آثار سیاسی و اجتماعی مزدکیان بر نظام طبقاتی ایران در عصر ساسانیان
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 12 شماره 00 (1399),
13 شهریور 2020
,
صفحه 151-163
https://doi.org/10.22037/mhj.v12i1.31463
چکیده
زمینه و هدف: از جمله آیین نوظهوری که در عصر ساسانیان توانسته بود تأثیر قابل توجهی بر وضعیت سیاسی و اجتماعی عصر ساسانیان بگذارد، اندیشه مزدک و پیروان آن یعنی مزدکیان بوده است. این جنبش با به چالش کشیدن مناسبات طبقاتی و همچنین برملا ساختن نفوذ روحانیون و موبدان، برخی مناسبات تاریخی و اجتماعی جامعه ایرانی را به چالش کشیده است. پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی آثار سیاسی و اجتماعی جنبش مزدک بپردازد.
مواد و روشها: این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به تجزیه و تحلیل روند گسترش آیین مزدک و تأثیر آن بر مناسبات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی در عصر ساسانیان میپردازد.
یافتهها: اندیشههای مزدک و به تبع آن جنبش مزدکیان بسیاری از مناسبات اجتماعی از جمله تسلط برخی طبقات نظیر روحانیون و موبدان و همچنین شاهنشینان در عصر ساسانیان را به چالش کشید. از جمله اینکه با طرح مسأله برابری در اموال و زنان، جذابیتی برای طبقات پایین فراهم آورد تا بتوانند ستمهای اِعمالشده در حق خود را جبران نمایند. از طرفی دیگر، قباد ساسانی نیز با بهرهبرداری از گسترش جنبش مزدک، خود را پیرو آیین وی اعلام کرد تا بتواند هم قدرت روحانیون را کاهش دهد و هم مناسبات شاهنشاهی پیشین را اعاده کند.
نتیجهگیری: عدالت و مساوات به عنوان یکی از ارکان اساسی سیاستورزی در جامعه ایرانی از دیرباز منشأ تحول در جامعه بوده است که اندیشه مزدک نمود عملی یافته است. اندیشه برابریطلبانه مزدک طبقات پایین جامعه را به برقراری عدالت سیاسی و اجتماعی امیدوار ساخت که حتی میتوان گفت پیش درآمدی بر گسترش اندیشه برابریطلبی در نزد آیین مذهبی و سیاسی در اعصار بعدی شده بود. اندیشه شراکتی شدن زنان و اموال هرچند ایدهای خام و غیرمنتظره بوده، اما گویای ستم طبقاتی در زمان ساسانیان بوده که همگی حول قیام مزدک گرد آمدند. قیام مزدک بدین ترتیب یکی از نقاط عطف توجه به برقراری مناسبات برابر در جامعه ایرانی بوده است.
- مزدکیان؛ عصر ساسانی؛ ستم طبقاتی؛ عدالت اجتماعی
ارجاع به مقاله
مراجع
Mahmood Abadi. A. History of Iran in the Cassanid Era. Tehran: Publisher Parseh Book; 2013.
Toosi. Kh. N. Policy Letter. Corrected Shear. J. Tehran: Publisher Jibi Books; 1985.
Klima. O. History of the Mazdakian School. Trans by: Fekri Ershad. J. Tehran: Publisher Toos; 1992.
Balaami. A. A. Balaami Historical. Corrected by: Bahar. M. T. Tehran: Publisher Zawar; 2005.
Azarfaranbag. F. Azarbad. O. Third Book Dinkord. Trans: Fazilat. F. Tehran: Publisher Fazilat; 2002.
Nigoloskian. N. Cities of Iran in Parthian and Sassanid times. Trans by: Reza. E.A. Tehran: Publisher Elmi and Farhangi; 1991.
Mirshafiei. A. The fall of the Persian Empire. Tehran: Publisher Islamic Repulic; 2014.
Hekmat. A.A. History of relaions. Tehran: Publisher Ebn Sina; 1969.
Haghighat. A. R. Sassanid Religious Rule. Tehran: Publisher Komesh.
Boyce. M. Zoroastrians religious beliefs and Custome. Trans by Bahrami. A. Tehran: Publisher GHoghnoos; 2002.
Yarshater. E. History of Iran Cabridge. Trans Anooshe. H. Tehran: Publisher Amir Kabir; 2004.
Daryayi. T. Sassanian Empire . Trans Saghebfar. M. Tehran: Publisher Ghoghnoos; 2011.
Cristian Sen. A. Iran during the Sassanids. Rashid Yasemi. Gh. Tehran: Publisher Ngeh; 2010.
Klima. O. History of the Mazdakian Movement. Trans by: Fekri Ershad. J. Tehran: Publisher Toos; 2010.
Ebn Nadim. M.E. Alfehrest. Trans: Tajadod. M.R. Tehran: Publisher Asatir; 2002.
Asmosen. Y.P. Cristian in Iran. Corrected by YarShater. E. Trans by: Anoosheh. H. Tehran: Publisher Amir Kabir; 1998.
Zener. A.S. Zoroastians Sunrise and Sunset. Trans Ghaderi. T. Publisher Toos; 2008.
Karbasian. M. Karimi Zanjani Asl. M. Heresy and irreligion in Sassanid Iran. Tehran: Publisher Akhtaran; 2005.
Zarinkoob. A.h. History of the Iranian peole before Islam. Tehran: Publisher Amirkabir; 2011.
Gardizi. A.S. Ben Mahmood. Z. Gardizi Historical. Corrected by Habibi. A. Tehran: Publisher Book World; 1983.
Shahrestani. M.A. Nations and approaches. Trans by: Hashemi. M. Corrected by: Jalali Naieni. M.R. Tehran: Publisher Eghbal; 2005.
Bahmani. J. History Time. Tehran: Publisher Khorami; 1976.
Raiesnia. R. From Mazdak to later. Tehran: Publisher Payam; 1979.
Cristian Sen. A. The Situation of the nation and the govement and the Sassanid Court. Trans by: Minovi. M. Tehran: Publisher Matbaat Majles; 1953.
Ganji. P. The Impact of the Sassanid Class System on the Mazdak Movement. 2017: 12 (45); pp 10-35.
Naghavi. A.M. Mazdak Ideas. Tehran: Publisher Ataei; 1973.
Dianokov. M. History of ancient Iran. Trans by: Rohi. A. Tehran: Publisher Book; 2003.
Hajian poor. H. Mazdaki Movement. 1997: 1 (74); pp 1-11.
Wiesehofer. Y. The uprising of Gaumata and the beginning of the reign of First Dariush. Trans by: Sadeghi. H. Tehran: Publisher Ameh; 2006.
Rezaei. A.A. The Lineage of the ancient Iranian World. Tehran: Publisher Marzi; 1995.
Cameron. A. ‘Agathias on the Sassanian’ , Dunborton Oaks Papers. 1969: 1 (23); pp 1-19.
Jarir tabari. M. Historis of rosol and Kings. Trans by: Payandeh. A. GH. Tehran: Publisher Asatir; 1982.
Mirzaei. A.A. Khosrow I Anushirvan Sassanid. Tehran: Publisher Parseh Book; 2016.
Maghdasi. M.H. Creation and History. Trans By: Shafie Kadkani. M.R. Tehran: Publisher Agah; 1995.
- چکیده مشاهده شده: 309 بار
- pdf دانلود شده: 126 بار