کتاب نورالعیون در چشمپزشكی و شناخت منابع و مآخذ آن
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 7 شماره 22 (1394),
29 كانون الثاني 2017
,
صفحه 191-212
https://doi.org/10.22037/mhj.v7i22.16023
چکیده
نیاز انسان به حفظ سلامتی و درمان بیماریهای از دیرباز یكی از مسائل مهم برای بشر به شمار میرفته است. در این میان دانشمندان هر سرزمینی در تلاش بودهاند كه در حد امكان این نیازها را پاسخ گویند و به رفع آلام بشری كمك نمایند كه این تكاپوها در میان متون فارسی زبان هم در طول تاریخ قابل توجه است؛ یكی از این متون ارزشمند در زمینه دانش طب با تأكید بر عضو چشم به همت محمد یمانی جرجانی معروف به زریندست به تحریر درآمده است كه شاید بتوان آن را در نوع خود اثری ممتاز دانست. در این تحقیق كه شیوه آن كتابخانهای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی با تأكید بر محتوای این كتاب و شناسایی منابع و مآخذ آن انجام پذیرفته، نگارنده سعی داشته سرچشمهها و پیشینه علمی این نگاشته را شناسایی و در حد امكان توضیح دهد و از این طریق در این بخش نقش این متن را در گزارش محتوایی آثار و دستاوردهای مرتبط با موضوع خود را روشنتر سازد. این بررسی نشان میدهد كه این دانشمند در پدیدآوردن اثرش از بیش از منبع و مأخذ شفاهی و كتبی، شنیداری و دیداری، تجربی و نظری بهره برده است و نوع این منابع و مآخذ و چگونگی بهرهگیری محمد جرجانی از آنها و باببندی و چینش مطالب در این كتاب، امتیازات ویژهای را برای كتاب نورالعیون در زبان فارسی به ارمغان آورده است.
- کتاب نورالعیون؛ تاریخ علوم پزشکی ایرانی اسلامی؛ محمد یمانی جرجانی زریندست؛ چشمپزشكی؛ نگاشتههای طبی؛ زبان فارسی
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1332 ش.). قراضه طبیعیات. تهران: انجمن آثار ملی، ص 51.
ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1383 ش.). طبیعیات دانشنامه علایى. مقدمه، حواشی و تصحیح محمد مشكوة، مقدمه: مهدی محقق، همدان: دانشگاه بو على سینا و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم، ص 24.
باوى، سعید. (1382 ش.). فهرست نسخ طبى خطى موجود در كتابخانه مجلس شوراى اسلامى. تهران: دانشگاه علوم پزشكى ایران، ص 138.
بیرونى، ابوریحان محمد بن احمد. (1383 ش.). الصیدنة فی الطب (داروشناسى در پزشكى). مترجم باقر مظفرزاده، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسى، گروه نشر آثار، صص 81، 86.
جرجانی یمانی، ابوروح محمد بن منصور بن ابیعبدالله. (1391 ش.). نورالعیون. مقدمه و تصحیح یوسف بیگ باباپور، زیر نظر مهدی محقق، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب و سفیر اردهال، صص 1، 8، 13، 56، 65، 497، 607، 609، 610-609، 615-613، 618، 622.
جمعى از نویسندگان. (1389 ش.). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران ویژه علوم پزشكى. قم: دفتر نشر معارف، ص 180.
دادگر، رضا. (1394 ش.). مطالعه تطبیقی منابع نورالعیون زریندست و الحاوی رازی. تهران: مخلوط، ص 3.
دادگر، رضا. (1395 ش.). مطالعه تطبیقی محتوای نورالعیون زریندست و الحاوی رازی. تهران: مخلوط، ص 2.
دمیرچى، شهابالدین. (1389 ش.). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام ویژه علوم پزشكى. قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، دفتر نشر معارف، ص 100.
رضایى اصفهانى، محمدعلى. (1386 ش.). دانش مهر قرآن، علم پزشكى، بهداشت. قم: پژوهشهاى تفسیر و علوم قرآن، ص 136.
زرینکوب، عبدالحسین. (1387 ش.). كارنامه اسلام. تهران: امیرکبیر، ص 53.
سارتون، جورج. (1353 ش.). مقدمهای بر تاریخ علم. مترجم غلامحسین صدری افشار، تهران: دفتر ترویج علوم، سه جلدی، جلد سوم، ص 377.
عرفانیان، غلامعلی. (بیتا). فهرست کتب خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. مشهد: انتشارات کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، نوزده جلدی، جلد نوزدهم، صص 39-38.
الگود، سیریل لوید. (1357 ش.). طب در دوره صفویه. مترجم محسن جاویدان، تهران: دانشگاه تهران، ص 69.
الگود، سیریل لوید. (1387 ش.). تاریخ پزشکی ایران و سرزمین خلافت شرقی. مترجم باهر فرقانی، تهران: امیرکبیر، صص 169-168.
مرعشی نجفی، سیدمحمود. (بیتا). فهرست نسخههای خطی کتابخانه بزرگ حضرت آیتا... العظمی مرعشی نجفی (ره). با همکاری گروه فهرستنگاران کتابخانه، قم: کتابخانه بزرگ حضرت آیتا... العظمی مرعشی نجفی (ره)، سی و یک جلدی، جلد سی و یکم، ص 580.
منزوی، احمد. (1348 ش.). فهرست نسخههای خطی فارسی. تهران: مؤسسه فرهنگی منطقهای، شش جلدی، جلد یکم، ص 607.
میرحیدر، حسین. (1385 ش.). معارف گیاهى. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، هشت جلدی، جلد اول، ص 12.
نصر، سیدحسین. (1366 ش.). علم در اسلام. به اهتمام احمد آرام، تهران: انتشارات سروش، ص 176.
منابع عربی:
ابن ابى اصیبعه، احمد بن قاسم. (2001 م.). عیون الأنباء فی طبقات الأطباء. قاهره: الهیئة المصریة العامة للكتاب، پنج جلدی، جلد اول، صص 162، 225، 372.
ابن القفطى، على بن یوسف. (بیتا). إخبار العلماء بأخبار الحكماء. قاهره: مكتبة المتنبى، ص 57.
آقابزرگ الطهرانی، محمدمحسن. (بیتا). الذریعة الی تصانیف الشیعة. بیروت: دار الأضواء، بیست و چهار جلدی، جلد بیست و چهارم، ص 37.
رازى، محمد بن زكریا. (1422 ق.). الحاوی فی الطب. بیروت: دار الإحیای التراث العربی، بیست و سه جلدی، جلد یکم، صص 215، 265، 273، 309، 315، 318، 325.
فیلسوف الدوله تبریزى، میرزاعبدالحسینخان ركن الحكماء. (1324 ق.). مطرح الأنظار فى تراجم اطباء الاعصار و فلاسفة الامصار. چاپ سربی، ص 343.
كحال، على بن عیسى. (1964 م.). تذكرة الكحالین. صحح و عورضبثلاث نسخ، حیدرآباد الدكن الهند: مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة، ص 143.
نشأت الحمارنة. (1985 م.). تاریخ أطباء العیون العرب. دمشق: مطبعة وزارة الثقافة، ص 54.
- چکیده مشاهده شده: 769 بار
- PDF دانلود شده: 517 بار