روشهای درمان ترسخوردگی در طب بومی اقوام ایرانی (با تأکید بر ترس برون در خوزستان)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 4 شماره 10 (1391),
15 March 2016
,
صفحه 69-94
https://doi.org/10.22037/mhj.v4i10.11752
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی روش درمان بیماری ترسخوردگی ـ با تأکید بر ترس برون در خوزستان ـ در طب بومی در نزد اقوام ایرانی انجام گرفته است. همچنین این شیوه درمانی را با درمانهای روانشناسی که امروزه مطرح است مورد مقایسه قرار داده است. ترس در طب بومی در ذیل هیجانات روحی ـ روانی مورد توجه حکیمان بوده است. آنان ترس را حالت هیجانیِ آدمی جهت فرار از امری نامطلوب قلمداد میکردند و برای درمان آن از داروهای گیاهی و خواص جادویی برخی سنگها و فلزات کمک میگرفتند. در روشهای درمان ترس در طب بومی اقوام ایرانی ـ به ویژه در ترس برون خوزستان ـ عامل ترس را در بیرون از بدن بیمار جستجو نموده و به منظور درمان از وسایل و عناصر مشترکی همانند آتش، آب و نمک استفاده مینمودند. با استفاده از تصاویری که به واسطه نمک بر روی ساجی (تاوه) نقش میبندد و در خلال گفتگو با فرد ترسخورده به عامل ترس او پی میبرند. برخی جنبههای این روش درمانی با برخی دیدگاههای روانشناسی همانند رویکردهای روانکاوی، رفتاری و یادگیری اجتماعی و نیز روشهای درمانی نظیر روانتحلیلی، رفتاردرمانی، شناخت درمانی و رویکرد مداخله خانوادگی قابل تطبیق میباشد.
- طب بومی؛ ترس؛ ترسخوردگی؛ ترسبرون؛ درمانهای روانشناسی
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1366 ش.). قانون در طب. مترجم عبدالرحمن شرفکندی، تهران: سروش، سه جلدی، جلد سوم، صص 128، 520.
ابن مطران، ابونصر اسعدبن الیاس. (1368 ش.). بستان الاطبا و روضه الالبا. تهران: مرکز انتشار نسخ خطی، ص 45.
اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1382 ش.). زیر آسمانههای نور جستارهای اسطورهپژوهی و ایرانشناسی. تهران: پژوهشکده مردمشناسی و نشر افکار، ص 151.
اسماعیلی، صغری. (1388 ش.). اسطوره آب در ریگ وداو اوستا. فصلنامه مطالعات تاریخی ضمیمه مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. سال هفتم، شماره اول، صص 18-8.
افشار سیستانی، ایرج. (1370 ش.). پزشکی سنتی مردم ایران. تهران: مؤلف، ص 69.
انوشیروانی، مجید. (1391 ش.). شالودهشناسی طب عامیانه با درنگی بر گزارههای طب عامیانه خراسان و پیشنهادهایی برای رویکرد منطقی به آن. ارائه الکترونیکی در:
www.tandorostanorg/detailarticle/88/......../default.aspx
اولمان، مانفرد. (1383 ش.). طب اسلامی. مترجم فریدون بدرهای، تهران: توس، صص 86، 108.
برونو، فرانک. (1986 م.). فرهنگ توصیفی روانشناسی. مترجم فرزانه طاهری و مهشید یاسائی، تهران: طرح نو، ص 28.
بغدادی، ابن بطلان. (1366 ش.). تقویم الصحه. مترجم از مترجمی نامعلوم در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم، مصحح غلامحسین یوسفی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص 60.
بهزادیاننژاد، قربان. (1362 ش.). مجموعه مقالات درباره طب سنتی ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، صص 12-5.
بهزادیاننژاد، قربان. (1375 ش.). مجموعه مقالات کنگره تاریخ پزشکی در اسلام و ایران. تهران: مؤسسه توسعه دانش و پژوهش، صص 10-7.
بویس مری، نورالیزابت. (1975 م.). تاریخ کیش زردشت. مترجم همایون صنعتیزاده، تهران: انتشارات توس، سه جلدی، صص 233-37.
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد. (1362 ش.). التفهیم لاوائل صناعه التنجیم. به کوشش جلالالدین همایی، تهران: بابک، ص 254.
پورکاظم، حاجکاظم. ( 1375 ش.). جامعهشناسی قبایل عرب خوزستان. تهران: نشر آمه، ص 208.
پورمند، محمد. (1383 ش.). صلابت طب کهن. تبریز: انتشارات احرار، صص 180-85.
پیگولوسکایا، نینا. (1970 م.). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان قرن هیجدهم میلادی. مترجم کریم کشاورز، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، ص 84.
تجلی، حجتا... . (1382 ش.). بازنگری یک مراسم ترس برون در کتاب خوزستان. تهران: انتشارات شادگان، جلد دوم، صص 192-95.
جفرز، سوزان. (1987 م.). هنر مبارزه با ترس. مترجم توراندخت تمدن، تهران: انتشارات شباهنگ، صص 8، 74-62.
رازی، محمد بن زکریا. (1382 ش.). طب روحانی، رساله در روانشناسی اخلاق. وانوشت پرویز اذکایی، تهران: اهل قلم، ص 108.
رازی، محمد بن زکریا. (1389 ش.). تحفه سلیمانیه. مترجم علاءالدین محمد طبیب، مصحح و محقق ناصر رضاییپور و پریسا مزّینی، تهران: نشر المعی، ص 74.
راسل، میچل. (1372 ش.). روانشناسی ترس. مترجم علی بهرامی و امیر راسترو، تهران: رهنما، صص 37، 96، 110-106.
روحالامینی، محمود. (1376 ش.). آیینها و جشنهای کهن در ایران امروز. تهران: نشر آگه، ص 110.
سادوک، بنیامین. سادوک، ویرجینیا. (1998 م.). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری ـ روانپزشکی کاپلان ـ سادوک. مترجم نصرتالله پورافکار، تهران: انتشارات شهرآب، دو جلدی، جلد دوم، صص 408-406.
سازمان جهانی بهداشت. (1384 ش.). راهنماییهای عمومی برای روششناسی در زمینه تحقیق و ارزیابی طب سنتی. مترجم محمدرضا شمس اردکانی و فاطمه فرجادمند، مرکز تحقیقات طب سنتی و مفردات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
سازمان جهانی بهداشت. (1392 ش.). سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
سرورالدین، محمد. (1389 ش.). طب المفید. تهران: عطایی، ص 43.
شکورزاده، ابراهیم. (1369 ش.). عقاید و رسوم مردم خراسان. تهران: سروش، ص 276.
شمس اردکانی، محمدرضا. (1387 ش.). حساب خرافات از طب عامیانه جداست. هفتهنامه سپید. سال هفتم، شماره صد و پانزدهم، ارائه الکترونیکی در: www.salamatiran.com/pdf/sepid/7-115.pdf.
شهری، جعفر. (1369 ش.). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم. تهران: مؤسسه فرهنگی رسا، شش جلدی، جلد پنجم، صص 5، 228، 298، 424.
شهری، جعفر. (1370 ش.). اعجاز طب و درمان. تهران: مؤسسه مطبوعاتی خزر، ص 53.
شهری، جعفر. (1371 ش.). طهران قدیم. تهران: انتشارات معین، پنج جلدی، جلد پنجم، صص 229-228.
صالحی، سیدعلی. (1369 ش.). ایل بزرگ بختیاری، فرهنگ واژگان بختیاری. تهران: انتشارات اطلس، صص 175، 184.
علیرضایی، کرم. (1377 ش.). فرهنگ واژگان لری و کردی. تهران: شیداسب، صص 93، 102.
فردوسی، ابوالقاسم. (1374 ش.). شاهنامه فردوسی. به کوشش سعید حمیدیان، تهران: دفتر نشر داد، جلد سوم، ص 33.
کریستنسن، آرتور. (1936 م.). ایران در زمان ساسانیان. مترجم رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب، چاپ دوم، ص 252، 257.
کوپر، جی سی. (1987 م.). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. مترجم ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد، صص 5-3، 94، 366.
گربران، آلن. شوالیه، ژان. (1379 ش.). فرهنگ نمادها. مترجم سودابه فضایل، تهران: نشر جیحون، چهار جلدی، جلد اول، صص 21-20، 27، 60، 261.
لایارد، سر هنری. (1369 ش.). سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان. مترجم مهراب امیری، تهران: فرهنگسرا، ص 226.
ماسه، هانری. (1938 م.). معتقدات و آداب ایرانی. مترجم مهدی روشنضمیر، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز، دو جلدی، جلد اول، صص 309، 402.
ماش، اریک جی. ولف، دیوید ای. (2010 م.). روانشناسی مرضی کودک (با تأکید بر آسیبشناسی روانی تحولی کودکی و نوجوانی). مترجم پرویز شریفی درآمدی و حسین مرادی، تهران: انتشارات آوای نور، دو جلدی، جلد اول، صص 405-204، 454-446.
مددی، ظهراب. (1375 ش.). واژهنامه زبان بختیاری. مسجد سلیمان: آیات، ص 130.
مصدق، محمود. شریعتپناهی، نیما. مینایی، محمدباقر. احمدیان عطاری، محمدمهدی. (1391 ش.). مروری بر هیجانات بر طب سنتی ایران. مجله طب سنتی اسلام و ایران. دوره دوم، شماره سوم، صص 161-155.
میرنیا، سیدعلی. (1369 ش.). فرهنگ مردم. تهران: پارسا، ص 233.
ناصری، محسن. (1383 ش.). طب سنتی ایران و توسعه آن با استفاده از رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت. دو ماهنامه دانشور پزشکی. دوره یازدهم، شماره پنجاه و دوم، صص 68-53.
ناصری، محسن. رضاییزاده، حسین. طاهریپناه، طیبه. (1386 ش.). ضرورت توسعه طب سنتی و مکمل از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت. پژودا. سال اول، شماره دوم، ص 7-2.
نولنهوکسما، سوزان. جفری، ال. واگنار، دبلیو. (1390 ش.). زمینه روانشناسی اتکینسون و هیلگارد. مترجم محمود بهزاد، محمود ساعتچی، پروین کدیور، حسن حقشناس، محمود دژکام، محمدکاظم عاطف، محمدتقی فراهانی و علیرضا مردای، تهران: انتشارات رشد، جلد دوم، صص 288-286.
هدایت، صادق. (1344 ش.). نیرنگستان. تهران: کتابخانه و مطبعه دانش، صص 91، 199.
ویکی پدیا. (2016 م.). پزشکی عامیانه پزشکی. ارائه الکترونیکی در: http://fa.wilipedia.org/wiki/
الیاده، میرچا. (1376 ش.). رساله در تاریخ ادیان شرقی. مترجم جلال ستاری، تهران: انتشارات سروش، صص 193، 219، 224، 261، 371.
یونکر، هلموت. (1370 ش.). روانشناسی ترس. مترجم طوبی کیانبخت و جمشید مهرپویا، تهران: یگانه، ص 95.
یونگ، کارل گوستاو. (1961 م.). انسان و سمبولهایش. مترجم حسن اکبریان طبری، تهران: یاسمن، صص 48-9، 60.
یونگ، کارل گوستاو. (1968 م.). روانشناسی و کیمیاگری. مترجم پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی معاونت فرهنگی، ص 194.
یونگ، کارل گوستاو. (2001 م.). مشکل روانی انسان مدرن. مترجم محمود بهفروزی، تهران: جامی، صص 14، 148-123.
منبع انگلیسی:
MacKay, J. (2009). Phobias. New York: Gale, Cengage Learning. 14.
- چکیده مشاهده شده: 89321 بار
- PDF دانلود شده: 2010 بار