کالبدشناسی اعصاب مغزی در متون کهن فارسی؛ «ذخیره خوارزمشاهی» اسماعیل جرجانی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 2 شماره 3 (1389),
30 اردیبهشت 2016
,
صفحه 119-138
https://doi.org/10.22037/mhj.v2i3.12261
چکیده
اسماعیل جرجانی یکی از تأثیرگذارترین پزشکان و آناتومیستهای ایرانی قرن دوازدهم میلادی است که بخش عمده دست نوشتههایش را در اواخر عمر پس از 70 سالگی به رشته تحریر درآورده است. کتاب جامع مرجع پزشکی جرجانی، با عنوان ذخیره خوارزمشاهی در حدود سال 1112م. نگارش یافته و قدیمیترین دائرة المعارف پزشکی نوشته شده به زبان فارسی به شمار میآید. این کتاب یکی از کتابهای مرجع دانشجویان رشته پزشکی آن دوران بوده است. در این مقاله، شرح حال جرجانی به رشته تحریر درآمده و تفاسیر و تعابیری از توصیفات مشروح وی در خصوص اعصاب مغزی مربوط به حدود یک هزاره قبل ارائه گردیده است. دانشوران ایران باستان و دوران اسلامی از پیشگامان علوم مربوط به اعصاب مغزی به شمار میآیند. برخی از این توصیفات چنان روشن و رسا توسط جرجانی ارائه شدهاند که سالهای متمادی فراروی دانشمندان و محققین اروپایی در دوره پس از رنسانس قرار داشتهاند.
- آناتومی؛ اعصاب مغزی؛ جرجانی؛ سرزمین پارس (ایران)
ارجاع به مقاله
مراجع
الف) منابع فارسی
زرگری، ا. حکیم جرجانی و نقش وی در حیات دوباره طب ایرانی.
مهرئی، ام. آر. (2005). ذخیره خوارزمشاهی به فارسی. تهران: علوم پزشکی دانشگاهی ایرانی.
نبیپور. (2003). غددشناسی بالینی در تمدن اسلامی ایرانی.
نجمآبادی، ام. (1987). تاریخ پزشکی در ایران (فارسی). انتشارات دانشگاه تهران.
ب ) منابع انگلیسی
Abdel-Halim RE, Abdel-Maguid TE: The functional anatomy of the uretero-vesical junction. A historical review. Saudi Med J 24:815-819, 2003
Elgood C: A Medical History of Persia and the Eastern Caliphate from the Earliest Times until the Year A.D. 1932. London, Cambridge University Press, 1951.
Flamm ES: Historical observations on the cranial nerves. J Neurosurg 27:285-297, 1967
The Metropolitan Museum of Art. http://www.metmuseum.org .
Nagamia HF: Islamic medicine history and current practice. JISHM 2:19-30 2003
Newman AJ: Tashrih-i Mansuri: Human anatomy between the Galenic and prophetic medical traditions, in Vesel Z, Beikbaghban H, Thierry B: Mansur's Anatomy [in French]. Tehran, Institut Francais de Recherche en Iran, 1998.
O'Rahilly R: On counting cranial nerves. Acta Anat (Basel) 133:3-4, 1988.
Shaw JP: A history of the enumeration of the cranial nerves by European and British anatomists from the time of Galen to 1895, with comments on nomenclature. Clin Anat 5:466-484, 1992.
Shoja MM, Tubbs RS: The history of anatomy in Persia. J Anat 210:359-378, 2007.
Shoja MM, Tubbs RS: The disorder of love in the Canon of Avicenna (A.D. 980-1037). Am J Psychiatry 164:228-229, 2007.
Tubbs RS, Shoja MM, Loukas M, Oakes WJ: Abubakr Muhammad Ibn Zakaria Razi, Rhazes (865-925 AD). Childs Nerv Syst 23:1225-1226, 2007.
Wakim KG: Arabic medicine in literature. Bull Med Libr Assoc 32:96-104, 1994.
- چکیده مشاهده شده: 562 بار
- PDF دانلود شده: 271 بار