• ثبت‌نام
  • ورود
  • فارسی
    • English

مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

  • صفحه اصلی
  • درباره
    • درباره‌ی مجله
    • تیم سردبیری
    • نمایه نامه ها
  • موارد ضروری
    • فرم تعهد نامه
    • فرمت مقالات
    • دریافت کد ارکید
  • ارزیابی مقالات
  • کمیته بین‌المللی اخلاق نشر
    • اقدامات کمیته بین المللی اخلاق نشر COPE
  • ارسال مقاله/ راهنمای نویسندگان
  • بیانیه حق نشر
  • شماره جاری
  • بایگانی‌ها
  • اطلاعات تماس
  • اطلاعیه‌ها
جستجوی پیشرفته
  1. صفحه اصلی
  2. بایگانی‌ها
  3. دوره 14 شماره 47 (1401): مجله تاریخ پزشکی، دوره 14، شماره 47، سال 1401
  4. مقاله پژوهشی

دوره 14 شماره 47 (1401)

مرداد 2022

متون درسیِ دانشجویان پزشکی در سده‌های نخستین اسلامی

  • حمید کاویانی پویا

مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی, دوره 14 شماره 47 (1401), 23 مرداد 2022 , صفحه 1-14
https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.37271 چاپ شده: 2022-09-21

  • مقاله
  • دانلود
  • ارجاع
  • مراجع
  • آمار
  • اشتراک

چکیده

زمینه و هدف: دانش پزشکی به سبب برخورداری از قدمت و دیرینگی، در هر سرزمینی دستاوردهایی را به جای گذارده و از دیرباز دارندگان این دانش برای انتقال دستاوردهای خویش روش و راهکارهایی را دارا بوده و در پیش گرفته‌اند. در این بین از اهداف مهم مطرح در این پژوهش آنکه پس از کتابت موضوعات طبی توسط پزشکان و رواج آثار پزشکی در دوران اسلامی، طالبان این دانش از چه متونی در آموزش حرفه درمانگری بهره می‌بردند و آیا می‌توان در این کتب درسی به روش‌ها و یا تدابیری در تدریس و آموزش اشاره داشت و یا آثار طبی همگی از یک طرح و قالب مشخصی برخوردار بوده‌اند؟ نکته مهم دیگر آنکه در بین محصلان داروسازی و داروشناسی کدام آثار مورد توجه بود و به هنگام ضرورت اساتید به منظور محک و آزمون مهارت دانشجویان پزشکی از چه متونی استفاده می‌کردند؟

روش: پژوهش پیش رو با شناسایی منابع مهم طبی و تاریخی و چینش و پردازش داده‌های مستخرج از آن‌ها، به توصیف و تحلیل مطالب پرداخته و در تحقیقات جدید و متون کلاسیک در پی معلوم‌ساختن مجهولات در رابطه با مواد آموزشی برآمده است.

ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشانگر آن است که از همان سده‌های نخستین دوران اسلامی دروسی مهم مورد توجه اساتید و دانشجویان قرار گرفتند که برخی از آن‌ها متون ترجمه‌ای بودند که سال‌ها یا سده‌ها پیش نگارش یافته و یا تألیفاتی بودند که توسط بهترین پزشکان آن دوره پدید آمدند. مهم اینکه متون درسی و حتی نحوه تدوین آن‌ها با ظهور ترجمه‌ها و تألیفات جدید دچار تغییراتی شده و در تخصص‌های مختلف طبی و در طی سنوات تحصیل آثار خاصی مورد توجه برای تدریس قرار می‌گرفت.

نتیجه‌گیری: در دوران اسلامی (عصر طلایی) به سبب اهمیت و جامعیت برخی آثار طبی، این تألیفات و یا ترجمه‌ها به عنوان متون درسی در مقاطع مختلف تحصیلی معرفی گردید و به دلیل اینکه فراگیری و اشراف به موضوعات مطرح‌شده در آن‌ها برای محصلان ضروری بود، سوای به کارگیری برخی روش‌ها در تسهیل آموزش و به منظور ماندگاری مطالب در اذهان، برای آگاهی از مهارت دانش‌پژوهان گاه بر مبنای متونی مشخص، از دانشجویان در رشته‌های مختلف پزشکی آزمون گرفته شده و اطلاع از محتویات این آثار به عنوان ملاک و معیار مهارت دانشجویان قرار می‌گرفت.

کلمات کلیدی:
  • متون درسی؛ پزشکی؛ داروشناسی؛ دوران اسلامی؛ آزمون طبی
  • PDF

ارجاع به مقاله

کاویانی پویا ح. (2022). متون درسیِ دانشجویان پزشکی در سده‌های نخستین اسلامی. مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی, 14(47), 1–14. https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.37271
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.acm-sig-proceedings##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.acs-nano##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.apa##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.associacao-brasileira-de-normas-tecnicas##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.chicago-author-date##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.harvard-cite-them-right##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.ieee##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.modern-language-association##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.turabian-fullnote-bibliography##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.style.vancouver##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.download.ris##
  • ##plugins.generic.citationStyleLanguage.download.bibtex##

مراجع

Al-Maqrizi A. Ketab-e al-Mawaeiz and al-Etebar fi Zekr al-Khatat va ala'sar. Baghdad: Bulaq; 1854. p.406-408. [Arabic[

Magusi A. Kamel al-Senae al-Tebie' (The complete art of medicine). Translated by Ghaffari S. Tehran: Tehran University; 2009. Vol.1 p.15-17. [Persian]

Nizamī-i Arūzī-i Samarqandī A. Four articles. Research by Qazvini M. Holand: Brill Pub; 1948. p.108, 110. [Persian]

Ibn Abi Usaibia A. Uyūn ul-Anbāʾ fī Ṭabaqāt ul-Aṭibbā. Research by Ghazban SJ, Najmabadi M. Tehran: Tehran University; 1970. Vol.1 p. 271-273, 238-258, 497, 502. [Arabic[

Elgood CA. Medical History of Persia and the Eastern Caliphate: From the Earliest Times Until the Year A.D. 1932. Cambridge Library Collection - History of Medicine. England: Cambridge at the University Press; 1951. p.178, 238.

Sāmarrāʼī K. Mukhtaṣar tārīkh al-ṭibb al-ʻArabī. Baghdad: Daro al-Horriat Press; 1984. Vol.1 p.337. [Arabic[

Al-Qifti. Ta'rikh al-Hukama)The history of sages(. Compiled by Daraei B. Tehran: Tehran University; 1992 .p.208. [Persian]

Qamari Bokhari A. Al'Tanvir)Illumination). Tehran: Institute of Medical History. Islamic and Complementary Medicine,Iran:University of Medical Sciences; 2008. p.371-372. [Persian]

Sezgin F. History of Arabic-Islamic Scienc. Translated by Jahandari K. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 2001. Vol.3 p.452, 475-476. [Persian]

Ibn Juljul S. Tabaghat al-ateba va alhokama) Classes of physicians and sages(. Translated by Emam S. Tehran: Tehran University; 1970. p. 19-20, 172. [Persian]

Hunayn ibn Ishaq. Resale Hunayn ibn Ishaq Ela Ali ibn-e Yahya fizekr-e ma tajom men kotob-e Jalinos. Tehran: Mohaghegh Press; 2000. p.5-21. [Persian]

Ibn Nadim M. Al-Fehrest. Translated by Tajadod MR. Tehran: Asatir Publications; 2002. p.517, 528. [Persian]

Al-Razi MZ. Akhlagh-e al-Tabib. Research by Abdul Latif Mohammed Abed. Cairo: Dar al-Trath al-Araby for Printing & Publishing; 2018. p.18-39. [Arabic[

Zigrist HA. Well-known ‭Physicians. Translated by Soratgar K, Safari H. Tehran: Amir Kabir; 1992. p.78‬‬. [Persian]‬‬‬‬‬‬‬‬‬

al-Miowṣilī H. The book of choice in the science of the eye and its causes and treatments with medicine and Hadid. Riyadh: Mohammad Ravas Ghale'chi & Mohammad Zafer Vafaee Press; 1991. p.95-97. [Arabic]

Ibn Matran A. The book "Bostan al-Atba and Rawdat al-Alba". Research by Mohaghegh M. Tehran: Malek National Library; 1989. Vol.1 p.211-212. [Persian]

Ibn Abī ʾUṣaybiʿa. History of Physicians. Translated from the Arabic by Dr.L. Kopf with partial annotations by Dr.M. Plessne. Israel: Manusc, Jerusalem; 1971. Vol.1-3 p.502. [Arabic[

Sāmarrāʼī K. Mukhtaṣar Tārīkh al-Tibb al-Arabī. Beirut: Al-Nidhal Printing; 1990. Vol.2 p.416-417. [Arabic[

Biruni A. Al-Sidana fi al-Tib; Pharmacology in Medicine. Translated from the Russian by: Mozafarzade B. Tehran: The Academy of Persian Language and Literature; 2004 .p.13, 42, 57, 156-161. [Persian]

Al-Jāḥiẓ A. Al-Bakhla. Cairo: Dar al-Maaref; 1948. p.35. [Arabic[

Sarton G. Introduction to the History of Science. Carnegie: Institution of Washington; 1927.

Sezgin F. Geschichte des Arabischen shifttuma. Leiden )Holand): Brill Pub; 1967. Vol.4 p.410-411.

Harawī A. Kitab al-Abniya 'an Haqa'iq al-Adwiya. Compiled by Bahmaniar A, Mahbobi Ardakani H. Tehran: Tehran University; 1967. p.10-18. [Persian]

Subki T. Tabaqat al-shafiiya al-Kubra. Compiled by al-Tanaji M. Aleppo: Al-Halbi Publisher; 1964. p.108. [Arabic[

Monavvar M. Asrar al-Tawhid fi Maghamat al-Sheikh Abusa'id) The works of monotheism in the articles of Sheikh Abusa'id. Tehran: Mohammad Reza Shafiee Kadkani Press; 1987. sec.1 p.376. [Persian]

Ibn Jamāʻah M. Tadhkirat al-Sāmi wa al-Mutakallim fī adab al-Ālim wa al-Mutaʻallim. Beirut: Hyderabad India;1975. p.150. [Arabic[

Ghunaymah A. The history of islamic great universities. Translated by Kassai N. Tehran: Yazdan Press; 1945. p.326. [Persian]

Kavyani Pooya H. Medical history of ancient Iran. Tehran: Almaei Press; 2014. p.150-157. [Persian]

Nasr SH. Science and civilization in Islam. Tehran: Elmi & Farhangi Press; 1980. p.80. [Persian]

Al-Rohawi I. physicion courtesy. Compiled by Sezgin F. Frankfurt: No Name; 1985. p.184-192. [Arabic[

Qarshi M. Malm Alqrbh fi Ahkam-e al-Hasbeh. Egypt: M.M. Shaban & S.A.E.Motiei Press; 1976. p.257. [Arabic[

Mohaghegh MM. Ama-e Alya'd, Dastkari & Jarahi. (Hand operation, surgery, manipulation) Collected texts and articles on the history of medicine and medical ethics in Islam and Iran‬. Tehran: Sorosh Press; 1995. p.371. [Persian]

Ibn Hindu A. Muftah al-Talib va Menhaj al-Tollab(The key to medical knowledge and its students' program). Tehran: Institute for Islamic Studies-McGill University and Tehran University; 1989. p.1. [Persian]

Al-Akhawyni Bokhari A. Hidayat al-Mutaʽallemin fi al-Ṭibb) Guiding students in medicine). Mashhad: Mashhad University Press; 1992. p.14. [Persian]

Feldman WM. The Life and Medical Work of Maimonides. Proceedings of the Royal Society of Medicine (Proc Roy Soc Med). 1935; 28(9): 1161-1164.

Mustawfi H. Sellected History, Zafarnamah. Compiled by Navaie A. Tehran: Amir Kabir Publications; 1985. p.702. [Persian]

Ibn Sina A. Urjūza fi teb. Tehran: Dar al-Kotob-e Islamie Press; 2001. [Persian]

Hedayat R-GH. Tazkare Riyaz al-Arifin, Investigated and Corrected by Vahedi SR, Zare S. No Place: No Name; No Date. p.200. [Persian]

Chaghmini M. Ghanoonche (Little law). Investigated by Estarabadi H. Qom: No Name; 1658. [Persian]

Elgood C. Medicine in the Safavid period. Translated by Javidan M. Tehran: Tehran University; 1978. p.134. [Persian]

Monzavi A. A copy of the manuscript of the library of the National Library of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Organization of Documents and National Library of the Islamic Republic of Iran; 1996. Vol.12 p.90-92. [Persian]

  • چکیده مشاهده شده: 195 بار
  • PDF دانلود شده: 140 بار

آمار دانلود

  • لینکدین
  • تویتر
  • فیسبوک
  • گوگل پلاس
  • تلگرام

اطلاعات

  • برای خوانندگان
  • برای نویسندگان
  • برای کتابداران

زبان

  • فارسی
  • English
  • صفحه اصلی
  • بایگانی
  • ارسال مقاله
  • درباره‌ی مجله
  • تیم سردبیری
  • اطلاعات تماس

مجله تاریخ پزشکی دارای رتبه علمی پژوهشی از کميسيون نشريات علوم پزشکی کشور (http://journalportal.research.ac.ir/)، وابسته به مرکز تحقيقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی بوده و به صورت پیوسته منتشر می شود. این مجله، یک مجله‌ الکترونيکی است که به زبان فارسی به همراه چکيده انگليسی با دسترسی آزاد (open access) چاپ می شود.

قدرت یافته از OJSPlus