موضوعشناسي فقهي مراقبت تسکینی در بیماران لاعلاج
مجله علمی - پژوهشی فقه پزشکی,
دوره 15 شماره 45 (1402),
29 شهریور 2023,
صفحه 1-16
https://doi.org/10.22037/mfj.v15i45.42886
زمینه و هدف: شناخت موضوع در علم فقه به معني شناخت چيزي که حکم شرعي بر آن مترتب ميشود، از اهميتي ويژه برخوردار است؛ چراکه موضوع، اساس و علت حکم فقهي است. در ميان موضوعات فقهي جديد «مراقبت تسکینی» رويكردي است که براي ارتقاي کيفيت زندگي بیماران لاعلاج پيشنهاد شده است. بيان دقيق موضوع مراقبت تسکيني و تعيين تعارض يا عدم تعارض آن با قواعد فقهي از ضروريات فقه پوياست. بنابراين این پژوهش به تشريح جنبههاي فقهي موضوع مراقبت تسکيني براساس قواعد فقه امامیه اختصاص یافته است تا ياريگر فقها در صدور احکام باشد.
مواد و روشها: این پژوهش براساس روش کتابخانهای و رويکرد توصیفی - تحلیلی به تشریح موضوعي مراقبت تسکيني از نگاه قواعد فقه اماميه پرداخته است. در اين پژوهش ابتدا فعاليتهاي مختلف مراقبت تسکيني از منابع معتبر ديجيتال واخواني گردیده و سپس با شرح اهداف مدنظر در مراقبت تسکيني به تفاوت آن با اُتانازي پرداخته شده است. در شناخت فقهي موضوع مراقبت تسکيني ابتدا به مرجع تصميمگيرنده براي انتخاب آن با لحاظ قاعده سلطنت نفس اشاره شده است. در مرحله بعد موضوع مراقبت تسکيني نسبت به قواعد فقهي «حفظ نفس»، «دفع ضرر و اضرار» و «رفع عسر و حرج» مورد واکاوي قرار گرفته است. اولويت يا عدم اولويت گزينش مراقبت تسکيني بر مراقبتهاي طولانيکننده حيات نيز با مقايسه اين دو نوع مراقبت از حيث رعايت قواعد فقهي مورد بررسی قرار گرفته است.
نتیجهگیری: مراقبت تسکینی تضادی با هيچيک از قواعد فقه ندارد. هدف و قصد در اتانازی تسریع مرگ است که اقدامي خلاف حفظ نفس میباشد؛ اما در مراقبت تسکینی این قصد منتفی است. بنا به قاعده سلطنت نفس، مرجع تصميمگيرنده براي مراقبت تسکيني، فرد بيمار است. مراقبت طولانيکننده حيات با قاعدة «وجوب حفظ نفس» و مراقبت تسکيني با قواعد «لاضرر» و «لاحرج» تناسب بيشتري دارند که بیمار میتواند میان ایندو مراقبت بنابر قاعده اهمّ و مهم انتخاب نمايد.