مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

چکیده

ربع رشیدی آشکارترین نمونه سعی و همت دست اندرکاران اصلاحات غازان‌خان پادشاه مغول در عرصه تعالی و رشد و پویایی فرهنگ ایرانی در چارچوب اندیشه‌های عصر ایلخانی به شمار می‌آید که توسط خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی به عنوان شهر دانشگاهی با برنامه‌های وسیع فرهنگی، اقتصادی و رفاهی در نخستین سال‌های قرن هشتم هجری ایجاد شده و اگر چه در مقایسه با تأسیس دانشگاه کمبریج در سال 1209 میلادی، چندین دهه دیرتر به امر تعلیم و آموزش پرداخته ولی به گواهی تاریخ نسبت به بیشتر دانشگاه‌های معتبر اروپا از نظر تقدم زمانی پیشتاز است. مقاطع آموزشی در ربع رشیدی را می‌توان به 5 مقطع تقسیم نمود: 1. بیت‌التعلیم 2. آموزش حرفه‌ای 3. مدارس عالی 4. دارالشفا 5. خانقاه. خواجه رشیدالدّین فضل‌الله همدانی رجل سیاسی، دانشمند، طبیب آخر قرن هفتم و بزرگ‌ترین مورخ ایرانی عالم به جمیع علوم عصر زمانه خویش در سال 648 هـ . ق.، در همدان به دنیا آمد. رشیدالدّین که در برخی تواریخ به او «رشیدالحق» و «رشیدالدوله» نیز گفته‌اند علم طب را نزد خانواده خویش در همدان فرا گرفت. وی نخستین بار به عنوان طبیب به دربار آباقا خان راه یافت. در عهد ارغون شاه، مرتبه و پایه وی ترقی یافت تا جایی که در سال 697 هـ .ق.، غازان‌خان رتبت نیابت امور جهانبانی و منصب وزارت و صاحب دیوانی را به رشیدالدّین فضل‌الله و خواجه سعدالدین ساوجی سپرد (امیدیانی، 1378).