علائم و نحوه معالجه بیماری های مَثانه بر اساس مندرجات پنج متن مهمّ طبّی پزشکان ایرانی در قرون سوم تا ششم هجری
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 13 شماره 46 (1400),
7 February 2021
,
صفحه 1-18
https://doi.org/10.22037/mhj.v13i46.21697
چکیده
زمینه و هدف: قرون سوم تا ششم هجری، در تاریخ علوم اسلامی، به عنوان «عصر طلایی طبّ اسلامی» شناخته میشود؛ در این عصر، پزشکان بزرگی همچون «ابن رَبَّن طبری»، «ابومنصور هرَوی»، «اَخوینی»، «رازی»، «ابنسینا»، «میسری»، «جرجانی» و... پابه عرصه گیتی گذاردند و با تحقیقات و آثار ارزشمند خود، نهال بارور طبّ اسلامی را به درختی تناوَر مبدّل ساختند که برای سده های متوالی، بر اغلب حوزه های طبّی شرق و غرب، سایه گسترانید.
هدف از پژوهش حاضر، آن است که مهمترین علل و عوارض بیماری های مثانه و دستورهای درمانی بر اساس پنج کتاب شاخص طبّی در فاصله قرن سوم تا ششم هجری یعنی «فردوس الحکمة في الطبّ» اثر «ابوالحسن علی بن سهل الطبری»، «الحاوي في الطبّ» اثر «محمّد بن زکریا رازی»، «دانشنامه منظوم طبّی» اثر «حکیم میسری»، «قانون في الطبّ» اثر «حسین بن عبدالله سینا» و «ذخیره خوارزمشاهی» اثر «سید اسماعیل جُرجانی» بررسی شود؛ جستجوهای نگارنده در سوابق مطالعاتی، نشان میدهد که پژوهش حاضر، به این شکل و سیاق، مسبوق به سابقه نیست.
مواد و روشها: در زمینه طبّ و آثار طبّی، تألیفات پر ارج این دانشمندان، ضمن تکمیل یافته های طبیبان متقدّم یونانی، سُریانی، هندی و... افزوده های بسیاری در حوزه های طبّ پیشگیری، داروشناسی و مطالعات بالینی به جهان پزشکی عرضه کرده اند که شایستۀ توجّه فراوان است؛ از جمله بخشهای مهمّ و قابل اعتنا در طبّ سنّتی، مبحث بیماریهای مثانه و مجاری ادرار است؛ مواردی همچون نوشیدن آبهای ناسالم، بیماری های عفونی، بروز سُدّه و امتلاء، ضربه خوردن و سقوط، ایجاد سنگ، و مواردی از این قبیل، از جمله علل شایع مثانه و مجاری ادرار است که در کتب طبّی بدان ها اشاره گردیده و بر مبنای روش توصیفی –تحلیلی نگاشته شده است.
یافتهها: در کتب طبّی موصوف، عمده ترین انواع بیماری های مثانه، نشانه های هر عارضه و نحوۀ درمان صحیح بیان شده است.
ملاحظات اخلاقی: نگارندگان این پژوهش، اصل امانتداری را در ارجاعدهی رعایت کردهاند.
نتیجهگیری: نتایج تحقیق نشان می دهد که مؤلّفان کتب طبی موصوف کوشیده اند با بررسی نظرات پزشکان متقدّم، همراه با مشاهدات بالینی خود، راهکارهای درمانی مناسبی را در این مورد، ارائه نمایند.
- طبّ سنّتی؛ بیماری های مثانه و مجاری ادرار؛ ابن ربّن طبری؛ رازی؛ میسری؛ ابن سینا؛ جرجانی
ارجاع به مقاله
مراجع
Fazljoo MB, Moeini Jazani A, Nasimi Doust R, Bateni G, Vakhili M. Handmade practices in traditional Iranian medicine. 1st ed. Tabriz: Shervin Medical Publications; 2015. (Persian).
Noor Mohammadi G. An Attitude Towards the Concept of Islamic Medicine. Quarterly Journal of Research and Seminary. 2004;5(17-18):18-46. (Persian).
Yarshater E. Iran's Presence in the Islamic World. 1st ed. Tehran: Morvarid Publications; 2002. (Persian).
Ibn al-Abri Aa-FG. A brief history of states, researched by Antoine Salhani al-Yusi. 3rd ed. Beirut: Dar al-Shorouk Press; 1992. (Arabic).
Al-Zarkali Al-Dimashqi KA-DBM. Al Aalam. 15th ed. Beirut: Dar Al-Ilm press for Millions; 2002. (Arabic).
Abbasnejad F, Bateni G. Rashidi Raab of Tabriz in the Path of History. 1st ed. Tabriz: Shervin Medical Publications; 2014. (Persian).
Khalili M, Bateni G, Mohajjal Shoja MA, Ismaili S. The role of exercise in old age from the perspective of Razi, Hakim Misri, Ibn Sina and Jorjani. Quarterly Journal of Medical History. 2011;3(7):57-76. (Persian).
Al-Razi M. Alhavi Fi Al-Tebb. Beirut: the Arab Heritage Revival House; 2002. (Arabic).
Ibn Sina HIA. the Law. 10th ed. Tehran: Soroush Press; 2010. (Persian).
Hippocrates. Description of the chapters of Hippocrates, commented by Ali ibn Abi al-Hazm ibn al-Nafis. 1st ed. Tehran: Press of the Institute for the Study of the History of Islamic and Complementary Medicine; 2004. (Persian).
Al-Qafti JA-DAA-H. Ekhbar al Olama be Akhbar el Hokama, researched by Ibrahim Shams Al-Din. 1st ed. Beirut: the Scientific Books House; 2005. (Arabic).
Abu Ali MA. Muslims, Medicine and Treatment. Biology Education Quarterly. 2013;26(4):16-21. (Persian).
Al-Tabari AbSR. Ferdows Al Hekmat. 1st ed. Al-Siddiqi MZ, editor. Leiden: Aftab Press; 1928. (Arabic).
Khodadoost K, Bateni G, Khalili M, Ardalan M, Mohajjal Shoja MA. A Discourse on the Life and Works of Abu Bakr Akhvini Bukhari. Iranian Journal of Medical Ethics and History. 2012;5(3):1-9. (Persian).
Lazar G. Two medical treatises from the fourth century AH in Persian (the Guide of Apprentices and Encyclopedia). Tehran: Baharestan Letter Magazine; 2008. (Persian).
Misri. Encyclopedia of Medical Poetry. 1st ed. Tehran: McGill University Institute of Islamic Studies, Tehran Branch; 1987. (Persian).
Jorjani SI. Khwarezmshahi Reserve, by Mohammad Taghi Daneshpajooh and Iraj Afshar. 1st ed. Tehran: Al-Moei Press; 2005. (Persian).
Ali J. Almofassal Fi Tarikh al Arab qabl islam. 4th ed. Beirut: Dar Al-Saqi; 2001. (Arabic).
Mihli A. Islamic sciences and its role in the scientific evolution of the world. 2nd ed. Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation Press; 2000. (Persian).
Ibn Elias Shirazi MIM. Mansouri's description. 1st ed. Tehran: University of Tehran and McGill University Press; 2003. (Persian).
- چکیده مشاهده شده: 158 بار
- pdf دانلود شده: 142 بار