نقش پزشکان مهاجر عصر صفوی در ترویج زبان فارسی در شبهقاره هند
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 8 شماره 28 (1395),
7 آبان 2019
,
صفحه 19-26
https://doi.org/10.22037/mhj.v8i28.20991
چکیده
زمینه و هدف: از گذشته دور، ایران و هند دارای ارتباط فرهنگی بودند، ولیکن در دوره تیموریان این ارتباط عمیقتر گردید. زبان فارسی در اواخر قرن چهارم، در عصر سلطان محمود غزنوی به طور گسترده وارد شبهقاره هند شد، اما اوج پیشرفت آن، در دوره تیموریان بود که به زبان رسمی دربار و زبان اهل علم، سیاست و دین مبدل گردید. مهاجرت گسترده پزشکان ایرانی به هند پدیده نادر اجتماعی عصر صفوی بود که در تاریخ فرهنگی، ادبی و علمی شبهقاره هند تغییرات محسوسی را به وجود آورد. هدف این مطالعه تحلیل نقش پزشکان مهاجر عصر صفوی در گسترش زبان و ادب فارسی در شبهقاره هند است.
مواد و روشها: این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، با استفاده از کتب تاریخی عصر صفویه و تیموریان و نیز مقالههای مرتبط با موضوع صورت گرفته است.
یافتهها: برخی از اطبای مهاجر به هند جزء طبقات شعرا نیز محسوب میشدند. تأسیس انجمن ادبی برای شاعران توسط حکیم گیلانی و عبدالرحیمخان خانان اسباب پیشرفت شعرا را مهیا نمود. فرهنگنامههای مهم فارسی از قبیل فرهنگنامه جهانگیری، فرهنگنامه برهان و فرهنگنامه رشیدی تدوین گردید. کتابهای پزشکی فارسی در موضوعات پزشکی، دامپزشکی و داروسازی تألیف شد.
نتیجهگیری: پزشکان ایرانی سهم به سزایی در فرهنگ و تمدن دوره تیموری هند داشتند. آنان با نگارش آثار خود به زبان فارسی سبب تقویت بار علمی ادبیات فارسی شدند. این امر با توجه به استقبال پادشاهان تیموری و حمایت آنان از پزشکان ایرانی میسر شد.
- تیموریان، حکیم ابوالفتح گیلانی، حکیم شاه ارزانی، شبه قاره هند.
ارجاع به مقاله
مراجع
Jalali Naini MR. Persian language and literature in the Indian subcontinent. Tehran: Iraj Afshar Yazdi's Endowments; 1986. Vol.2 p.730. [Persian]
Safa Z. History of literature in Iran. Tehran: Ferdows Publication; 1999. Vol.5 p.16, 360, 453. [Persian]
Hindu Shah MQ. Ferishta's History. Edited by Nasiri MR. Tehran: Cultural Heritage Society; 2008. Vol.1 p.201-202. [Persian]
Mostafavi Sabzevari R. Yadigar-e Hindustan. Tehran: Al-Hoda; 1982. p.169. [Persian]
Farshad M. History of science in Iran. Tehran: Amir Kabir; 1986. Vol.1 p.98. [Persian]
Bahar MT. Methodology. Tehran: Amirkabir; 1990. Vol.3 p.225-245. [Persian]
Shahriar Naghavi SH. Persian lexicography in India and Pakistan. Tehran: University of Tehran; 1955. p.75. [Persian]
Alami A. Ain-i-Akbari. Calcutta: Royal Asiatic Society; 1872. p.234. [Persian]
Golchin Ma'ani A. The Caravan of India. Mashhad: Printing and Publication Institution of Astan Quds Razavi; 1990. Vol.1 p.4. [Persian]
Nahavandi AQ. Massir-i-Rahimi. Calcutta: Asiatic society; 1926. Vol.3 p.46, 847-848, 1143. [Persian]
Foumani Gilani A. History of Gilan. Edited by Sotoudeh M. Tehran: Iranian Culture Foundation; 1970. p.48. [Persian]
Jahangir Shah. Tuzuk-e Jahangiri. Edited by Ahmad A. Aligarh: Matba Urdu; 1868. p.339. [Persian]
Salih Kanbuh M. Shah Jahan Nameh. Edited by Yazdani Q. Calcutta: Asian Association; 1812. Vol.2 p.77, 167-168, 282-392, 402, 435-443. [Persian]
Alami A. Akbarnama. Edited by Ahmad Ali A, Abdur Rahim M. Calcutta: Matba Mazhar al-Ajaib, 1877. Vol.1 p.187, 220-221, 270-271. [Persian]
Fayyaz Lahiji AR. Divan. Edited by Parvin Parishanzadeh A. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 1990. p.375. [Persian]
Lahori AH. Padshahnama. Calcutta: Asiatic Society; 1868. Vol.1 p.628-629. [Persian]
Azad Bilgrami Q. Ma'asir-ul-Kiram. Agra: Mufeed Aam Press; 1910. p.91, 286. [Persian]
Shahidi J. Mughal Physicians. Translated by Jandpoori SA. Tehran: Choogan; 2013. p.15. [Persian]
Vaseti N. History of Medical Relations of Iran and Pakistan. Tehran: University of Tehran; 1993. p.65-73, 88-124. [Persian]
Chagatai F. Rumùz al-Atibbà. Lahore: Matba Lahore; 1928. Vol.1 p.65-66. [Persian]
Jahadi SA. A Review of Teb e Ourangshahi in Manuscript, a Medical Work of the Subcontinent. Med Hist J 2017; 9(32): 45-59. [Persian]
Emaratkar E, Karimi Z. Introduction of Jamie-Alfawayid. Med Hist J 2015; 7(24): 157-183. [Persian]
Bhakkari F. Dhakhirat al-Khawanin. Karachi: Pakistan Historical Society; 1961. p.195. [Persian]
Elgood C. A Medical and History of Persia the Eastern Caliphate. Translated by Farghani B. Tehran: Amir Kabir; 2007. p.412 [Persian]
Siddiq Hasan Khan N. Sham' e Anjuman. Bhopal: Matba-e Shah-Jahani; 1876. p.227. [Urdu]
Tabrizi S. Divan. Edited by Ghahreman M. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 1999. p.226. [Persian]
Arzani MA. Teb-e Akbari. Mashhad: Libraries, Museums and Documents Center of Astan Qudse Razavi; No Date. p.2. [Persian]
Arzani MA. Mizan Al-Teb. Tehran: Library, Museum and Document Center of Iran Parliament; No Date. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 313 بار
- PDF دانلود شده: 175 بار