تأثیر آموزههای حکیم صدرالمتألهین شیرازی بر صیانت از سلامت در عصر صفوی (در پرتو تقابل علمی با صوفیان)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 14 شماره 47 (1401),
23 مرداد 2022
,
صفحه 1-15
https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.36316
چکیده
زمینه و هدف: از جمله فیلسوفان بزرگ عهد صفویه، صدرالمتألهین شیرازی است. وی که دارای تفکری استدلالی ـ عرفانی بوده، به شدت صوفینمایان آن روزگاران را که عامل جدی تهدید سلامت جسمی و روحی اجتماع عصر صفوی محسوب میشدند، مورد نقد قرار داده و از آنجا که خود مشربی صوفیانه داشته، به منظور حفظ سلامت جسم و روان عامه مردم و فرهنگ دینی اجتماع آن زمان، سعی در دفاع از تصوف و رد و انکار صوفینمایان خشک ظاهربین کرده و با بیان استدلالی و شهود عرفانی، سبب ایجاد و تقویت تصوف شیعی در چارچوب سلامت دینی شده است.
روش: مواد اصلی این پژوهش آثار علمی ملاصدرا و منابع تاریخی عصر صفویه است. همچنین از پژوهشهای جدید در خصوص تأثیر ملاصدرا بر وضعیت اجتماعی عصر صفوی نیز استفاده شده است. پژوهش پیش رو با روش تاریخی ـ تحلیلی، به موضوع مذکور پرداخته و در آن از منابع کتابخانهای، به عنوان روش جمعآوری اطلاعات استفاده شده است.
ملاحظات اخلاقی: از ابتدا تا انتهای مقاله، اصل صداقت و امانتداری رعایت گردیده است.
یافتهها: ملاصدرا بعضی از سخنان صوفینمایان را همچون سم مهلک برای سلامت کامل جسم و روح میداند. بازخورد تفکر حکیمانه و سلامتورز وی را میتوان در کتاب «کسر اصنامالجاهلیه» شاهد بود. در کتاب مذکور به دفاع از دین سالم در برابر ورود عقاید باطل و مخرب پرداخته است؛ عقایدی که به پیروی از شهوات و اوهام نفسانی، عمل به ظواهر شریعت را نفی میکنند و موجب تهدید بهداشت روان و سلامت فرهنگی اجتماع میشوند. وی بیشترین انتقادات و حملات خود را متوجه «صوفیه عصر خود» کرده است و در حقیقت، منتقد صوفینمایان و داعیهداران تصوف ظاهرنما است و آنها را مانع از سلامتی مردمان عصر خویش میداند.
نتیجهگیری: این پژوهش تأثیر جدی آموزههای ملاصدرا در سلامت جسم و روح اجتماع عصر صفویه را در تقابل با گروه صوفینمایان عصر صفویه که با اعتقادات و اعمال خاص خود مسیر سلامت جسم و روح را با آدابی ظاهری و بعضاً مخالف با شرع مقدس اسلام به انحراف کشاندهاند، مورد نتیجه قرار میدهد. ملاصدرا به آنان که ریاضت را قبل از شناخت احکام شروع میکنند، اعتراض کرده و همنشینی با چنین شخصی یا با مریدان او را باعث افسردن روان و میراندن روح معرفی میکند.
- سلامت روان؛ سلامت جسم؛ ملاصدرا؛ عصر صفویه؛ صوفیان
ارجاع به مقاله
مراجع
Mehmannavaz M. Investigating the Place of Superstitious Methods and Beliefs in Safavid Medicine. Medical History Journal. 2020; 12(44): 1-15. [Persian]
Eslamifard Z, Ahmadi N, Karimi B, Ghaffari F. The Role of Safavid Immigrant Physiciansin Promoting Persian Language in the Indian Subcontinent. Medical History Journal. 2016; 8(28): 19-26. [Persian]
Khorram Pazhouh H, Feyzabadi Z, Khodabakhsh M, Saket KH. An Overview of the Life and Works of Famous Iranian Traditional Medicine andIslam in Khorasan. Medical History Journal. 2016; 8(28): 37-46. [Persian]
Khansari MMB. Gardens of paradises. Tehran: Slamiyah; 1968. p.170. [Arabic]
Lakzai SH. Transcendental politics as a view of Transcendent wisdom (3). Qom: Research Institute of Islamic Sciences and Culture; 2008. p.218. [Persian]
Khamenei M. Life, Personality and School of Sadr al-Muta'allehin. Tehran: Sadra Islamic Wisdom Foundation; 2000. p.284. [Persian]
Motahari M. Imamat and leadership. Tehran: Sadra; 1981. p.586. [Persian]
Zarrinkoob A. Search in Sufism in Iran. Tehran: Amirkabir; 2000. p.114. [Persian]
Amuli SH. Jame al-Asrar. Edited by Carbon H, Ismail Yahya O. 3rd ed. Tehran: Scientific and Cultural; 2003. p.42-48. [Arabic]
Khansari MMB. Gardens of paradises in the state of scholars. Beirut: Dar al-Islamiyyah; 1989. p.91. [Arabic]
Jafarian R. Shia History in Iran. Tehran: Amirkabir; 1991. p.123. [Persian]
Modarres Tabrizi MMA. Rihana al-Adab. 3rd ed. Tehran: Khayyam; 1990. p.358. [Persian]
Mirfenderski MA. Risalah sanaye. Edited by Shahabi AA. Mashhad: Sangi; 1938. p.20-22. [Persian]
Feyz Kashani MM. Certainty Science. Qom: Bidar; 1998. p.49. [Arabic]
Feyz Kashani MM. Certainty Science. Qom: Bidar; 1998. p.50-70. [Arabic]
Feyz Kashani MM. Certainty Science. Qom: Bidar; 1998. p.28. [Arabic]
Sanson M. Sanson Travelogue. Translated by Tafazzoli T. Tehran: Ibn Sina; 1967. p.41. [Persian]
Tehrani MH (Grandfather). Al-Dari'ah ela Tasanif al-Shi'a. Tehran: Tehran University; 1976. Vol.22 p.14. [Arabic]
Tonekaboni MM. Scientists stories. Researched and Edited by HajSharifi Khansari MR. Qom: Hozour Cultural Institute; 2004. p.332. [Persian]
Jafarian R. Politics and culture of Safavid era. Tehran: Science; 2009. Vol.1 p.752. [Persian]
Jafarian R. Politics and culture of Safavid era. Tehran: Science; 2009. Vol.1 p.754. [Persian]
Aqili N. Boldness in the fields of recognizing the Shia religion in Iran of Safavid Era. Tehran: No Name; No Date. p.119. [Persian]
Jahangiri M. The Life and Works of Francis Bacon. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 2006. p.107-117. [Persian]
Jafarian R. Safavid in the field of religion, culture and politics. Tehran: Field and University Research Institute; 2010. p.527. [Persian]
MullaSadra. Kasr Asnam al-Jahiliyah. Translated by Jahangiri M. Tehran: Sadra; 2002. p.52. [Persian]
Carbon H. Mulla Sadra. Translated by Mansouri M. 5th ed. Tehran: Javidan; 1993. p.86. [Persian]
Lakzai N. The Political Thought of Sadr al-Mutalahin. 1st ed. Qom: Book Garden; 2002. p.19. [Persian]
MullaSadra. Kasr Asnam al-Jahiliyah. Translated by Jahangiri M. Tehran: Sadra; 2002. p.97-102. [Arabic]
MullaSadra. Kasr Asnam al-Jahiliyah. Translated by Jahangiri M. Tehran: Sadra; 2002. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 128 بار
- PDF دانلود شده: 70 بار