نقش جهانشناختی و انسانشناختی وحیانی در اخلاق زیستمحیطی با تأکید بر آموزههای قرآنی
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 3 شماره 7 (1392),
24 مهر 2016
,
صفحه 141-162
https://doi.org/10.22037/bioeth.v3i7.13978
چکیده
وجود بحرانهای زیست محیطی و ناکافی بودن دخالتهای مدیریتی در حل مسائل آن، توجه روزافزون به نگرشهای اخلاقی در مواجهه با آن را بهدنبال داشته است. چرا که جهانبینیها و راهنماییهای اخلاقی بر رفتارهای فردی و جمعی اثرگذار است. با درک اهمیت جهانبینی یا باورهای زیستمحیطی بهعنوان مبنای تعیینکننده رفتارهای زیستمحیطی، نظریهها و مکاتبی مختلفی از قبیل انسانمدار و غیرانسانمدار شکل گرفته است. هدف از این مقاله بررسی مبانی جهانشناختی و انسانشناختی قرآنی در اخلاق زیستمحیطی است.
از مطالعه در آیات چنین مستفاد میشود که مؤلفههای خاصی در جهانشناختی و انسانشناختی قرآنی وجود دارد. ویژگیهایی چون تقدس عالم طبیعت، حق همگانی بودن طبیعت، حرکت تکاملی آن، نیز خلیفهاللهی انسان و کرامت وی که مبنای اخلاق زیستمحیطی بهشمار میآید. چنین نگرشی از جهان طبیعت و انسان در اندیشه وحیانی، اصول و ارزشهای خاص زیستمحیطی وحیانی را درپی دارد. ارزشهایی از قبیل عمران و آبادانی، عدالت، و امانتداری که در حقیقت چارچوب بایدها و نبایدهای رفتار زیستمحیطی را شکل میدهد.
- اخلاق؛ محیط زیست؛ آموزه قرآنی؛ انسانشناختی؛ عدالت
ارجاع به مقاله
مراجع
قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی. (1389). قم: سرمایه.
نهج البلاغه، ترجمه دشتی. (1383). قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمومنین
القرطبی، محمد بن احمد. (1405 ق.). الجامع لاحکام القرآن، بیروت، موسسه التاریخ العربی.
بری، جان، (1380). محيط زيست ونظريه اجتماعي، ترجمه حسن پويان و نيره توكلي، چ اول، سازمان حفاظت محیط زیست.
بوتکین، دانیل و ادوارد کلر. (1388). ترجمه عبدالحسین وهابزاده، زمین سیاره زنده، جهاد دانشگاهی مشهد.
پرمن راجرز،و مک گیل ری و جیمز مایو. (1382). اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی، ترجمه حمید رضا ارباب، تهران: نشر نی.
جهان بگلو، رامین. (1386). در جستجوی امر قدسی، گفتگو با سید حسین نصر، ترجمه مصطفی شهرآیینی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
جعفری، محمدتقی. (1360). تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلالالدین محمد مولوی، ج2، اسلامی، تهران.
جوادی آملی، عبدالله، (1386). تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). سرچشمه اندیشه، نشراسرا،.
جوادی آملی، عبدالله. (1391). مفاتیح الحیات، بخش پنجم، اسراء، قم.
حر عاملی، محمدبن حسن. (1410ق). وسایل الشیعه الی تحصیل الشریعه، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی.
حکیمی، محمدرضا، محمد و علی. (1375). الحیاة، ج 3، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حسینی، سیدعلی. (1380). "طبیعت، مخلوق خدا"، مجله فرهنگ جهاد، قم: سال ششم، ش24.
راغب اصفهانی، ابیالقاسم الحسنبنمحمد. (بیتا). المغردات فی غریب القرآن، تهران: المکتبه المرتضویه.
صدر، سید محمد باقر. (1359). خلافت انسان و گواهی پیامبران، ترجمه سیدجمال موسوی، چاپ اول، تهران: انتشارات روزبه.
صدرالدین شیرازی. (1361). تفسیر القرآن الکریم، کوشش محمد خواجوی، هفت جلدی، قم: بیدار.
صدرالدین شیرازی. (1363). اسرارآلایات، به کوششش محمد خواجوی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طباطبایی، محمدحسين. (1417). الميزان، دفتر انتشارات اسلامي جامعه مدرسين حوزه علمیه قم.
طباطبایی، سید محمدحسین، (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، محمدحسین. (1370). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران: بنیاد علمی علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجاء و موسسه انتشارات امیرکبیر.
طباطبایی، محمدحسین. (1410ق). المیزان، فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه نشر الاسلامی
طبرسی، فضل بن حسن. (1377). جوامع الجامع، تهران: دانشگاه تهران.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1415 ق). الصافی فی تفسیر القرآن، انتشارات الصدر، تهران.
مطهری، مرتضی. (بی تا). تعلیم و تربیت در اسلام، انشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (1387). مقالات فلسفی، تهران، انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (1370). بیست گفتار، تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1372). تفسیر نمونه، جلد بیستم، تهران دارالکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1379). تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
مصباح یزدی، محمد تقی، (1386). فلسفه اخلاق، چاپ و نشر بینالملل.
منطقی، مرتضی. (1388). زیست محیط از منظر دین، مجموعه مقالات و علوم طبیعی2، چاپ اول، مشهد، نشر بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1377). اخلاق در قرآن، ج2، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
هاشمی رفسنجانی، علی اکبر. (1381). تفسیر راهنما، قم: دفتر تبلیغات اسلامی قم.
Abaidoo S. 1997, Human- Nature International and the modern Agricultural Regime: Agricultural practices and Environmental Ethics. PhD Dissertation, dept. of sociology, university Saskatchewan, Canada.
Ave Nacess", 2001, the shallow and the deep, long-range ecological movement" In: L. pojman (ed), Environmental Ethics, Reading in theory and application.
Coral-veradugo V, Bechnet R B, Praijo-Sing B, 2003,Environmental beliefs and water conservation: An empirical study. Journal of Environmental Psychology.
Callicott,j. baird, ،. 2003, environmental ethics, in Lawrence C.Becker and charlotte B . becker (eds) encyclopedia of ethics Rutledge.
- چکیده مشاهده شده: 156 بار
- PDF دانلود شده: 90 بار