نقش نورالدين زنگي در گسترش دانش پزشكي در تمدن اسلامی
مجله تاریخ پزشکی,
دوره 2 شماره 4 (1389),
,
صفحه 119-140
https://doi.org/10.22037/mhj.v2i4.12246
چکیده
نورالدین محمود بن زنگی در شهرهای مختلف قلمرو خود از جمله حلب و دمشق اقدام به تأسیس بیمارستان نمود و موقوفات قابل ملاحظه‌ای برای اداره آنها اختصاص داد که مهم‌ترین آنها بیمارستان نوری دمشق بود. این بیمارستان پس از نورالدین به حیات علمی خود ادامه داد و به مرکزی برای آموزش پزشکی و انجام آزمايش‌هاي باليني برای دانشجویان پزشکی تبديل شد. از اين‌رو پزشکان مشهوری از نقاط مختلف جهان اسلام از جمله ایران، عراق، مصر و مغرب به این بیمارستان روي آورده و ضمن طبابت و تدریس به تبادل تجربه پرداختند.
نورالدین همچنين کتاب‌های طبی بسیاری وقف این بیمارستان کرد تا استادان پزشکی پس از انجام امور درمانی در تالار مخصوص آن بیمارستان گرد آمده و براساس شیوه اقراء و مباحثه به بحث و گفتگو در موضوعات پزشكي پرداخته و آموخته‌هاي عملي خود را با مباحثه علمي تقويت نمايند. وی هم‌چنین در حلب نیز بیمارستاني ساخت و موقوفاتی بدان اختصاص داد. افزون بر اين تأسيس بیمارستان نوری دمشق، زمينه را براي ايجاد و راه‌اندازي نخستين مدرسه تخصصي و نظري در دانش پزشكي به نام «دخواریه» در شهر دمشق فراهم ساخت كه ابن أبی أصیبعه مؤلف کتاب عیون الأنباء في طبقات الأطباء و ابن نفیس کاشف گردش خون، از دانش‌آموختگان آن مدرسه و بیمارستان نوری بودند.
اقدام نورالدين براي تأسيس بيمارستان و حمايت از دانش پزشكي، شمار ديگري از بزرگان دولت زنگی را تحت تأثير قرار داد و گروهي از آنان به تبعيّت از نورالدين بیمارستان‌هایي در ديگر شهرهاي عراق تأسيس كردند. ايجاد بيمارستاني در موصل توسط مجاهدالدین قایماز و تأسيس بيمارستاني در اربل به اهتمام مظفرالدین کوکبوری پسر زین‌الدین علی از آن جمله است. اين پژوهش بر آنست تا در گام نخست علل و عوامل توجه نورالدين زنگي به دانش پزشكي و اقدام براي تأسيس بيمارستان نوري در دمشق و حلب را به كمك منابع، مآخذ و پژوهش‌هاي نوين واكاوي نموده و در گام دوم آثار و پيامدهاي اين اقدام مهم را در گسترش دانش پزشكي در تمدن اسلامي تبيين نمايد. اين پژوهش براساس روش تاريخي و با استفاده از منابع و ابزارهاي كتابخانه‌اي سامان داده شده است.
- نورالدین زنگی؛ بیمارستان نوری دمشق؛ بيمارستان حلب؛ پزشكان دوره زنگي؛ مدرسه پزشكي دخواريه
ارجاع به مقاله
مراجع
ابن ابی أصیبعه، موفق‌الدین ابوالعباس احمد بن قاسم سعدی خزرجی. عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (به کوشش محمد باسل عیون السود). چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن ابی الکرم (د. 630هـ.). (1399هـ.ق./1979م.) الکامل فی التاری. بیروت: دار صادر.
ابن اثیر، عزالدين ابوالحسن علی بن أبی الکرم. (بی‌تا). (به کوشش عبدالقادر احمد طلیمات). قاهره: دار الکتب الحدیثه.
ابن بطوطه، ابوعبد الله محمد بن عبدالله بن محمد بن ابراهیم. رحلة ابن بطوطه المسماة تحفة النظار فی غرائب الامصار (به کوشش طلال حرب). چاپ دوم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن جبیر، ابولحسن محمدبن احمد بن جبیر اندلسی. رحلة ابن جبیر و هی الرسالة المعروفة تحت اسم اعتبار الناسک فی ذکر الآثار الکریمة و المناسک (به کوشش ابراهیم شمس الدین). چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن خلّکان، ابوالعباس شمس الدین احمد بن محمد بن ابی بکر. وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن شحنه، ابوالفضل محمد. الدر المنتخب فی تاریخ مملکة حلب (تقدیم عبدالله محمد الدرویش). دمشق: دارالکتاب العربی.
ابن العبری، ابو الفرج غریغوریوس بن اهرون ملطی. تاریخ مختصرالدول (به کوشش خلیل المنصور). چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن قلانسی، ابویعلی حمزه. (بی‌تا). ذیل تاریخ دمشق. مکتبه مصطفی الالکترونیه.
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر قرشی دمشقی. البدایة و النهایة. چاپ اول.بیروت: دار ابن حزم.
ابن نفیس، علی بن ابی الحزم قرشی (د.687). الموجز فی الطب (به کوشش عبدالکریم العزباوی و احمد عمار). قاهره: لجنة احیاء التراث الاسلامی مصر.
ابوشامه، شهاب‌الدین عبد الرحمن بن اسماعیل بن ابراهیم بن عثمان المقدسی الدمشقی الشافعی. الروضتین في أخبار الدولتین النوریة والصلاحیة. چاپ اول. بیروت: دارلکتب العلمیه.
جُرّ، خليل. (1365ش.). المعجم العربي الحديث، (فرهنگ لاروس) (ترجمه: سيد حميد طبيبيان). تهران: انتشارات امير كبير.
صفا، ذبيح الله. (1374ش.). تاریخ علوم عقلي در تمدن اسلامي تا اواسط قرن پنجم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
صوّاف، حسن زکی. (1430هـ.ق./2010م.). دمشق الاسطوره و التاریخ. دمشق: دارالمکتبی.
عیسی بک،ا حمد. (1357هـ.ق./1939م.). تاریخ البيمارستانات في الاسلام. دمشق.
قفطی. (بی‌تا). أخبار العلماء بأخبار الحکماء. مکتبة المصطفی الالکترونیة.
النعيمي الدمشقي، عبدالقادر بن محمد. (1410هـ.ق./1990م.). الدارس في تاريخ المدارس. بيروت: دارالكتب العلمية.
- چکیده مشاهده شده: 664 بار
- PDF دانلود شده: 897 بار
