مجله علمی - پژوهشی فقه پزشکی

زمينه و هدف: سلامت معنوي يكي از مفاهيم بنيادين در مراقبت از بیماران مبتلا به بيماري‌هاي مزمن است كه با ايجاد معنا و هدف در زندگي به عنوان رويكردي مهم در ارتقاء سلامت عمومي و كيفيت زندگي در نظر گرفته مي‌شود. سلامت معنوي شامل دو زير مقياس است شامل سلامت وجودي (بعد افقي) كه به حس داشتن هدف و معنا در زندگي مربوط مي‌شود و سلامت مذهبي (بعد عمودي) كه به رضايت ناشي از ارتباط با خداوند مربوط مي‌شود. پژوهش حاضر با هدف مقايسه سلامت معنوي و ويژگي‌هاي جمعيت شناختي در دو گروه بيماران مبتلا به ديابت نوع2 با كيفيت زندگي بالا و پايين انجام شده است.

مواد و روش كار: اين مطالعه توصيفي تحليلي روي 330 بيمار 74-40 ساله مبتلا به ديابت مراجعه كننده به درمانگاه ديابت بندرعباس در سال 1391 انجام شد. نمونه‌هاي پژوهش با بررسي پرونده بيماران و تعيين بيماران واجد معيارهاي ورود به مطالعه، 330 نفر تعيين گرديد. داده‌ها از طريق پرسشنامه‌هاي سلامت معنوي و كيفيت زندگي، جمع آوري و تجزيه و تحليل آن‌ها با استفاده روش‌هاي آمار توصيفي، آزمون تي مستقل، كاي دو و تحليل واريانس و توسط نرم افزار SPSS انجام گرديد.

يافته ها: طبق نتايج، دو گروه بيماران با كيفيت زندگي بالا و پايين از نظر سلامت معنوي تفاوت معنادار آماري داشتند (0001/0P <) و بر اساس يافته‌هاي توصيفي، بيماران با كيفيت زندگي بالا از سلامت معنوي بالاتري نيز برخوردار بودند. تفاوت ميانگين درآمد ماهيانه بين دو گروه بيماران با كيفيت زندگي پايين و بالا از نظر آماري معنادار بود (05/0P <). آزمون‌هاي آماري در سطح اطمينان 95 درصد نشان داد جنس، وضعيت تأهل و سطح تحصيلات نمونه‌هاي پژوهش با كيفيت زندگي رابطه معنادار آماري دارد (05/0P <).

نتيجه گيري: طبق نتايج اين مطالعه دو گروه بيماران با كيفيت زندگي بالا و پايين از نظر سلامت معنوي متفاوت مي‌باشند. به نظر مي‌رسد توجه به بعد معنوي سلامت به منظور دستيابي به يك رويكرد جامع در امر مراقبت در اين دسته از بيماران مفيد بوده در ارائه خدمات و مراقبت‌هاي جامع در راستاي بهبود كيفيت زندگي اين بيماران كمك كننده و مفيد باشد. در كشوري مانند ايران با زمینه های غنی مذهبي، توجه به اين نكته كليدي مي‌تواند در طراحي برنامه‌هاي مراقبتي- درماني براي اين دسته از بيماران مؤثر و مفيد واقع گردد.

هدف پژوهش حاضر بررسی مدل‌های دلبستگی دوران کودکی به عنوان میانجی‌گر میزان مذهبی بودن هر والد و مقابله معنوی می‌باشد. 870 دانشجو به صورت خوشه‌ای چند مرحله‌ای از بین دانشگاه‌های تهران مقیاس‌های ادراک دلبستگی دوران کودکی (هزن و شاور، 1986)، میزان مذهبی بودن والد (گرنکویست، 1998) و مقابله معنوی (R-cope؛ پارگامنت و همکاران، 2000)، را تکمیل نمودند، جهت تحلیل نتایج از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج نشان داد ناایمنی به پدر و مادر ارتباط بین میزان مذهبی بودن والد و مقابله معنوی مثبت و منفی را میانجی‌گری می‌کند. همچنین میزان مذهبی بودن پدر اثر مستقیم و غیر مستقیمی (از طریق ایمن به پدر) بر مقابله مذهبی مثبت و همچنین میزان مذهبی بودن مادر اثر مستقیمی بر مقابله معنوی منفی دارد، ولی دلبستگی ایمن به مادر نقش مستقیمی در پیش بینی مقابله معنوی نشان نداد. لذا نه تنها بررسی نقش میزان مذهبی بودن والدین در فهم استفاده از راهبردهای مذهبی فرد مهم می‌باشد، بلکه تاریخچه دلبستگی در این ارتباط نقش مهمی ایفا می‌کند.

مقدمه: مراقبت معنوی با حمایت‌های معنوی از بیمار با روش‌هایی مانند پایبندنمودن به برنامه مراقبت، انجام رفتارهای ارتقای سلامت و واسطه‌گری در آشفتگی‌های روانشناختی و انزوای اجتماعی باعث تسریع بهبودی بیماران می‌شود. این مطالعه با هدف مقایسه صلاحیت مراقبت معنوی دانشجویان پرستاری و پرستاران دانشگاه علوم پزشکی شهر کرمان در سال 1390 طراحی شد.

روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی مقایسه‌ای است. نمونه پژوهش 400 نفر (80 دانشجو و 320 پرستار) و ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه مقیاس صلاحیت مراقبت معنویSpiritual Care Competence Scale (SCCS) ( بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS 18.0 و آزمون‌های تی مستقل، رگرسیون، آنالیز واریانس انجام شد.

یافته‌ها: میانگین نمرات صلاحیت مراقبت معنوی دانشجویان 68/13±26/101 و پرستاران 59/13±58/97 بود و بین دو گروه پرستاران و دانشجویان پرستاری تفاوت معنی‌دار وجود داشت (p<0.05). در ارتباط با ویژگی‌های فردی در دانشجویان تفاوتی مشاهده نشد، ولی در پرستاران کسانی که در کارگاه‌های اخلاق شرکت کرده بودند، نمره صلاحیت بالاتری داشتند (p<0.05).

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد نمرات صلاحیت مراقبت معنوی دانشجویان نسبت به پرستاران بالاتر بود که می‌تواند ناشی از توجه دانشجویان در محیط‌های آموزشی به مراقبت معنوی و توجه کمتر پرستاران به موضوع باشد. از این رو، برنامه‌ریزی جهت آموزش پرستاران در قالب برنامه‌های آموزش مداوم و کارگاه‌های اخلاق و همچنین تأکید بیشتر بر موضوع در آموزش بالینی دانشجویان پیشنهاد می‌شود.

مقدمه: در سال های اخیر رشد فزاینده‏ای در توجه به بعد معنوی ماهيت انسان در جهت مراقبت بهداشتي بهتر صورت گرفته است. يكي از راه‏هاي پرداختن به اين موضوع، اخذ شرح‏حال معنوي بيماران در مراكز مراقبت بهداشتي است. شرح‏حال معنوي، مجموعه‏اي از سؤالات است كه مي‏تواند باورها و تجارب معنوي بيمار را با يك مصاحبه ساده كاوش نمايد. مطالعه حاضر به دنبال ايجاد مدلی براي اخذ شرح‏حال معنوي بوده است.

روش: مطالعه حاضر بر مبناي يك رويكرد كيفي بود. در ابتدا، هيأتي از كارشناسان شكل گرفت. پس از مرور منابع مرتبط بسيار، خلاصه‏سازي نتايج و رسيدن به اجماع از سوي كارشناسان فلسفه، سلامت عمومي و علوم اجتماعي و آموزشي، مفهومي کاربردی از معنويت پايه‏ريزي شد. سپس يك پرسشنامه دوقسمتي طراحي شد. اين فرآيند با استفاده از چهار ابزار در دسترس منتخب، پس از كسب نظرات كارشناسان به وسيله روش دلفي و به دست آوردن اجماع آنها اجرا شد.

يافته‏ها: 16 پرسش نهايي به دو بخش تقسيم شدند. اولين بخش سؤالات در ارتباط با باورها، اخلاق، ارزش‏ها، رفتارها و تجارب معنويت بود. درمانگر مي‏تواند از اين سؤالات براي بيرون كشيدن اطلاعات معنوي مورد نياز به شيوه‏اي دقيق و دوستانه، براي تمامي بيماران در هر موقعيتي استفاده كند. دومين بخش سؤالات بر مبناي نيازهاي معنوي بيماران بستری، شكل گرفته است.

نتيجه‏گيري: اميد است كه همراه با برقراري رابطه صميمي‏تر بين بيمار و درمانگر با استفاده از چنین ابزاری، در راستای بهبود و تسریع فرآیند درمان بیماران گام برداریم.

معنویت و مراقبت معنوی جزء لاینفک مراقبت کل نگر در پرستاری محسوب شده و توجه به آن می‌تواند نقش مهمی در بهبودی بیماران و دستیابی به اهداف سلامتی داشته باشد. نگرش و آگاهی پرستاران نسبت به مراقبت معنوی می‌تواند نقش مهمی را جهت اجرای این مراقبت ایفا نماید. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین نگرش پرستاران نسبت به مراقبت معنوی صورت گرفته است. واحدهای مورد پژوهش 220 پرستار از دو بیمارستان آموزشی شهر بیرجند بودند که به روش سرشماری انتخاب شدند. جمع آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه نگرش نسبت به مراقبت معنوی (SCPS) صورت گرفته و داده‌ها توسط نرم افزار Spss₁₆ مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آماده حاکی از نگرش بالای پرستاران نسبت به مراقبت معنوی بوده است (4M=  ,8/0SD=). بین نگرش نسبت به مراقبت معنوی و سن، تعداد سال‌های خدمت و نوع بخش خدمت رابطه معنی‌داری گزارش شد(05/0P<). در این زمینه پیشنهاد می‌گردد که بایستی علاوه بر ایجاد نگرش مثبت نسبت به مراقبت معنوی راهکارهایی در جهت اجرای هر چه بیشتر این جنبه از مراقبت در نظر گرفته شود.

تعریف سلامت و بیماری انسان و اهمیت آن مبتنی بر نوع شناخت از انسان و ابعاد و جایگاه او در هستی است و انسان شناسی نیز بر اساس جهان بینی و هستی شناسی هر فرد و جامعه‌ای متفاوت است. بر همین اساس معنای سلامت، بیماری، دارو، درد و درمان در هر مکتبی چه بسا غیر از سایر مکاتب باشد. در عرفان اسلامی که خاستگاه و درونمایه‌های آن آموزه‌های اسلامی است دریافت‌های خاصی از مفاهیم و معنای واژه‌های مذکور شده است و برعکس نظام بهداشت و درمان متعارف، در بعضی موارد نه تنها به دنبال دارو و درمان نیستند بلکه خواستار و طالب درد هستند چرا که درد را نوعی درمان و دردمندی را ارزش می‌دانند. حال این سؤال قابل طرح است که ماهیت و حقیقت درد و بیماری، سلامت و درمان نزد عرفان اسلامی چیست؟ مولانا یکی از عرفای مشهور جهان اسلام چه تعاریفی از درد و درمان دارد و چرا درد را می‌ستاید؟ صاحبان درد عرفانی چه کسانی هستند؟ در این مقاله با روش مطالعه‌ی کتابخانه‌ای و توصیف و تحلیل معانی و مفاهیم، به این سؤالات پاسخ داده می‌شود و به نظر می‌رسد تفاوت دیدگاه مولانا با مفاهیم درد و درمان متداول و متعارف در دنیای مادی و سکولار، در نوع انسان شناسی و جهان بینی دینی- عرفانی آن‌هاست و منظور از دردها و درمان‌ها در نظر وی ورای سلامتی و بیماری جسمی و حتی روانی معمول است و فردی و جسمی و مادی نمی‌باشد بلکه معنوی و عرفانی است و از نوع «درد دین»، «درد عشق»، «درد کمال»، «درد بُعد و جدایی از حقیقت»، «درد انسانیت» و ... می‌باشد که خود دارو و درمان خیلی از دردهای موجود بشریت امروز می‌باشد.

مقدمه: معنویت، سازمان‌ها را در مواجه با چالش‌های عصر حاضر یاری می‌کند و کیفیت زندگی کارکنان را افزایش می‌دهد. از طرفی برخی رهبران می‌توانند در کارکنان نفوذ ‌نموده و در افزایش میزان معنویت آنان مؤثر باشند. لذا با توجه به مزایای معنویت در سازمان و اهمیت سبک رهبری مدیر، در این پژوهش رابطه و تأثیر سبک رهبری مدیران بر میزان معنویت کارکنان بررسی شده است.

روش بررسی: این مطالعه پژوهشی پیمایشی است و همه مدیران سطوح مختلف، معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی تهران و نمونه‌ای از کارکنان آن که به روش آسان انتخاب شدند، در پژوهش شرکت داشتند. جهت سنجش معنویت، پرسشنامه طراحی شده عباسعلی رستگار (1385)، و برای بررسی سبک رهبری پرسش‌نامه چند ‌عاملی ‌رهبری (MLQ) به کار رفت. روایی پرسشنامه طبق نظر کارشناسان و پایایی آن با محاسبه آلفای کرنباخ0.92 تأیید شد. از آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی چند متغیره برای بررسی رابطه بین متغیرها استفاده گردید و به این منظور نرم افزار آماری SPSS 16 به کار رفت.

یافته‌ها: بررسی میزان معنویت کارکنان نشان داد، در بین چهار بعد معنویت در کار، آنان بیشترین نمره را در بعد ارتباط فرافردی کسب نمودند، سپس به ترتیب در ارتباط میان فردی، ارتباط درون فردی و ارتباط برون فردی نمره کسب کردند. نتایج آزمون همبستگی نیز نشان داد معنویت در کار کارکنان با دو سبک رهبری تحول‌آفرین و تبادلی ارتباط معنا دار مثبت داشت. (0.01P ≤ ) از طرفی بر اساس مدل رگرسیونی، پاداش‌های مشروط و مدیریت بر مبنای استثنای منفعل یعنی دو بعد سبک رهبری تبادلی، بر میزان معنویت کارکنان تأثیر داشت. .....

سلامت کیفتی از زندگی است که تعریف آن مشکل و اندازه گیری واقعی آن تقریباً غیرممکن است. واژه سلامت مصدر و به معنی سالم بودن می‌باشد. لذا به ادراک، رفتار و پدیده‌ای سالم می‌گویند که کار خود را متناسب با آنچه برای او ایجاد شده است به خوبی انجام دهد. سلامتی و بیماری، فقط به شرایط فیزیولوژیک وابسته نیستند، بلکه بر افکار، هیجانات و انگیزه‌های فرد نیز وابسته‌اند.

معمولاً کسی را که بیماری جسمی نداشته باشد، سالم ‌می‌نامند. در حالی که تعریف سلامت وسیع‌تر از این است. سازمان جهانی بهداشت در تعریف سلامت می‌گوید: سلامت عبارت است از تأمین رفاه کامل جسمی و روانی و اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و نقص عضو. به این ترتیب کسی راکه بیماری جسمی نداشته باشد، نمی‌توان فرد سالمی دانست، بلکه شخص سالم کسی است که از سلامت روح نیز برخوردار بوده از نظر اجتماعی در آسایش باشد زیرا پژوهش‌های علمی نشان داده که ممکن است ریشه و علت بسیاری از ناتوانی‌های جسمی، نا بسامانی‌های فکری و عاطفی باشد مثلاً امروزه معتقدند که دلهره‌ها و ناراحتی‌های فکری می‌تواند عامل مهمی در ایجاد زخم‌های معده باشد. بعد چهارم سلامت که از چند دهه قبل مورد توجه سازمان بهداشت مجامع بین‌المللی قرار گرفته سلامت معنوی است. بنابراین سلامت بر مجموعه‌ای از مفاهیم زیستی- روانی- محیطی- معنوی وابستگی وجودی دارد.

معنويت و سلامت دو سازه چند بعدي با ماهيت پيچيده است که موضوعات مشتركي را هنگام بحث درباره تركيب اين دو مفهوم به شكل سلامت معنوي آشكار مي‌كند. چهار بعد مطرح شده در تعريف سلامت معنوي عبارت است از پذيرش زندگي در ارتباط با خدا، خود، جامعه و محيط كه كامل بودن فرد را پرورش داده و از آن تقدير مي‌كند. اگر چه برخي افراد كه خود را معنوي مي‌دانند، بر يك مذهب رسمي صحه نمي‌گذارند، مذهبي بودن و معنويت، مفاهيمي هستند كه همپوشاني دارند. به صورت تجربي، هر دو جستجوي معنا و هدف، تفوق، اتصال و ارزش‌ها را ممكن است شامل باشند. در اين نگاه، مذهبي بودن شبيه معنويت است. معنویت، برای افراد مختلف بسته به نگرش یا جهان‌بینی‌شان، معانی مختلفی دارد. در اینجا زندگی معنوی، لزوماً به معنای تعلق به یکی از ادیان نهادینه تاریخی نیست، بلکه به معنای داشتن نگرش به عالم و آدم است که به انسان آرامش، شادی و امید می‌دهد. imes N�2 oa�� X�� "; mso-bidi-font-family:"B Compset"'>P ≤ ) از طرفی بر اساس مدل رگرسیونی، پاداش‌های مشروط و مدیریت بر مبنای استثنای منفعل یعنی دو بعد سبک رهبری تبادلی، بر میزان معنویت کارکنان تأثیر داشت. ....

 

سلامت یکی از مهم‌ترین اصطلاحات مورد استفاده در زندگی است. کاربرد صحیح آن نیازمند شناخت ابعاد و اضلاع آن است. عالمان علوم مرتبط با مبحث سلامت در دنیای امروز پی برده‌اند که توجه به سلامت باید توجهی همه جانبه باشد و غفلت از ابعاد مختلف آن و بسندگی به سلامت جسمانی عملاً غفلت از ابعاد مختلف وجود انسان است. این مقاله ابتدا به روش توصیفی و با روی آوردی درون دینی به کاوش در ساختار معناشناختی سلامت می‌پردازد و ابعاد آن را در متون دینی می‌کاود. هدف از اصلی این مقاله نشان دادن جامعیت نگاه متون دینی به ابعاد وجود انسان و به تبع آن مسأله سلامت به عنوان کانونی‌ترین عنصر حیات دنیوی و جاوید است. نگارندگان کوشیده‌اند تا ضمن تحلیل معنای سلامت در منابع مختلف لغوی و آیات و روایات ابعاد آن را مورد بررسی قرار داده و لزوم توجه همه جانبه به مسأله سلامت، خصوصاً، سلامت معنوی را که ناظر به حقیقت وجود انسان و تأمین کننده سعادت دنیا و آخرت اوست مورد تأکید قرار دهند.

abstract...