بررسی مشاهده بازتابی و مشاهده نافذ در تاریخ جنون
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 9 شماره 33 (1396),
28 December 2018
,
صفحه 47-61
https://doi.org/10.22037/mhj.v9i33.21259
چکیده
زمینه و هدف: پروژه فوکو را میتوان تبارشناسی سوژه مدرن نامید و کتاب تاریخ جنون یکی از مهمترین آثار او در این زمینه است. آنچه در این کتاب به طور برجستهای خود را نمایان میسازد، تأکید فوکو بر «عمل مشاهده» و تکنیکهای آن در شکلگیری سوژه به منزله ابژهای برای شناخت میباشد. با تأمل در این کتاب میتوان دو نوع مشاهده را از هم متمایز کرد که ما آنها را مشاهده بازتابی (Reflective) و مشاهده نافذ (Penetrative) مینامیم. در این مقاله میکوشیم اولاً به بررسی مشاهده بازتابی و ویژگیهایش بپردازیم؛ ثانیاً نشان میدهیم که چه شرایط اجتماعی در قرون هیجدهم و نوزدهم میلادی سبب شد تا این شیوه مشاهده دیوانگان رنگ ببازد و به تدریج مشاهده بدیلی ـ مشاهده نافذ ـ جایگزین آن شود؛ ثالثاً با تشریح تکنیکهای مشاهده نافذ، ویژگیهایی این نوع مشاهده را بررسی میکنیم و نشان میدهیم که چگونه این شیوه مشاهده سبب پیدایش روانشناسی و روانپزشکی در قرن نوزدهم میلادی شد.
مواد و روشها: این پژوهش به روش کتابخانهای با تکیه بر کتاب بسیار مهم تاریخ جنون اثر میشل فوکو ـ مورخ، جامعهشناس و فیلسوف فرانسوی معاصر ـ و شارحین و ناقدین او انجام گرفته است.
یافتهها: در مشاهده بازتابی مشاهدهگر با دیدن دیوانگان با آنها همنوا میشود و تجربه او از این وضعیت، تجربهای از وضعیتی انسانی است. حال آنکه در مشاهده نافذ مشاهدهِ مشاهدهگر در دیوانه متوقف میشود و مشاهدهگر دیوانه را همچون ابژهای میبیند که اولاً قصد دارد تا طبیعت دیوانگی او را بشناسد؛ ثانیاً میخواهد او را درمان کند.
نتیجهگیری: در واقع مشاهده نافذ مشاهدهای ابژهساز است و به دلیل همین ویژگیاش معرفتساز نیز هست. بدین گونه با تأسیس آسایشگاه روانی در قرن نوزدهم حقیقت انسان به منزله سوژه توانست به ابژه دانشی علمی ـ روانپزشکی ـ بدل شود.
- مشاهده بازتابی؛ مشاهده نافذ؛ سوژه؛ ابژه؛ فوکو؛ جنون
ارجاع به مقاله
مراجع
Miler P. Domination and Power. Translated by Sarkhosh N, Jahandideh R. Tehran: Nashre Ney; 2003. p.164. [Persian]
Miler P. Domination and Power. Translated by Sarkhosh N, Jahandideh R. Tehran: Nashre Ney; 2003. p.408. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. [Persian]
Foucault M. The Birth of Clinic. Translated by Valiani F. Tehran: Nashre Mahi; 2011. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.83. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.89. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.83-84. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.86. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.82. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.82. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.82. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.83. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.83. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.245. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.19. [Persian]
Cowie E. Recording Reality, Desiring the Real. Minneapolis: University of Minnesota Press; 2011. p.56.
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.185. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.145. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.193. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.195. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.196. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.194. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.194. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.242. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.243. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.243. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.243. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.246. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.261. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.260. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.261. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.262. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.259. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.258. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.258. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.258. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.258. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.258. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.259. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.245. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.246. [Persian]
Cowie E. Recording Reality, Desiring the Real. Minneapolis: University of Minnesota Press; 2011. p.56.
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.246. [Persian]
Cowie E. Recording Reality, Desiring the Real. Minneapolis: University of Minnesota Press; 2011. p.56.
Cowie E. Recording Reality, Desiring the Real. Minneapolis: University of Minnesota Press; 2011. p.56.
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.246. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.246. [Persian]
Foucault M. History of Madness in the Classical Age. Translated by Valiani F. Tehran: Hermes; 2002. p.246. [Persian]
Miler P. Domination and Power. Translated by Sarkhosh N, Jahandideh R. Tehran: Nashre Ney; 2003. p.122. [Persian]
Foucault M. Return of Morality. Translated by Levin T, Lorenz I. New York: in Michel Foucault, Politics, Philosophy, Culture; 1988. p.242-254
Heidegger M. Toward the Definition of Philosophy. Translated by Sadler T. London: The Athlone Press; 2000. p.62-63.
- چکیده مشاهده شده: 351 بار
- PDF دانلود شده: 164 بار