مسیر تشخیص را هموار میکند.
نتیجهگیری: میتوان با بررسی زبان به عنوان نماد کوچکی از وضعیت اخلاط بدن اطلاعات ذی قیمتی به دست آورد. از این رو مرور مطالعات انجامشده با توجه به زبان به عنوان یک ابزار کمکی میتواند راههای جدیدی برای بهبود روند تشخیص و درمان از دیدگاه طب ایرانی باز کند.
- زبان؛ لسان؛ طب ایرانی؛ تشخیص
ارجاع به مقاله
مراجع
Razi MZ. Al-Mansuri fi al-Tibb. Edited by Zaker ME. Tehran: Tehran University of Medical Sciences; 2008. Vol.1 p.104, 113, 517, 525, 789. [Arabic]
Shah Arzani MA. Mofarrah al gholoob (explanation of Ghanoncheh). Edited by Choghamini M. Lahore: Islamic Publication; 2010. Vol.1 p.92, 191. [Arabic]
Aghili SMH. Kholasatol Hekmah. Edited by Nazem I. Tehran: Ismailian Publications; 2006. Vol.1 p.103, 115. [Persian]
Jorjani I. Zakhireh-i Kharazmhahi. Qom: Natural Revival Institute; 2012. Vol.2 p.208-209; Vol.3 p.462. [Persian]
Mozaffarpur SA, Saghebi R, Mojahedi M. The significance of tongue in traditional Persian medicine. Med Sci 2016; 18(8): 73-79.
Nazem Jahan MA. Eksire Azam. Tehran: Iran University of Medical Sciences publications, Institute of Medical History Studies, Islamic Medicine and Supplement; 2008. Vol.1 p.36, 139; Vol.2 p.6-9. [Persian]
Avicenna. Qanun fi al Tib [Canon of Medicine]. Beiruot: Ehyaol Toras al-Arabi Press; 2010. Vol.1 p.158; Vol.2 p.214; Vol.3 p.83.
Shirazi M. Qiyasieh. Qom: The Natural Medicine Revival Institute of Qom; 2012. Vol.1 p.74, 77. [Persian]
Shah Arzani MA. Tebbe Akbari. Qom: Jalal al-Din. 2008. Vol.1 p.1-107, 373-616; Vol.2 p.695, 697, 708. [Persian]
Baha al-Dawlah B. Kholastol Tajarob. Tehran: Tehran University of Medical Sciences Publications; 2008. Vol.1 p.168, 179, 286. [Persian]
Jorjani I. Yadgar in medical and pharmaceutical science. Tehran: Tehran University, Islamic Studies Institute of Tehran; 2002. Vol.1 p.75, 172, 223. [Persian]
Jorjani I. Al-Aghraz al Tebbiyah va al-Mabehes al Alaeiyah. Tehran: Iran Culture Foundation; 1966. Vol.1 p.447. [Persian]
Chaghmini M. Ghanoonche fi al-Tibb. Edited by Nazem I. Tehran: Ajeh Publishing House; 2010. Vol.1 p.187. [Persian]
Imani B. Ganjineh Baharestan. Tehran: Library of the Museum and Documents Center of the Islamic Consultative Assembly; 2001. Vol.2 p.188. [Persian]
Shirazi M. Kefayatol Mansoori. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2003. Vol.1 p.459. [Persian]
Yousefi Heravi Y. Tebbeh Yousefi. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2003. Vol.1 p.50-51. [Persian]
Jorjani I. Khofi Alaei. Tehran: Ettelaat Publicaton; 1990. p.162. [Persian]
Ashtiani M. Tazkerat al-Allaj. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2008. Vol.1 p.20. [Persian]
Shah Arzani MA. Mizan al-Tebb. Qom: Sama Cultural Institution; 2001. Vol.1 p.78. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 1868 بار
- PDF دانلود شده: 317 بار