ابن جزله؛ دانشمندی پيشرو در طبّ مُجَدْوَل (به انضمام نسخهشناسی «تقویم الأبدان» او)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 2 شماره 2 (1389),
30 اردیبهشت 2016
,
صفحه 93-119
https://doi.org/10.22037/mhj.v2i2.12285
چکیده
ابنجزله یکی از اطبای بسیار مهم و طراز اوّل دورة اسلامی در قرن پنجم هجری قمری است که شهرت جهانی یافته و در اروپا بهعنوان یک پزشک حاذق و طراز اوّل از او یاد میکنند. آثار وی الگو و منبع بسیاری از آثار بعد از خود شد. مهمترین اثر او تقویمالأبدان است که یکی از آثار برجسته علمی در شیوة طبّ مجدول بهشمار میرود. در این کتاب به بیش از یکصد بیماری اشاره شده و طرز درمانهای گوناگون هر یک طی جداولی آورده شده است. طبّ مجدول یکی از شیوههای ابداعی دانشمندان دورة اسلامی است که با تقویمالصحة ابن بطلان بغدادی در حفظ تندرستی و صحّت شروع شده و در تقویمالأبدان ابن جزله به حد اعلای پختگی و کمال رسیده است.
در این مقاله ضمن معرفی مختصر ابن جزله و آثارش، بیشتر سعی شده است تا نوآوریهای ابن جزله در تدوین و تألیف کتب طبی، بالأخص طبّ مجدول و تأثیری که وی به آثار پس از خود داشته، برجسته و پررنگ نشان داده شود. در پایان مقاله، نسخ خطی موجود از آثار ابن جزله نیز فهرستوار ذکر شده تا زمینة تحقیق برای محققین فراهم گردد.
- ابن جزله؛ آثار ابن جزله؛ طبّ مجدول؛ نسخههای خطی
ارجاع به مقاله
مراجع
الف) منابع فارسی
ابن ابیأصیبعه، احمد بن قاسم. (1377ق/1957م.). عیون الأنباء. بیروت.
ابن جوزی، عبدالرحمن. (1359ق/1940م.). المنتظم، حیدرآباد دکن.
ابن خلّکان. (بیتا). وفیات الأعیان. بیروت.
ابن العبری، غریغوریوس. (1985م.). تاریخ مختصر الدول. به کوشش انطوان صالحانی. بیروت.
ابن نجّار، محمد بن محمود. (1399ق/1978م.). المستفاد من ذیل تاریخ بغداد. به کوشش قیصر ابوفرح. بیروت.
ابوالفداء. (1349ش.). تقویم البلدان، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، تهران.
الگود، سیریل. (1371ش). تاریخ پزشکی ایران و سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمۀ باهر فرقانی. تهران.
تهرانی، آقابزرگ. الذریعة إلی تصانیف الشیعة.
حاجی خلیفه. (1941-1943م.). کشف الظنون، استانبول.
دیانت، علی اکبر. (1370ش.). به اختصار از مدخل «ابن جزله» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران.
ذهبی، محمّد بن احمد. (1405ق/1984م.). سیر اعلام النبلاء. به کوشش شعیب الارنووط. بیروت.
فاندیک، ادوارد. (1896م.). اکتفاءالقنوع. قاهره.
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. تهران: دانشگاه تهران.
قفطی، علی بن یوسف. (1326ق/1908م.). اخبارالعلماء. قاهره.
قفطی، علی بن یوسف. (1371). ترجمۀ فارسی تاریخ الحکماء. تهران: دانشگاه تهران.
مدرس تبریزی، محمدعلی. (1348ش). ریحانةالأدب. تبریز.
منزوی، احمد. (1385). فهرستوارۀ کتابهای فارسی. تهران: انجمن آثار.
هونکه، زیگرید. (بیتا). فرهنگ اسلام در اروپا. ترجمۀ مرتضی رهبانی. تهران.
یوسفی، غلامحسین. (1366ش.). ترجمۀ تقویم الصحّة. تهران: علمی و فرهنگی.
ب) منبع لاتین
Leclerc, L. (1971). Histoire de la medicine arabe. New York.
- چکیده مشاهده شده: 340 بار
- PDF دانلود شده: 299 بار