مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی

چکیده

جرایم علیه محیط زیست به اقداماتی اطلاق می‌شود که تحت شرایطی خاص، به آلودگی یا از بین رفتن و یا آسیب به مظاهر محیط زیست منتج می‌شود. اهمیّت پیشگیری از این جرایم از این جهت است که با سلامتی «انسان»ها به صورت مستقیم ارتباط دارد. اغلب کشورها رژیم جزایی خاصّی را در این مورد به اجرا می‌گذارند؛ بدین‌جهت این مهم به‌عنوان موضوعی ویژه در شکل‌دهی به سیاست جنایی تقنینی در مورد حفاظت از محیط زیست قابل مطالعه و بررسی است. هر انسان اندیشمندی با درک این تهدیدات پی خواهد برد که چاره فقط منحصر به یک چیز است: «پیشگیری از ادامه تخریب و حفاظت از محیط زیست». بدیهی است با توجّه به این‌که هدف اصلی ما سالم ماندن محیط‌ زیست می‌باشد، اگر ابتدا محیط آلوده شود و سپس به فکر مقابله با آن برآییم، به منظور خویش نائل نخواهیم شد. «سزار بکاریا» حقوقدان معروف ایتالیایی، معتقد است پیشگیری از وقوع جرایم، بهتر از کیفر دادن است و برای پیشگیری از جرایم پیشنهاد می‌کند که نخست قوانین باید روشن و ساده باشند و تمام قدرت ملت برای دفاع از آن بسیج شود و هیچ قدرتی برای نابودی آن به‌کار گرفته نشود، دوّم مردم آموزش داده شوند و سوّم پرهیزکاران پاداش داده شوند. برای پیشگیری از جرایم زیست‌محیطی شیوه‌های مختلفی اعم از کیفری و غیر آن مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این میان کارشناسان محیط زیست نیز راه‌هایی‌را به‌عنوان شیوه‌های غیرکیفری و پیشگیری از آسیب به محیط زیست معرفی می‌نمایند که موضوع بررسی این نوشتار را تشکیل می‌دهد.