تأملی بر جایگاه وراثت در آموزههای دینی و تأثیر آن بر تربیتپذیری انسان
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 2 شماره 6 (1391),
24 September 2016
,
صفحه 155-188
https://doi.org/10.22037/bioeth.v2i6.13992
چکیده
زمينه: تربيتپذير بودن انسان، هرچند به ظاهر بديهي مينمايد، اما از ديرباز با چالشهاي فراواني روبرو بوده است. صرف نظر از برخي نظريهها درباره امكانناپذيري تربيت انسان و وجود شواهدي بر درستي آنها، مهمترين چالش فراروي تربيتپذير بودن انسان، وراثتي بودن صفات اخلاقي اوست. اگر بپذيريم صفات اخلاقي همچون صفات جسماني از طريق وراثت از يك نسل به نسل ديگر، بدون دخالت اراده افراد، منتقل ميشوند؛ هر انساني ناخواسته داراي خُلق و خويي است كه بهواسطه وجود آن، رفتارهاي معيني از او سر ميزند.
روش کار: اين پژوهش بهصورت توصيفي و کتابخانهاي انجام و تلاش شده است، پس از توضيح مفاهيم، مباني تربیتپذیری و تربیتناپذیری انسان مورد بحث قرار گرفته، سپس براساس آموزههای دینی، میزان تأثیر وراثت بر تربیتناپذیری انسان بررسی شده است.
يافتهها: آنگونه كه در اين پژوهش خواهد آمد، هرچند اصل وراثت و كاركرد آن نسبت به انسان مورد تأیید رهبران دینی است؛ اما آيات ورواياتي كه براي موروثي بودن صفات اخلاقي به آنها استشهاد شده، به چیزی بیشتر از تمايل ذاتي و نهادينه شده بشر به ارزشها و فضايل اخلاقي و بيزاري از نابهنجاريها و رذايل اخلاقي دلالت ندارند؛ از اینرو، از منظر دینی، انسان موجودی است که در تمام صفات اخلاقي خود، تربيتپذير است.
- تربيت؛ اخلاق؛ تربيت اسلامي؛ وراثت؛ صفات اخلاقي؛ تربيتپذيري
ارجاع به مقاله
مراجع
قرآن كريم
آمدي، عبدالواحد. (1360). غرر الحكم و درر الكلم، با شرح خوانساري، چاپسوم، تهران، دانشگاه تهران
ارسطو. (1343هـ). علم الاخلاق الی نیقوماخوس، مقدمه و تحقیق بارتلمی سانتهلیر، قاهره، دار صادر
ابن ابيالحديد. (1378هـ). شرح نهج البلاغة، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، داراحياء الكتب العربيةه
ابن ابی جمهور الاحسائی، محمد بن علی. (1403هـ). عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، تحقیق مجتبی عراقی، قم، مطبعه سید الشهداء
ابن بابويه، محمد بن علي. (1404هـ). من لايحضره الفقيه، تحقيق علي اكبر غفاري،چاپ دوم، جامعة المدرسين
ابن خلدون، محمد عبد الرحمن. (1336). مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروين گنابادي، تهران
ابن سلامه، محمد. (1405هـ). مسند شهاب، تحقيق حمدي عبد المجيد السلفي، بيروت، مؤسسة الرسالة
ابن مسكويه، احمد بن محمد. (1318هـ). تهذيب الاخلاق، مصر، دار مكتبة الحياة
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1405). لسانالعرب، قم، ادب الحوزه
اسماعيلي يزدي. (1382). فرهنگ تربيت، قم، انتشارات مسجد مقدس جمكران،
امينيان، مختار. (1381). مباني اخلاق اسلامي، ويرايش دوم، قم، بوستان كتاب،
باقري، خسرو. (1387). نگاهي دوباره به تربيت اسلامي، چاپ هيجدهم، تهران، انتشارات مدرسه
جرجاني، علي بن محمد. (1306هـ). التعريفات، مصر، المطبعة الخيرية
جعفري، محمد تقي. (1381). وجدان، قم، انتشارات تهذيب
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1407هـ)، الصحاح، تحقیق عبد الغفور عطار، چاپ چهارم، بیروت، دارالعلم للملایین
حجتی بروجردی، بهاءالدین. (1412هـ). الحاشیة علی کفاية الاصول (تقریرات البروجردی)، قم، مؤسسه انصاریان
حجتي، سيد محمد باقر. (1370). اسلام و تعليم و تربيت، چاپ پانزدهم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، جلد اول
حجتي، سيد محمدباقر. (1370). اسلام و تعليم و تربيت، چاپ نهم، تهران، دفترنشر فرهنگ اسلامي، جلد دوم
حجتي، محمدباقر. (1360). روانشناسي از ديدگاه غزالي و دانشمندان اسلامي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، جلد اول
حجتي، محمدباقر. (1361). روانشناسي از ديدگاه غزالي و دانشمندان اسلامي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، جلد دوم
حسيني، ابوالقاسم. (1373). بررسي مقدماتي اصول روانشناسي، چاپ دوم، دفترنشر فرهنگ اسلامي
حسيني زاده، سيد علي. (1381). سيره تربيتي پيامبر و اهل بيت (آموزش در سيرهمعصومان)، قم، پژوهشكده حوزه و دانشگاه
حلبي، علي اصغر. (1371). انسان در اسلام و مكاتب غربي، انتشارات اساطير
خميني، روح الله. (1379). شرح چهل حديث، چاپ بيست و دوم، مؤسسه تنظيم ونشر آثار امام خميني
خميني، سيد روح الله. (1378). شرح حديث جنود عقل و جهل، مؤسسه تنظيم ونشر آثار امام خميني
دشتي، محمد. (1368). مسؤوليت تربيت، چاپ ششم، نشر امام علي
رازي، محمد بن ابيبكر. (1415هـ). مختار الصحاح، تحقيق احمد شمس الدين، بيروت، دار الكتب العلمية
راسل، برتراندر. (1339). در تربيت، ترجمه عباس شوقي، چاپ دوم، چاپ اتحاد
راغب اصفهاني، الحسين بن محمد. (1404هـ). المفردات في غريب القرآن، الطبع الثاني، مطبعه خدمات چاپي
راغب اصفهاني، حسين بن محمد. (1414هـ). الذريعة الي مكارم الشريعة، انتشارات رضي
ري شهري، محمد. (1375). ميزان الحكمة، قم، دار الحديث
زبیدی، سید محمد. (بی تا). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، مکتبة الحیاة
سادات، محمد علي. (1372). اخلاق اسلامي، چاپ دوازدهم، سازمان سمت
سيد قريشي، ماريه. (1381). دين و اخلاق، قم، بضعة الرسول
شبر، سيد عبدالله. (1364). بنيادهاي اخلاق اسلامي، ترجمه حسين بهجو، مؤسسه دين و دانش
شريعتمداري، علي. (1373). تعليم و تربيت اسلامي، چاپ نهم، تهران، امير كبير
شريعتمداري، علي. (1344). روانشناسي تربيتي، اصفهان، انتشارات مشعل
شريف رضي. (بيتا). نهج البلاغة، تحقيق محمد عبده، بيروت، دار المعرفة
شهرزوری، شمسالدین. (1383). رسائل الشجرة الالهية فى علوم الحقايق الربانية، مقدمه و تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران
صائب تبريزي، ميرزا محمد علي. (بيتا). كليات صائب تبريزي، با مقدمه محمد عباسي، نشر طلوع
طباطبايي، سید محمد حسين. (بيتا). الميزان في تفسير القرآن، قم، منشورات جامعه المدرسين في الحوزه العلميه
طباطبایی، سید محمد حسین. (1368). اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، چاپ ششم، تهران، انتشارات صدرا
طبرسي، فضل بن حسن. (1415هـ). مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات
علي اشرف جودت، تقي. (1278). نقش عادت در تربيت اسلامي، تهران، امير كبير
غزالي، محمد بن محمد. (بيتا). احياء علوم الدين، بيروت، دار الكتاب للعربي
غزالي، محمد بن محمد. (1342هـ). ميزان العمل، تحقيق سليمان دنيا، مصر، دائرة المعارف
فايضي، عليـ آشتياني، محسن. (1375). مباني تربيت و اخلاق اسلامي، قم، روحاني
فتحعلي خاني، محمد. (1379). آموزههاي بنيادين علم اخلاق، قم، مركز جهانيعلوم اسلامي
فلسفی، محمدتقی. (1386هـ). الطفل بین الوراثة و التربیة، مشهد، دار المرتضی للنشر
قربانيان، رضا. (1372). اسلام و تربيت، مؤسسه خدمات فرهنگي و نشر عترت
كليني، محمد بن يعقوب. (1367هـ). الفروع من الكافي، چاپ سوم، تحقيق علي اكبرغفاري، دار الكتب الاسلاميه
ليثي واسطي، علي بن محمد. (1376). عيون الحكم و المواعظ، تحقيق حسين حسني بيرجندي، دار الحديث
مجلسي، محمد باقر. (1403هـ). بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء
مصباح، مجتبي. (1378). فلسفه اخلاق، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني
مصطفوي، حسن. (1360). التحقيق في كلمات القرآن، طهران، بنگاه ترجمه و نشركتاب
مطهري، مرتضي. (1374). فطرت، چاپ هفتم، انتشارات صدرا
مكارم، محمدحسن. (1377). مدينه فاضله در متون اسلامي، قم، دفتر تبليغاتاسلامي
موسوي لاري، سيد مجتبي. (1386). رسالت اخلاق در تكامل انسان، چاپ پنجم، قم، بوستان كتاب
نجار زادگان، فتح الله. (1386). رهيافتي بر اخلاق و تربيت اسلامي، قم، نشر معارف
نوروزي، محمد. (1384). آسيبشناسي رفتاري انسان از ديدگاه قرآن، قم، بوستان كتاب
نوري، ميرزا حسين. (1408هـ). مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ دوم، مؤسسه آل البيت
نيكزاد، محمود. (1371). كليات فلسفه تعليم و تربيت، تهران، انتشارات اسلامي
هاشمي، مجتبي. (1372). تربيت و شخصيت انساني، قم، دفتر تبليغات اسلامي
هدايتي، محمد. (1386). تهذيب اخلاق، چاپ دوم، قم، نشر خُلُق
- چکیده مشاهده شده: 288 بار
- PDF دانلود شده: 174 بار