بررسی تاریخی جایگاه داروسازان و ساختار داروخانههای بیمارستانی در تمدن اسلامی (نیمه قرن دوم تا نیمه قرن هشتم قمری)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 12 شماره 43 (1399),
16 August 2020
,
صفحه 875-97
https://doi.org/10.22037/mhj.v12i43.30484
چکیده
زمینه و هدف: داروخانه و داروسازان مستقر در آن با کارکردهای مختلف ساخت و ارائه دارو به عنوان یکی از بخشهای مهم بیمارستانی دوره تمدن اسلامی دارای نقش و جایگاه مهمی بوده است. واژههای خزانه الادویه، خزانه الشراب، داروخانه، صیدنه، صیدنانی در متون دوره اسلامی، برای نام داروخانه به کار رفتهاند. هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که جایگاه داروسازان و ساختار داروخانههای بیمارستانی در تمدن اسلامی چگونه بوده است؟
مواد و روشها: روش تحقیق این مقاله از نوع توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای است که پس از فیشبرداری منابع و مآخذ تاریخی به دستهبندی مطالب، تحلیل دادهها و نگارش مقاله اقدام شده است.
یافتهها: داروخانهها در دوره اسلامی یکی از بخشهای مهم بیمارستانی بودند و داروسازان در کنار پزشکان نقش مهمی در تهیه و ارائه دارو به بیماران ایفا مینمودند. تاریخ داروخانهها ارتباط نزدیکی با تاریخ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و درمانی عصر خود داشته و بخش جداناپذیری از فرهنگ و تمدن اسلامی به حساب میآید.
نتیجهگیری: داروخانههای بیمارستانی در دوره اسلامی دارای سلسله مراتبی بودند، از جمله رییس، خازن، عدهای دستیار داروساز و تعدادی فروشنده یا نسخهپیچ دارو بودند که زیر نظر مهتار و یا صیدلانی ارشد فعالیت میکردهاند و نقش مهمی در بهبود بیماران داشتهاند.
- داروخانه؛ داروسازی؛ بیمارستان؛ تمدن اسلامی
ارجاع به مقاله
مراجع
Lewin.B. Adwiya, Akrabadhin. Encyclopaedia of the history of science, technology and medicine in non-western cultures. Edited by Selin H. New York: No Name; 2008. p.5.
Zarrin Kob AH. The book of Islam. Tehran: Amir Kabir Press; 1376. p.60. [Persian]
Horn P. Grundriss der neupersischen Etymologie. Strasbourg: No Name; 1893. p.152.
Moein M. Persian Culture Moein. Tehran: Amir Kabir Press; 1382. Vol.2 p.1482. [Persian]
Ibn Muqfa A. Kallila -V- Damanh. Beirut: Dar al-Qalam; No Date. p.127. [Arabic]
Tiberi MIJ. History of Nations and Kings. Research by Ibrahim M. 2nd ed. Beirut: Dar ul-Thras; 1967. Vol.8 p.476; Vol.9 p.281. [Arabic]
Ibn Jouzi A. Al-Montazam. Research by Ata M, Ata M. Beirut: Dar ul-Kotob al-Elmieh; 1992. Vol.8 p.8; Vol.18 p.215. [Arabic]
Maghrezai A. Al-Muvaez -v- al-Etebar fi Zakr al-Khatat -v- al-Asar. Research by Al-mansoor K. Beirut: Dar ul-Kotob al-Elmieh; 1998. Vol.2 p.405-406. [Arabic]
Isa Bik A. History of the Islamic Hospitals. Beirut: Dar al-Raeid al-Arabi; 1981. p.19-21, 27-87. [Arabic]
Ibn Nadim M. Al-Fihrist. Translated by Tajadd MR. Tehran: Amir Kabi Press; 1366. p.355. [Persian]
Ibn Abi Usaibi’a ABQ. Uion al-Anba fi Tabaqat al-Atiba. Cairo: Makatbo al-Wahabia; 1299. Vol.1 p.60, 309. [Arabic]
Bironi A. Al-Seidane fi al-Tib. Corrected and Introducted by Zaryab A. Tehran: Center for University Press; 1370. P.3-11. [Persian]
Dehkhoda AA. The Dehkhoda Dictionary. 2nd ed. Tehran: Tehran University Press; 1377. [Persian]
Khorsha ibn Ghobad. The History of ilchi. Attempted by Nasiri MR, Koichi H. Tehran: Association of Cultural Works and Works Press; 1379. p.198, 286. [Persian]
Ibn Esfandiar. History of Tabarestan. Attempted by Iqbal Ashtiani A. Tehran: Padideh-e East Press; 1366. p.121. [Persian]
Taj Bakhsh H. History of Hospitals in Iran. Tehran: Research Institute for Humanities and Cultural Studies Press; 1379. p.64, 88. [Persian]
Blair S. Architecture and Society in the Ilkhanid Period (Analysis of the Endowment of the Raba Rashidi Letter). Translated by Qayumi M. Golestan Honar 1387; 13: 54-66. [Persian]
Omari IF. Masallak al-Bassar in Mamluk al-Masar. Attempted by Shazli A, Jabouri Y, Muslim M, Salih I, Baroud B, Abbas HA. Abu Dhabi: Al-Mujatamh al-Sa'qafi; 1424. Vol.1 p.65-66. [Arabic]
Floor W. Hospitals in Safavid and Qajar Iran: An Enquiry into Their Number, Growth and Importance. In Hospital in Iran and India: 1500-1950. Leiden: Brill; 2012. p.40.
Chipman L. The World of Pharmacy and Pharmacists in Mamluk Cairo. Leiden & Boston: Brill; 2010. p.129, 138, 140-143.
Rashid Uddin F. Waqf Nameh Rābīh Rashidi. Edited by Minavi M, Afshar I. Tehran: Tehran University Press; 1356. p.42, 194. [Persian]
Etemad al-Saltanah MHK. The History of Montazem Naseri. Attempted by Rezvani ME. Tehran: World Book Press; 1367. Vol.3 p.2350. [Persian]
Halaby AA. History of Islamic Civilization. 2nd ed. Tehran: Asatir Press; 1365. PP.229,232-236. [Persian]
Arbury AH )Under the supervision(. The Iranian Legacy. Translated by Bireshk A, Pazargad B, Hatami A, Saeedi M, Siddiq I, Moin M. Tehran: Book Publishing & Translated Press; 1336. p.49, 73. [Persian]
Demarche SH. History of Islamic Culture and Civilization. Qom: Maaref Press; 1389. P.142-143. [Persian]
Ibn Nadim M. Al-Fihrist. Translated by Tajadd MR. Tehran: Asatir Press; 1381. p.528. [Persian]
Maki MK. Islamic Civilization in the Abbasid Era. Translated by Sepehr M. Tehran: Samt Press; 1383. p.355. [Persian]
Vasily NT. A celebration of Ibn Sina. Ibn Sina developed ideas on current Medical knowledge of the Soviet Union. Tehran: The National Heritage Association Press; 1334. [Persian]
Attar N. Tazkart-e al-Awliya. Editing by Qazvini MMK. Tehran: Central Press; No Date. P.4-5. [Persian]
Ibn Battutah M. Rahele Ibn Battutah. Beirut: Dar al-Fakr Press; 1407. Vol.1 p.54. [Arabic]
Ghafati A. Tarikh al-Hikma. Attempted by Daraei B. Tehran: Tehran University Press; 1371. p.442, 448. [Persian]
Elgood C. A medical History of Persia and the eastern caliphate. Translated by Forqani B. Tehran: Amir Kabir Press; 1371. p.38, 312, 403. [Persian]
Hamarneh S. The Rise of Professional Pharmacy in Islam. Medical History 1997; 6(1): 59-66.
Ibn Asir E. Al-Kamel fi al-Tarikh. Beirut: Dar al-Sadar Press; 1385 AH. Vol.9 p.329. [Arabic]
Dashti R. A Historical Review of the Establishment and Administration of Hospitals and Medical Education Centers in the Islamic Civilization. Med Hist J 2018; 10(34): 109-122. [Persian]
Ahmed Ragab. The Medieval Islamic Hospital: Medicine, Religion and Charity. New York: Cambridge University Press; 2015. p.76, 89-94.
Rashid Uddin F. Savanh al-Afkar. Attempted by Danesh Pajouh MT. Tehran: Tehran University Press; 1358. p.92. [Persian]
Omidiani H. Rabae Rashidi, the Great Educational, Scientific and Educational Complex in Tabriz (8th Century AH/ 13th Century AD). Dedication to the Immortal Heritage. Fall 1378; 27: 27-65. [Persian]
Nakhjavani M. Dastor al-Katab. Edited by Alizadeh A. Moscow :Moscow Press; 1976. p.235-236. [Persian]
Gholgshandi A. Sobh al-Ahsha. Attempted by Shams al-Din MH. Beirut: Dar ul-Kotob al-Elmieh Press; No Date. Vol.4 p.9. [Arabic]
Ghassemi MS, Al-Qasimi JA, Al-Azim KH. Qamus al-Sanaath al-Shamiyah. Damascus: Dar al-Tallulah Press; 1988. p.36. [Arabic]
Zarkeli KD. Al-A’lam Qamus. Beirut: Dar al-Elmieh al-Lallmeleain Press; 1986. Vol.4 p.67. [Arabic]
Ibn Jubayr M, Travelogue of Ibn Jubayr, translated by Atabaki P, Mashhad: Astan Quds Razavi Press; 1370.p.84-85. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 697 بار
- pdf دانلود شده: 294 بار