مقاله مروری


تحلیل قابلیت ثبت روش‌های جراحی در نظام حق اختراع اروپا

محمدحسین عرفان‌منش, مهدی زاهدی, محمود عباسی

مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی, دوره 5 شماره 15 (1394), 19 September 2016, صفحه 101-125
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i15.13875

روش‌های جراحی در قوانین اکثر کشورها از جمله موارد استثناشده از اختراعات قابل ثبت هستند.

با این حال، به دلیل رشد روزافزون کاوش‌های علمی در عرصه‌های پزشکی و زیست‌فناوری، تنوع ابداعات پیرامون روش‌های جراحی افزایش چشمگیری داشته است.

این مسأله منجر به دشواری در تعیین محدوده اختراعات قابل ثبت و در نتیجه صدور آرای ناهماهنگ و بعضاً متناقض در مراجع و محاکم اروپایی ثبت اختراع شده است. در این میان، یکی از علل وجود چنین اختلافاتی تفاوت در تبیین و تفسیر مقصود قانون‌گذار از استثناکردن روش‌های جراحی است.

در حالی که بعضی از دادگاه‌ها علت را در ماهیت چنین روش‌هایی جستجو می‌کنند، برخی دیگر دلیل را غایت و هدف این روش‌ها در درمان انسان یا حیوانات می‌دانند.

این مقاله تلاش می‌کند تا ضمن بررسی رویه‌های اصلی و تحولات اخیر در ارتباط با ثبت روش‌های جراحی در نظام حق اختراع اروپا، به تحلیل پیچیدگی‌ها در ثبت این ابداعات بپردازد.

بایستگی‌های اخلاقی زیست‌خانوادگی از منظر امام رضا (ع)

غلامرضا رضوی‌ دوست, سیدمحمدحسین موسوی, ولی‌اله حسومی, جواد شایانفر

مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی, دوره 5 شماره 15 (1394), 19 September 2016, صفحه 41-70
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i15.13873

خانواده به عنوان بنایی مقدس در اسلام مطرح شده است که تربیت صحیح افراد در این محیط از آسیب‌های اجتماعی بسیار زیادی جلوگیری کرده و ضامن سلامت انسان در محیط‌های دیگر، نظیر مدرسه و محیط شغلی خواهد شد. به همین جهت در سیره گهربار ائمه (علیهم‌السلام)، به ویژه در آموزه‌های امام رضا (ع) اعتنای فراوانی به تربیت افراد در این محیط صورت پذیرفته است.

هدف این مقاله پرداختن به بایستگی‌های اخلاقی زیست‌خانوادگی از منظر امام رضا (ع) می‌باشد. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد قرآنی ـ روایی، به کنکاش این مهم در دو حوزه شناختی و رفتاری پرداخته است.

در حوزه شناختی به چگونگی ارتباط و تعامل با اعضای خانواده و در حوزه رفتاری آن حضرت (ع) به آموزه‌هایی نظیر: مدیریت امور خانه، انس با افراد خانه و فرزندان، رعایت حق همسر، رفتار شایسته نسبت به خادمان و میهمانان اشاره نموده است.

بررسی مفهوم سلامت در نظریه امنیت انسان

فاطمه فلاحی, بهرام مستقیمی, حسین آل کجباف, بهاره حیدری

مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی, دوره 5 شماره 15 (1394), 19 September 2016, صفحه 127-162
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i15.13876

امنیت یکی از نیازهای اساسی و اولیه هر انسان است. حتی می‌توان گفت امنیت، خواست همسان انسان و حیوان در همه زمان‌ها و مکان‌ها است. امنیت‌خواهی بر پایه سرشت انسان است و جدا از این‌که امنیت، بایسته زندگی اجتماعی یا بنیادگرفتن دولت است، ولی از همان آغاز آفرینش، همواره از آرزوهای آدمیان بوده است. با گستردگی که این واژه دارد باید ویژگی‌هایی برای آن شناخت؛ همین ویژگی‌ها، راه را برای دولت‌ها باز گذاشته تا همواره در شرایط اضطراری، امنیت را بر حقوق و آزادی‌های فردی برتری دهند. این ویژگی‌ها عبارتند از این‌که: نخست، امنیت جنبه سرشتی دارد. انسان‌ها در گرایش به امنیت با جانوران برابرند و جدا از چگونگی و اندازه آن، هر دو از تهدید و ناامنی گریزانند. این خود نشان می‌دهد که یکی از نیازهای نخستین انسان امنیت است. دوم این‌که امنیت جنبه قراردادی دارد. قراردادی‌بودن در طول سرشتی‌بودن امنیت است. در اینجا امنیت نه تنها به انسان که فراتر از آن به جامعه محدود می‌گردد. از انواع محتمل

تهديدهاي امنيت انسان، ایمن‌بودن برای مثال در برابر بيماري‌هاي عفوني كشنده، غذاي ناسالم، سوء تغذيه، عدم دسترسي به مراقبت‌هاي بهداشت و سلامت اوليه است. از آنجا که تهديدهاي مطرح در يك كشور يا منطقه مفروض مي‌توانند به منطقه‌اي وسيع‌تر سرايت كنند و عوارض خارجي منفي براي امنيت منطقه‌ای، بین‌المللي و جهانی داشته باشند و با توجه به این‌که سلامت یکی از مؤلفه‌های مهم نظریه (آموزه) امنیت انسان است در اینجا این پرسش مطرح می‌شود که مقوله امنیت و مؤلفه‌های آن و حوزه سیاست خارجی دولت‌ها تا چه میزان بر سلامت و حقوق مرتبط با آن اثر گذاشته و روند حقوق جهانی سلامت را تسریع بخشیده و تثبیت کرده است؟ لذا در این مقاله سلامت در حوزه نظریه امنیت انسان، امنیت بین‌المللی و جهانی و سياست خارجي مورد بررسی قرار گرفته و به بحث درباره امنيت سلامت بین‌المللی و امنیت سلامت جهانی و نقش سیاست خارجی پرداخته می‌شود.

عوام‌گرایی در عرصه سیاست‌گذاری کیفری زیست‌محیطی

امین جعفری, اصغر احمدی

مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی, دوره 5 شماره 15 (1394), 19 September 2016, صفحه 71-99
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i15.13874

امروزه در پس گفتمان‌های متفاوتی مثل توسعه و پیشرفت، آسیب‌های غیر قابل جبرانی از سوی بشر به محیط زیست پیرامون ما وارد می‌شود. بدین‌سان قانون‌گذاران کشورهای مختلف در حوزه تقنین، به امر سیاست‌گذاری برای مبارزه و پیشگیری از این آسیب‌ها می‌پردازند.

متولیان امر سیاست‌گذاری جنایی در همه امور و به خصوص در حوزه محیط زیست ناگزیرند که از جهات مختلف، سیاست‌هایی سنجیده، منطقی و کارآمد اتخاذ کنند تا محیط زیست برای حال و آینده ما رو به زوال نرود، اما گاه متولیان نام‌برده بدون در نظرگرفتن مؤلفه‌های پیش‌گفته، در عرصه سیاست‌گذاری به سمت سیاست‌های عوام‌گرا یا پوپولیستی سوق پیدا می‌کنند.

مؤلفه‌های سیاست عوام‌گرا را می‌توان در مقطعی‌بودن، احساسی‌بودن، غیر کارشناسانه‌ بودن، ناکارآمدبودن و تورم جرم‌انگاری‌ها نظاره‌گر بود. سیاست کیفری عوام‌گرا به هیچ‌وجه به دنبال کشف علل اصلی ارتکاب جرائم نیست و مترصد آن است که با کنارزدن مدل سیاست جنایی نخبه‌گرا با اتخاذ پاسخ‌های قاطعانه و سریع رضایت افکار عمومی را جلب کند.

بدین‌سان هدف مقاله مذکور آن است که نمودها و جلوه‌های سیاست کیفری عوام‌گرا در عرصه سیاست‌گذاری کیفری زیست‌محیطی را در دو عرصه اروپا و کشور ایران بررسی نماید تا نشان دهد این‌گونه سیاست‌ها همیشه اهداف اولیه که بر مبنای آن پدید آمده‌اند را دنبال نکرده‌اند.

نقش پنهان اخلاق در حقوق

رضا نیکخواه, ابراهیم علی‌عسگری

مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی, دوره 5 شماره 15 (1394), 19 September 2016, صفحه 11-39
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i15.13872

هدف این تحقیق بررسی نقش اخلاق در حقوق معاصر و تبیین جایگاه واقعی آن به عنوان منبعی مستقل جهت وضع قوانین است. سؤال اصلی تحقیق، اخلاق چه جایگاهی در حقوق معاصر دارد و آیا می‌توان آن را منبع مستقلی برای وضع قوانین دانست؟ به نظر ما اخلاق در علم حقوق معاصر در جایگاه مناسب خود قرار ندارد، چراکه اکثریت حقوقدانان معاصر اخلاق را در عرض سایر منابع حقوق به شمار نمی‌آورند و آن را منبع مستقلی نمی‌دانند، اما فرض ما بر این است که اخلاق از ثبات و جامعیت بیشتری نسبت به سایر منابع حقوق برخوردار است، چراکه سرمنشأ آن فطرت و عقل بشری است که دارای ملاکی ذاتی و کلی است و در هر مکان و هر زمانی ثبات خود را از دست نمی‌دهد. پس اخلاق می‌تواند منبعی معتبر برای وضع قانون باشد. سرانجام به این نتیجه می‌رسیم که اگر اخلاق در دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد و بتوان قواعد و اصول اخلاقی جامعی وضع نمود، آن‌وقت می‌توان اخلاق را یک منبع جامع و مفید برای وضع قوانین دانست. تحقیق حاضر با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، به رشته تحریر درآمده است.

اخلاق مناظراتی و مناظرات اخلاقی در سیره رضوی و شیوه بکارگیری آن در کرسی‌های آزاداندیشی

مرضیه محمودی, حسین خاکپور, مهرناز گلی, ابراهیم نوری

مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی, دوره 5 شماره 15 (1394), 19 September 2016, صفحه 163-194
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i15.13877

مقدمه: یکی از بهترین شیوه‌های تبلیغ دین در عصر حاضر، طرح مسائل نظری و اعتقادی در قالب کرسی‌های آزاداندیشی است که هدف این نوشته، توجه به ابزار کارآمد مناظره در سیره امامان معصوم به‌ ویژه امام رضا (ع) و اقتباس روش‌های جدال احسن از مناظرات آن حضرت با پیروان ادیان و مذاهب است.

روش: مقاله حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بررسی مناظرات این امام همام تصویری روشن از حاکمیت اخلاق بر فضای مناظرات حضرت با پیروان مذاهب و ادیان مختلف و دعوت عملی آن‌ها به اسلام را ارائه می‌کند.

یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که علاوه بر حاکمیت فضای علمی بر مناظرات «اخلاق مناظراتی» و «مناظرات اخلاقی» این امام جلوه‌ای خاص به این کرسی‌ها بخشیده و همین ویژگی باعث جذب حداکثری به سمت اسلام گردید. برخورد هدایتی و رعایت انصاف، اولویت عمل به فرائض دینی از جمله نماز اول وقت، حاکمیت عقل و منطق از دیگر ویژگی‌های مناظرات امام است.

بحث و نتیجه‌گیری: نتیجه این که با توجه به سیره امام رضا در صورت بهره‌گیری از «اخلاق علمی و عملی» در کنار «اخلاق باور» در کرسی‌های آزاداندیشی می‌توان آن‌ها را سودمند ،کارآمد و مؤثر گردانید.