تبیین وضعیت بهداشتی درمانی سیستان در دوره قاجار و پهلوی اول
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 14 شماره 47 (1401),
23 ژوئیهٔ 2022
,
صفحه 1-11
https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.35058
چکیده
زمینه و هدف: سرزمین سیستان به دلیل مجاورت با نواحی مرزی در عصر قاجار گذرگاه برخی از بیماریهای واگیردار بوده است و ساکنان آن متأثر از درد و رنج امراض به سر بردهاند. دول خارجی نظیر انگلستان و روسیه به دنبال مطامع استعماری خویش، مسائل اجتماعی و بهداشتی سیستان را با حساسیت دنبال مینمودند و اسناد محرمانه آنها شاهد این مسأله میباشد.
روش: پژوهش حاضر بر آن است با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و آرشیوی به تبیین وضعیت بهداشتی درمانی سیستان در دوره قاجار و پهلوی اول بپردازد.
ملاحظات اخلاقی: در تدوین این پژوهش، اصل امانتداری و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهیز از جانبداری در مراجعه به متون یا تحلیلها، رعایت شده است.
یافتهها: یافتههای پژوهش حاضر نشان داد بیتوجهی حکام قاجار وکمبود امکانات بهداشتی و از سوی دیگر، همجواری سیستان با هند و افغانستان در نابسامانی اوضاع بهداشتی آن مؤثر بوده است. افزون بر این باورهای خرافی مردم و روشهای سنتی درمان امراض، سیستان را بستری مناسب جهت شیوع و انتشار بیماریهای مسری نظیر وبا و طاعون نمود. در این میان، دولت انگلستان به منظور حفظ منافع خویش ناچار به ایجاد بیمارستان در سیستان گردید. در عصر پهلوی اول نیز با تحول سیستم بهداشت و درمان بتدریج ارسال نیرو و خدمات به این منطقه آغاز شد و بدین تدبیر از روند مرگ و میر ناشی از بیماریها کاسته شد.
نتیجهگیری: روشهای درمانی در سیستانِ دوره قاجار همانند دیگر نقاط ایران بر اساس تجربه و طب سنتی کهن رواج داشت. درمانگری نوین توسط کنسولگری روسیه و انگلیس برای نفوذ و کنترل بیشتر این منطقه انجام میشد. در دوره پهلوی اول با توسعه شهرهای شرق ایران، اقدامات عمرانی رضاشاه و فراهمنمودن تسهیلات بهداشتی، به تدریج تجهیزات پزشکی و بهداشتی به سیستان ارسال شد و مراکز بهداشتی و درمانی رونق گرفت.
- سیستان؛ بهداشت و درمان؛ بیماری؛ قاجار؛ پهلوی اول
ارجاع به مقاله
مراجع
Faiazi E. The Effect of Superstitions and Deviant Beliefs on the Spread of Diseases in the Qajar Era. Muskoyeh Quarterly. 2011; 6(19): 73-98. [Persian]
Sistani MH. Ehya-ol-Molook, History of Sistan, from ancient times to 1618 AD. Edited by Sotoudeh M. Tehran: Book Translation and Publishing Company; 1965. p.95. [Persian]
Algood C. Medical history of Iran from ancient times to 1934. Translated by Javidan M. Tehran: Iqbal Publications; 1973. p.739. [Persian]
Ahmadi Karwiq H. Historical Geography of Sistan (Travel with Travelogue). 1st ed. Tehran: Hassan Ahmadi; 1999. p.55-135, 621-622, 398. [Persian]
Kermani Z. Nimroz Geography. Translated by Atarodi A. 1st ed. Tehran: Miras Maktoob Publications; 1995. p.92-97. [Persian]
Hedin S. Deserts of Iran. Translated by Rajabi P. Tehran: Publications of the works of Iranian Celebrities; 2002. p.398, 612-614. [Persian]
Hafezi SMA. Medical History of Birgand. Qom: Khadem Reza Publications; 2012. p.257. [Persian]
Ahmadi Karwiq H. Sistan Travelogue "Memoirs of McMahon's delegation in Sistan". Tehran: Maziar Publications; 2017. p.397, 401-402, 805-815. [Persian]
Nusrat Panah HE. Memoris of Haj Ebrahim Nusrat panah (Sheikh Weisi). Tehran: Parnian; 2018. p.23. [Persian]
Fazeli Birjandi Rafiei M. Confidential Notes of the British Consulate in Sistan and Ghaenat. 1st ed. Tehran: Helmand Publishing; 2015. Vol.1 p.498. [Persian]
Dolatabadi Y, Hayat Yahya. 1st ed. Tehran: Ferdowsi Publications; 1982. Vol.1 p.61. [Persian]
Hatami Z. Popular ways to prevent and treat cholera during the Qajar period. JIITM. 2013; 4(2): 132-137. [Persian]
Manzuralagdad SMH, Hossein M, Ghasemi R. Cholera and the actions of the first Pahlavi government to deal with its spread. Quarterly Jurnal of Medical History. 2016; 1(1): 171-188.
Qahremaniasl V, Sedghi N, Salehi Panahi M, Sasanpur S. Investigating the development of modern medicine in the Qajar era society based on the theory of, distribution. Jornal of History Isfahan. 2018; 10(4): 79-97. [Persian]
Dehghannejad M. Kasiri M. The problem of Quarantines in Iran during Naseroldin Shah’s era (1847-1986). Journal of Historical Researches. 2011; 2(4): 1-14. [Persian]
Ganjbakhsh ZM. Health Revolutions in the Qajar Dynasty (A Citation of Documents). Medical History. 2016; 2(2): 145-171. [Persian]
Kazemzadeh F. Russia and Britain in Iran 1814-1964: A Study of Imperialism. Translated by Amiri M. Tehran: Islamic Revolution Publications; 1992. p.389. [Persian]
Nategh H. Socio-economic impact of cholera in the Qajar period. Magezin of Negin. 1977; 1(2): 30-62. [Persian]
Karimkhanzand M, Iranian Medicine’s Encounter with the Cholera and Plague Epidemics in Qajar Iran in the 19th Century. Journal for the History of Science. 2012; 10(2): 93-126. [Persian]
Rustaei M. History of Medicine in Iran (from the Qajar Era to the End of the Reza Shah Era) According to Documents. Tehran: Documents Organization and National Library of the Islamic Republic of Iran; 2003. Vol.1 p.501. [Persian]
Aghamiri SS, Yalfani R. The role of the Red Lion and Sun in the establishment of modern health center in Iran, the Pahlavi period. Medical History Journal. 2021; 13(46): e12. [Persian]
Dehkhoda AA. Dehkhoda dictionary. Tehran: Tehran University; 1961. p.192. [Persian]
Etlaat. 1941. No.4544. p.1. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 372 بار
- PDF دانلود شده: 208 بار