مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

چکیده

مطالعه تحلیلی تاریخ طب قدیم در مشرق زمین که به حق باید آن را گاهواره تمدن دانست و توجه به پزشکی ایران باستان و دوران تمدن اسلامی که سهم بزرگی در پیشبرد پزشکی داشته، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است و در این رهگذر باید توجه خویش را به مباحثی معطوف داشت که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

در سیر مطالعه تاریخ پزشکی ضرورت دارد تا ضمن بررسی روند تندرستی و بیماری انسان‌ها و کلیه فعالیت‌های مربوط به آن در ازمنه سابق به تاریخ زندگانی افرادی که عهده‌دار حفظ و انتقال این امر خطیر بوده‌اند نیز توجه شود.

از نکات مهم دیگر در بررسی روند تاریخ پزشکی این است که نباید قضاوت درباره نظرات پزشکی قرون گذشته را با معیارهای علمی امروز انجام داد، بلکه لازم است خود را در وضع زمانی و مکانی دوره مورد نظر قرار داد و فلسفه حاکم بر آن عصر را دریافت تا بتوان به درستی نظرات مزبور را فهمید. از این رو می‌توان به‌خوبی درک کرد که چرا طب بابلی بیشتر صفت کهانت و جادویی داشته، طب یونانی بیشتر جنبه فلسفی و طب قرون وسطی نیز رنگ مذهبی بخود گرفته و طب دوره تجدد جنبه علمی و تجربی یافته است؛ از این لازم است که تاریخ‌نگاران پزشکی بی‌طرفانه به ثبت و ضبط تاریخ پزشکی بپردازند و حتی‌المقدور از پیش‌داوری‌ها و تعصبات و انحراف شخصی به دور باشند. نقش ارزنده آنها در این است که گذشته‌ای را که دیگر وجود ندارد، دوباره برای ما ترسیم می‌نمایند و با استناد بر منابع و مدارک به دست آمده، آن را برای ما زنده می‌کنند؛ هر چند برخی بر این باورند که توجه به علوم قدیمی و تتبع در آن از جمله پزشکی و تاریخ آن در زمان کنونی ضرورتی ندارد. جرج سارتن از مورخین معروف تاریخ علم اذعان دارد که متأسفانه بسیاری از دانشمندان برای تتبعات تاریخی ارزش قائل نیستند و آن را سرگرمی کم اهمیتی می دانند. دلیلی که اقامه می کنند این است که بهترین قسمت‌های علوم قدیم اقتباس گردیده و جزء علوم روز شده است، بقیه قابل فراموشی است و به عبث نباید حافظه خود را با آن خسته کنیم و بارش را زیاد نماییم.

...