• ثبت‌نام
  • ورود
  • فارسی
    • English

مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

  • صفحه اصلی
  • درباره
    • درباره‌ی مجله
    • تیم سردبیری
    • نمایه نامه ها
  • موارد ضروری
    • فرم تعهد نامه
    • فرمت مقالات
    • دریافت کد ارکید
  • ارزیابی مقالات
  • کمیته بین‌المللی اخلاق نشر
    • اقدامات کمیته بین المللی اخلاق نشر COPE
  • ارسال مقاله/ راهنمای نویسندگان
  • بیانیه حق نشر
  • شماره جاری
  • بایگانی‌ها
  • اطلاعات تماس
  • اطلاعیه‌ها
جستجوی پیشرفته
  1. صفحه اصلی
  2. بایگانی‌ها
  3. دوره 14 شماره 47 (1401): مجله تاریخ پزشکی، دوره 14، شماره 47، سال 1401
  4. مقاله پژوهشی

دوره 14 شماره 47 (1401)

مرداد 2022

پزشکی و پزشکان در عصر سلجوقیان بزرگ (552-431 ق.)

  • نصرت‌اله طاهرخانی
  • کوروش فتحی
  • بشری دلریش

مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی, دوره 14 شماره 47 (1401), 23 مرداد 2022 , صفحه 1-15
https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.38743 چاپ شده: 2022-10-23

  • مقاله
  • دانلود
  • ارجاع
  • مراجع
  • آمار
  • اشتراک

چکیده

زمینه و هدف: سلجوقیان بانی اولین حکومت قبیله‌ای در دوره اسلامی از سال 431 تا 552 قمری بر بخش وسیعی از سرزمین‌های خلافت شرقی از جمله بغداد فرمان راندند. نیاز به مداوا و درمان سلاطین و درباریان و همچنین سپاهیان که از ارکان مهم سپاه سلجوقیان بود، رجوع به پزشکی و پزشکان متبحر را ضروری می‌کرد. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی وضعیت پزشکی و پزشکان در عصر سلاجقه بزرگ براساس منابع آن دوره است.

روش: روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی هست.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: 1ـ وجود پزشکان متبحر همچون ابوالبرکات و ابن تلمیذ، ابوروح جرجانی و سیداسماعیل جرجانی که خود از اساتید بزرگی چون ابن سینا و سعید بن ‌هبه الله و ابن ‌ابی‌صادق تعلیم دیده بودند؛ 2ـ توجه سلاطین و وزرا به تعمیر و بنای بیمارستان‌ها و وقف درآمد حاصله از اجاره دکان‌ها و باغات در جهت هزینه بیماران حاضر در بیمارستان‌ها و آموزش پزشکی؛ 3ـ تألیف و تدوین بسیاری از کتب پزشکی در این زمان و همچنین برای اولین‌بار تألیف کتب پزشکی به زبان فارسی توسط ابوروح جرجانی و سیداسماعیل جرجانی؛ 4ـ از ویژگی بارز دیگر این عصر که در منابع بر آن تأکید شده است وجود بیمارستان‌های سیار است.

نتیجه‌گیری: پزشکی در این دوره در پی ‌رشد و اعتلای آن که از دوره آل بویه سرعت گرفته بود، به سبب وجود پزشکان متبحر، توجه سلاطین و وزرا به تعمیر و بنای بیمارستان‌ها، گسترش وقف و اختصاص درآمدهای آن به بیمارستان‌ها و آموزش پزشکی، تألیف و تدوین کتب پزشکی مهم و وجود بیمارستان‌های سیار از رشد زیادی برخوردار شد.

کلمات کلیدی:
  • سلجوقیان بزرگ؛ پزشکی؛ پزشکان؛ آموزش پزشکی؛ کتاب‌های پزشکی؛ بیمارستان سیار
  • PDF

ارجاع به مقاله

طاهرخانی ن., فتحی ک., & دلریش ب. (2022). پزشکی و پزشکان در عصر سلجوقیان بزرگ (552-431 ق.). مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی, 14(47), 1–15. https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.38743
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.acm-sig-proceedings##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.acs-nano##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.apa##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.associacao-brasileira-de-normas-tecnicas##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.chicago-author-date##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.harvard-cite-them-right##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.ieee##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.modern-language-association##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.turabian-fullnote-bibliography##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.vancouver##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.download.ris##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.download.bibtex##

مراجع

Hitti PK. Arabic history. Translated by Payandeh Ab. Tabriz: Shafaghi; 1965. p.613. [Persian]

Ibn al-Athir AA. al-Kamil fi at-Tarikh (The complete great history of Islam and Iran). Translated by Hashemi A. Esfahan: Ghaemieh Computer Research Center; No Date. [Persian]

Bar Hebraeus G. Tarikhe mukhtasar al-Duwal. Bairut: Kathulikiyeh Li'al-aba' Alyasueiiyn; 1890. [Arabic]

Elgood C. Medical history of Iran and the lands of the Eastern Caliphate. Translated by Forghani B. Tehran: Amir Kabir Publications; 2007. [Persian]

Jesus Beck A. History of hospitals in Islam. Translated by Kasaie N. Tehran: Elmi va Farhangi; 1992. [Persian]

Elgood C. Medical history of Iran from ancient times to 1934. Translated by Javidan M. Tehran: Iqbal Publishing; 1973. [Persian]

Sajjadi S. Hospital in Encyclopedia of the Islamic World. Tehran: Great Islamic Encyclopedia; 2000. Vol.5. [Persian]

Al-Hamawi Y. Mu'jam al-Udaba. Translated by Ayati AB. Tehran: Sorosh; 2002. Vol.2. [Persian]

Najmabadi M. History of Medicine in Post-Islamic Iran. Tehran: University of Tehran; 1996. Vol.2. [Persian]

Kasaei N. Culture of Iranian educational institutions. Tehran: University of Tehran; 2004. [Persian]

Tudela B. Rehlah Benjamin. Translation from Hebrew by Hadad Az. Baghdad: Matabaat al-Sharghiyeh; 1985. [Arabic]

Ibn Hindū AB. Miftah al-Tibb va minhaj al-Tullab (The key to medical knowledge and its student program). Translated by Mohaghegh M. Tehran: McGill Institute for Islamic Studies, Canada; 1939. [Persian]

Ibn Abi Usaybi'a M. Uyūn ul-Anbāʾ fī Ṭabaqāt al-Aṭibbā. Description and Research by Reza N. Beirut: Al-Hayat Library Publications; 1965. Vol.2. [Arabic]

Al-Qifṭī J. Ikhbār al-'Ulamā' fi Akhbār al-Ḥukamā. Diligently Daraie B. Tehran: University of Tehran; 1968. [Persian]

Ibn al-Nadim AB. Al-Fihrist. Translated by Tajadod MR. Tehran: Amir Kabir; 1987. [Persian]

Ibn al-Athir AA. al-Kamil fi at-Tarikh (The complete great history of Islam and Iran). Translated by Khalili A. Tehran: Elmi; 1985. Vol.15. [Persian]

Ibn Bibi H. Roman Seljuk news, including a brief Seljuk letter from Ibn Bibi. Diligently Mashkor MJ. Tehran: Tehran Bookstore; 1971. [Persian]

Al-Zahrawi AB. Kitāb al-Taṣrīf liman eajiz ean al-Taalif. Translated by Aram A, Mohaghegh M. Tehran: Institute of Islamic Studies of Tehran University; 1995. [Persian]

Tajbakhsh H. History of Iranian hospitals (from the beginning to the present). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies; 2000. [Persian]

Terzioğlu R. Hospital (First Islamic Centuries). Translated by Katebi A. Tehran: The Great Islamic Encyclopedia; 2001. Vol.5 p.280-291. [Persian]

Ravandi M. Rahat al-Sudur va ayat al-Surur. Diligently Eghbal M. Tehran: Amir Kabir Publications; 1985. [Persian]

Khwandamir GH. Tarikhe Habib al-Seyar fi al-Akhbar afrade basher. Tehran: Kitab Farooshi Khayyam; 1974. Vol.2. [Persian]

Hosseini S. Zobdat al-Tavarikh (News of Seljuk rulers and sultans). Translated by Rohollahi A. Tehran: Eal Shahsavan Baghdadi; 2001. [Persian]

Bondari Esfahani F. History of the Seljuk dynasty. Translated by Jalili MH. Tehran: Bonyade Farhange Iran; 1977. [Persian]

Nishapuri Z. SeljukNameh. Tehran: Kolaleh Khavar; 1953. [Persian]

Faḍlullāh Hamadānī R. Jāmiʿ al-Tawārīkh (History of al-Seljuq). Corrected by Roshan M. Tehran: Maktob; 2007. [Persian]

Ibn al-Jawzi AB. Al-Montazem fi tarikh al-Molok va al-Umam. Investigated by Abdolghader Ata MM. Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya; 1992. Vol.18. [Arabic]

Dehkhoda AA. Dehkhoda dictionary. Tehran: University of Tehran and Rozaneh Publications; 1998. Vol.3. [Persian]

Ibn Fondoq Bayhaqi A. History of Beyhaq. Crrected by Bahmanyar AH. Tehran: Foroughi Bookstore Publishing; No Date. [Persian]

Ibn Khallikan AB. Wafayāt al-Aʿyān wa-Anbāʾ Abnāʾ az-Zamān. Investigated by Abbas EH. Beirut: Dar Sader leltebaaeh va al-Nashr; 1900. [Arabic]

Bayhaqi Z. Tattamuh sawan al-hikmah. Translated by Lahor MSH. Lahore: No Name; 1932. [Persian]

Ḥājjī Khalīfa M. Kashf al-Zunun an asami al-Kotab va al-Funun. No Place: Dar al-Kotob Elmiyeh; 1983. Vol.2. [Arabic]

Abu Ruh Jourjani M. Nur al-Uyun. Corrected by Beig Babapour Y. Tehran: Mrase Maktob Research Center; 2012. [Persian]

Al-Maqqarī al-Tilmisānī AH. Nafh al-Tib. Diligently Abbas EH. Beirut: No Place; 1969. Vol.2. [Arabic]

Neamat Allah H, Malihe L. Mawsueuh eulama' altibi mae aetina' khas bial'atibaa' alarab hayatahum va atharuhum. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyeh; 1991. [Arabic]

Al-Damiri K. Hayat al-Hayvan al-Kobra. No Place: Al-Rabiean Company; 1989. [Arabic]

Ibn al-Ṭiqṭaqā M. al-Fakhri fi al-Adabe al-Sultany. Translated by Golpayegani MV. Tehran: Bongahe Tarjomeh va Nashr; 1981. [Persian]

Safa Z. History of Literature in Iran. Tehran: Ferdows Publishing; 1999. Vol.2. [Persian]

Jourjani ES. Zakhireye Khwarazmshahi. Corrected and Interpretated by Eatemadi MH, Shahrad M, Mostafavi J. Tehran: Akjomane Asare Melli; 1965. Vol.1. [Persian]

Rokn al-Hokama F. Matrah alanzar fi tarajim ateba alasar va falasifah alamsar. Tehran: Institute of Medical History Studies; 2004. [Persian]

  • چکیده مشاهده شده: 461 بار
  • PDF دانلود شده: 175 بار

آمار دانلود

  • لینکدین
  • تویتر
  • فیسبوک
  • گوگل پلاس
  • تلگرام

اطلاعات

  • برای خوانندگان
  • برای نویسندگان
  • برای کتابداران

زبان

  • فارسی
  • English
  • صفحه اصلی
  • بایگانی
  • ارسال مقاله
  • درباره‌ی مجله
  • تیم سردبیری
  • اطلاعات تماس

مجله تاریخ پزشکی دارای رتبه علمی پژوهشی از کميسيون نشريات علوم پزشکی کشور (http://journalportal.research.ac.ir/)، وابسته به مرکز تحقيقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی بوده و به صورت پیوسته منتشر می شود. این مجله، یک مجله‌ الکترونيکی است که به زبان فارسی به همراه چکيده انگليسی با دسترسی آزاد (open access) چاپ می شود.

قدرت یافته از OJSPlus