جستاری در جایگاه والای جهانی حکیم محمد بن زکریای رازی و نوآوریهای او در طب
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 1 شماره 1 (1388),
30 اردیبهشت 2016
,
صفحه 37-63
https://doi.org/10.22037/mhj.v1i1.12297
چکیده
در این جستار نخست به آموزش و پرورش و استادان و شاگردان رازی نگاهی میافکنیم و آنگاه او را در مقام بزرگترین پزشک ایران و جهان اسلام میبینیم. سپس از برخی کتابهای رازی پرتوی میگیریم و برپایه آنها از خدمتهایش به طب جهانی سخن میگوییم. همچنین رازی را با بقراط، پدر طب و نیز با جالینوس میسنجیم و به بهرهگیریهایش از آثار آنان اشارتی داریم و سپس به نقد بزرگان پزشکی در آثار رازی نظر میدوزیم و در همینجا درمییابیم که او از تصحیح لغزشهای خود هم سرباز نمیزده است و با وجود خردهگیریهایش بر بقراط و جالینوس از روش درمانگری آنان بهره گرفته و بدان تکامل بخشیده است. از تجربهگرایی رازی به ویژه در کتاب محنةالطبیب او پرده برداشتهایم و سپس روشن ساختهایم که چگونه رازی در سدة چهارم هجری / دهم میلادی تجربة سنجشی را به کار میبرده است. آنگاه به برخی از داستانهای بیماران رازی پرداخته و از تأکید ورزیاش بر تشخیص افتراقی ـ تطبیقی بیماریها در کتاب محنةالطبیب گفتوگو کردهایم و به دیدارش در حال ثبت مشاهدههای بالینی شتافته و با این کار به جستار خویش پایان دادهایم.
- طب بالینی؛ تشخیص افتراقی ـ تطبیقی بیماریها؛ روشهای درمانگری؛ تجربة سنجشی
ارجاع به مقاله
مراجع
الف) منابع فارسی
ابن أبي اصيبعه، احمدبن قاسم. (1882-1884م). عيون الانباء في طبقات الاطبّاء. بولاق.
ابن نديم، محمّدبن اسحاق الورّاق. (1871م). الفهرست. لايپزيك.
ابوالفداء، عمادالدين اسماعيل. (1966م). البداية و النهاية، بيروت: مكتبة المعارف. رياض: مكتبة النصر.
اسكندر، البير زكي. (1960م). رازي و محنةالطبيب. المشرق. سال پنجاه و چهارم.
اسكندر، البير زكي. (1962م). الرازي الطبيب الاكلينيكي المشرق. سال پنجاه و ششم.
بيروني، ابوريحان محمّد. (1936م). رسالة في فهرست كتب محمّد بن زكرياء الرازي. (به كوشش پاول كراوس). پاريس.
توحيدي، ابوحيّان. (بدون تاریخ). الامتاع و المؤانسة (سه جلدی). ج 2. چ 2. (به كوشش احمد امين و احمد الزين). قاهره: مطبعة لجنة التأليف و الترجمة و النشر.
رازي، محمّد بن زكرياء. (1343ش.). الاسرار. به كوشش محمّدتقي دانش پژوه. تهران: كميسيون ملّي يونسكو.
رازي، محمّد بن زكرياء. (1344ش.). الجدري و الحصبه. (ترجمة دكتر محمود نجمآبادي). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صابي، ابوالحسن هلال بن محسن. (1958م). الوزراء/ تحفة الامراء في تاريخ الوزراء، به كوشش عبدالستّار احمد فراج. قاهره.
صاعد آندلسي، ابوالقاسم صاعدبن احمد. (1383ش). التعريف بطبقات الامم. (ترجمة دكتر غلامرضا جمشيدنژاداوّل). تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
طبيب هروي، محمّدبن يوسف. (1288ق). بحرالجواهر [چاپ سنگي]، تهران.
الياس انطون الياس و ادوارد، الياس. (1954م). القاموس العصري. قاهره: المطبعة العصرية.
قفطي، ابوالحسن علي بن يوسف. (1903م) تاريخ الحكماء. لايپزيك.
محقّق، مهدي. (بدون تاریخ). فيلسوف ري. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگي.
منشي يزدي، ناصرالدين. (1318ش.). درّة الأخبار و لمعة الأنوار. (ترجمة فارسي صوانالحكمة بيهقي). ضميمة سال پنجم مجلّة مهر.
نجم آبادي، محمود. (1318ش.). شرح حال و مقام طبّي رازي. تهران.
ب) منابع لاتین
Bergstrasser, G. (1925). hunain ibn Shaq über die syrischen und arabischen galen –über– setzangen, abhandlangon für die kundedes morgenlanden. Leipzig.
Browne, E.G. (1921). Arabian Medicine. Cambridge.
Campbell, D. (1926). Arabian Medicine, London.
Chaning, J. (1766). Razes devariblis et morbili's Arabice et Latine. London.
Dekoning, P. (1903). trais traits d'anatomie arabes, layde.
Dekoning, P. (1896). traité sur lecalcul dans la vrrie par abu bakr Muhammad zakariyâ al-Razy. Layde.
Meyerhof, M. (1935). Thirty-three Clinical observations by: Rhazes (Circa 900 A.D). XXIII. Isis.
- چکیده مشاهده شده: 551 بار
- PDF دانلود شده: 549 بار