سیر تاریخی پیدایش واژه «سوءالقنیه» (پیش استسقا) در منابع طب سنتی ایران
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 9 شماره 31 (1396),
25 مهر 2018
,
صفحه 55-62
https://doi.org/10.22037/mhj.v9i31.18058
چکیده
زمینه و هدف: «سوءالقنیه» واژهای است که در منابع معتبر طب سنتی ایران به عنوان یک بیماری در ذیل امراض کبد به کار رفته است و از آنجا که پیش زمینه بیماری جدیتری به نام «استسقا» است، از آن به «پیش استسقا» نیز نام برده شده است. از آنجا که واژه «سوءالقنیه» در کتب اطبای یونانی، به چشم نمیخورد، درصدد برآمدیم سیر تاریخی پیدایش این اصطلاح را در کتب متعلق به حکمای طب سنتی ایران مورد مطالعه قرار دهیم.
مواد و روشها: مطالعه حاضر یک مطالعه مروری ـ توصیفی است. 906 عنوان کتاب و رساله در زمینه طب سنتی در این مورد مطالعه و بررسی شد و همزمان مقالات مرتبط با این واژه نیز در سایتهای معتبر علمی از جمله PubMed، Scopus، Google Scholar استخراج گردید.
یافتهها: بر اساس بررسی انجامشده احتمالاً اولین کسی که بیماری «پیش استسقا» را گزارش نموده، «اهرن بن اعین» باشد که به بیماری «پیش استسقا» با عنوان «فسادالمزاج» اشاره میکند. در قرن چهارم قمری «ربیع ابن احمد اخوینی» این بیماری را با واژه «سوءالحال» معرفی میکند. به نظر میرسد ابوعلی سینا در اوایل قرن پنجم قمری اولین کسی است که به صورت مدون نام «سوءالقنیه» را مطرح میکند.
نتیجهگیری: این بیماری در مقطعی از زمان نه از لحاظ مفهومی و نه از لحاظ واژهای شناختهشده نبوده است. بنابراین تحقیق با وجود آشنایی طبیبان یونان باستان چون بقراط با واژه «استسقا»، نامی از بیماری «پیش استسقا» در کتب طبی آنان نیست. در نوشتههای اطبای یونانی اثری از سوءالقنیه نیز دیده نمیشود. این بیماری در طول دوران شکوفایی طب در میان پزشکان مسلمان، به عنوان یک بیماری مستقل معرفی میشود و واژه سوءالقنیه مطرح میگردد و کاربرد تشخیصی و درمانی مستقل پیدا میکند. اولین کسی که واژه «سوءالقنیه» را در کتب طبی وارد میکند، ابوعلی سینا میباشد.
- سوءالقنیه؛ طب سنتی ایران؛ تاریخ طب؛ پیش استسقا؛ فسادالمزاج؛ سوءالحال
ارجاع به مقاله
مراجع
Majlesi MB. Behar al-Anvar. Beirut: Institute Dare Ehya Al-toras; 1982. Vol.59 p.108. [Arabic]
Nazem Jahan MA. Exir-e A'zam. 2nd ed. Tehran: Iran University of medical science; 2008. Vol.3 p.66. [Persian]
Hippocrates. Fosool. Edited by Gharshi A. 1st ed. Cairo: Egypt nehzah; 2008. [Arabic]
Jorjani A. Zakhireh Kharazmshcahi. Edited by Daneshpajoh M, Afshar E. 1st ed. Tehran: Tehran University Publishing; 1973. Vol.6 p.653. [Persian]
Filsoof Al-Doleh A. Matrah al-Anzar fi Tarajem atebba al-Aasar. 1st ed. Tehran: Iran University of medical science; 2004. p.237. [Arabic]
Ibne Joljol S. Tabaghat al-Atebba va al-Hokama. Translation by Emam M. 1st ed. Tehran: Tehran University; 1970. p.44. [Persian]
Sezgin F. History of Written in Arabic. 1st ed. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 2001. p.237. [Persian]
Razi MZ. Al-Havi. 1st ed. Beirut, Institute Dare EhyaAl-toras; 2001. Vol.7 p.531. [Arabic]
Sezgin F. History of Written in Arabic. 1st ed. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 2001. p.385-411. [Persian]
Aalam H. Studies in the history of the Islamic period. 1st ed. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation; 2002. p.273. [Persian]
Razi MZ. Al-Havi. 1st ed. Beirut: Institute Dare Ehya al-Toras; 2001. Vol.7 p.532. [Arabic]
Filsoof Al-Doleh A. Matrah al-Anzar fi Tarajem atebba al-Aasar. 1st ed. Tehran: Iran University of medical science; 2004. p.292. [Arabic]
Razi MZ. Al-Havi. 1st ed. Beirut: Institute Dare Ehya al-Toras; 2001. Vol.7 p.572-573. [Arabic]
A group of writers. The history of the culture and civilization of Islam and Iran. 1st ed. Qom: Maaref Pub; 2010. p.156. [Persian]
Razi MZ. Taghasim al-Elal. 1st ed. Aleppo: Publications University of Aleppo Institute of Arab Scientific Heritage; 1991. p.680. [Arabic]
Razi MZ. Al-Havi. 1st ed. Beirut: Institute Dare Ehya al-Ttoras; 2001. Vol.7 p.522-574. [Arabic]
Akhawayni R. Hedayat al-Motaallemin fi Teb. Edited by Matini J. 2nd ed. Mashhad: Mashhad University Press; 1992. p.449. [Persian]
Akhawayni R. Hedayat al-Motaallemin fi Teb. Edited by Matini J. 2nd ed. Mashhad: Mashhad University Press; 1992. p.8-11. [Persian]
Majoosi A. Kamel al-Sanaat al-Tebbia. 1st ed. Qom: Jalal al-Din; 2008. Vol.4 p.118. [Arabic]
Sezgin F. History of Written in Arabic. 1st ed. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 2001. p.452-455. [Persian]
Avicenna. The canon of medicine. 1st ed. Beirut: Institute Dare Ehya al-Toras; 2005. Vol.3 p.209. [Arabic]
Filsoof al-Doleh A. Matrah al-Anzar fi Tarajem atebba al-Aasar. 1st ed. Tehran: Iran University of medical science; 2004. p.132-145. [Arabic]
Najmabadi M. The history of medicine in Iran after Islam. 3rd ed. Tehran: Tehran University Press; 1996. Vol.2 p.566. [Persian]
Sezgin F. History of Written in Arabic. 1st ed. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 2001. p.460. [Persian]
Avicenna. The canon of medicine. Edited by Gharshi A. Tehran: Library of Islamic Parliament of Iran. Manuscript; year. p.417. [Arabic]
Galen. Gholooghen fi al-Taati Le-shefa al-Amraz. Edited by Honain ibne Eshagh. 1st ed. Cairo: Egyptian General Book Organization; 1982. p.413. [Arabic]
Heravi M. Bahr al-Javaher. 1st ed. Qom: Jalal al-Din; 2008. p.222. [Arabic]
Razi B. Kholasat al-Tajarob. 1st ed. Tehran: Iran University of medical science; 2003. p.387. [Persian]
Ghaderi A. Fosool al-Aaraaz. 1st ed. Tehran: Iran University of medical science; 2008. p.202. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 586 بار
- PDF دانلود شده: 134 بار