مشروعیت استفاده از رحم مادر یکی از زوجین نابارور برای باروری به روش جایگزینی کامل
مجله علمی - پژوهشی فقه پزشکی,
دوره 16 شماره 46 (1403),
18 اردیبهشت 2024
,
صفحه 1-15
https://doi.org/10.22037/mfj.v16i46.46711
چکیده
زمینه و هدف: یکی از مهم ترین عوامل ناباروری، عدم امکان حمل جنین توسط زوجه به دلایل مختلف ازجمله عدم سلامت رحم است. در چنین مواردی، از سوی متخصصان درمان ناباروری، استفاده از «رحم جایگزین» توصیه می شود. مهم ترین معضل زوجینی که برای فرزندآوری ناچار به انتخاب این روش هستند، یافتن زنی واجد صلاحیت برای نقشآفرینی به عنوان حمل کننده جنین یا به اصطلاح بهعنوان «زن صاحب رحم» است. در سایه سکوت قانون، نبود فتوای فقهی مشخص و فقدان چارچوب فرهنگی و عرفی در این زمینه، معمولا نزدیکان و محارم زوجین، حتی مادران زوجین در صورتی که از سلامت جسمی و آمادگی برای حمل برخوردار باشند، گزینههای اولیه مورد انتخاب آنها هستند. این انتخاب عموما به علت آشنایی کامل با شرایط روانی و جسمی او، دلسوزی بیشتر وی نسبت به جنین، در دسترس بودن و امکان کنترل بهتر، التزام به توافقات فیمابین و نیز بلاعوض بودن حمل توسط اوست. با این حال، سؤالی که در این زمینه مطرح می شود این است که مادران زوجین با توجه به قرابت نسبی درجه یک با صاحبان تخمک و اسپرم، آیا می توانند بهعنوان زن صاحب رحم عهدهدار حمل جنین گردند؟ به عبارت دیگر، آیا نقش آفرینی مادران زوجین در این روش مشروعیت دارد؟ در پژوهشهای گذشته به این مسئله پرداخته نشده است و فقهای امامیه به این سؤال ورود پیدا نکردهاند. هدف از این پژوهش بررسی جوانب مختلف این مسئله و یافتن پاسخی مناسب براساس موازین فقه امامیه است.
مواد و روشها: این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با به کارگیری روش اسنادی و با بهرهمندی از منابع کتابخانهای تدوین شده است.
نتیجهگیری: علی رغم سکوت برخی از فقها در این مسئله و نظر برخی دیگر در مورد جریان اصل برائت و بالتبع جواز استفاده از رحم مادران زوجین؛ اما این پژوهش، بر اساس برخی موازین فقه امامیه، ازجمله لزوم حفظ نسب و حقوق مبتنی بر آن، ضرورت احتیاط در فروج و حفظ رحم از نطفه حرام و نیز لزوم رعایت قواعد رضاع و اصول شرعی تولید نسل و نیز لزوم موافقت قطعی با مقصود شارع، بدین نتیجه رسیده است که شرعاً نقش آفرینی مادران زوجین در این روش و پرورش جنین در رحم مادربزرگ جایز نبوده و بر این اساس اعلام موضع مقنن در این زمینه اجتناب ناپذیر است.
- مادرجانشین، باروری، رحم، زوجین نابارور
ارجاع به مقاله
مراجع
References
Nāyibzādih, A. Barrisī Ḥuqūqī Rawishhāyi Jadīd Tulīd Mithl Maşnūʿī. Tehran: Majd. 2002(1380). 82 & 278. [In Persian]
Fāryābī, M. Istifādih az Raḥim Jāyguzīn, Wījigīhā Wa Māhīyyat (Kunfirāns Millī Pazhūhishhāyi Nuwīn. Qum: Surūsh. 2017(1395). 6. [In Persian]
Fāḍil Lankarānī, M. Jāmiʿ al-Masāʾil. Qum: Npn. 2001(1379). 602. [In Persian]
Samt. Rawishhāyi Nuwīn Tulīd Mithl Insān (Majmūʿih Maqālāt). Tehran: Samt. 2002(1380). 397. [In Persian]
Şamadī Aharī, MH. Nasabshināsī az Liqāḥ Maşnūʿī dar Ḥuqūq wa Islām. Tehran: Ganj Dānish. 2003(1382). 395. [In Persian]
Khomeini, SR. Taḥrīr al-Wasīlat. Tehran: Tanẓīm Wa Nashr Āthār Imām Khomeini. 2000(1379). 4:471. [In Arabic].
Khamenei, SʿA. Ajwabat al-Istiftāʾāt. Tehran: Hudā. 2003(1381). 2:67. [In Persian]
Riḍānīyā Muʿllim, MR. Bārwarī Pizishkī az Dīdgāh Fiqh wa Ḥuqūq Medical Fertility from the Perspective of Jurisprudence and Law. Tehran: Pazhūhishgāh ʿUlūm Islāmī. 2004(1383). 433. [In Persian]
Lotfi, HA. "Surrogate Womb from the Perspective of the Jurisprudence of the Ahl al-Bayt (a.s.) and the Jurisprudence of the Sunnis”. Journal of Essays in Medical Jurisprudence. 2022 (1400). 5(6) 160.
[In Persian]
Saberi M. Pourrashid, M. "Examination of Surrogate Wombs from Jurisprudential and Legal Perspectives". Rah-e Vekalat. 2014 (1392). 6(11). [In Persian]
Aghaei Bejestani M, Tajfar F. "A Study on Jurisprudential Foundations of Legitimacy of Embryo Bank Establishment and its Impact on Family Strengthening". Npn. 2018 (1396). 23(68). [In Persian]
Mirhashemi, S. Artificial Intelligence in Legal Thought-Jurisprudence. Family Law and Jurisprudence. 2004(1382). 9(36). [In Persian]
Riazat, Z. "Jurisprudential, Legal, and Ethical Challenges of Artificial Insemination and Facing the Right to Fertility of Infertile Couples”. Npn.2012 (1390). 6(20). [In Persian]
Safiri, A. Taherkhani, F. "Maternal Lineage of the Child Born from Embryo Donation in Iranian Law”. Npn. 2010 (1388). 73(68). [In Persian]
Jahani Shorab N & Latif Nejad Rudsari R. "A review of the legal, ethical and jurisprudential aspects of surrogacy in Iran with emphasis on its advisory”. The Iranian Journal of Obstetrics Gynecology and Infertility. 2017(1395). 19(40):40. [In Persian]
Rahimi H. "Civil Liability Arising from Surrogate Mother Journal". Fertility and Infertility. 2008(1386). 9(2):171. [In Persian]
Sawabi Esfahani M, Sorinejad H, Adib Moghaddam E & Mohebi Z. “Evaluation of the psychological and social consequences of surrogate uterus in surrogate mothers and children born through this method: A review study”. The Iranian Journal of Obstetrics Gynecology and Infertility. 2020(1398). 22(4):82. [In Persian]
Nourizadeh, R. "Ethical Challenges of Surrogacy in Iran". Journal of Medical Ethics. 2009(1388). 3(10):164. [In Persian]
Salehi, HR. "The Legal Nature of Surrogacy Contracts". Journal of Medical Jurisprudence. 2013(1392). 4-5(13-14):35. [In Persian]
Request for a legal opinion; No. 628678 dated 2018/05/06.
Request for a legal opinion; No. 347/M/121 dated 2018/05/20.
Sahraei Ardakani M, Khodayar H & Honarvar M. "Recognition of religious necessities of registration and access to gamete and embryo donation information”. Medical Law Journal. 2021 (1400). 15 (56):6. [In Persian]
Roshan M, Hamdollahi A. "The Lineage of a Child Born from a Surrogate Mother”. Islamic Law Research. 2009(1387). 9(2):130. [In Persian]
Nazari Tavakkoli, S. "Heterogeneous Insemination and Kinship Relationship with the Children of Infertile Couples in Islamic Jurisprudence". Contemporary Comparative Law Studies. 2015(1394). 5(10):155.
[In Persian]
Zarei Sharif W, Naqibi SA. "Examining the Ruling on mother of a Child Born from Surrogacy in Imami Jurisprudence”. Journal of Islamic Law & Jurisprudence Researches. 2010(1388). 6 (17):45 & 48 & 54. [In Persian]
A group of authors. Majmūʿih Maqālāt Wa Guftārhāyi Duwwumīn Simīnāri Dīdgāhhāyi Islām Dar Pizishkī. Mashhad: Mashhad University of Medical Sciences Publications. 2002(1380). 125. [In Persian]
Şāniʿī, Y. Majmaʿ al-Masāʾil. Qum: Maytham Tammār. 2013(1391).7:1323. [In Persian]
Ṭabāṭabāyī Ḥakīm, SMS. Fiqh al-Istinsākh al-Basharī Wa Fatāwā Ṭibīyyih. Qum: Dār al-Hilāl. 1999(1420). 40. [In Arabic]
Şāfī Gulpāygānī, L. Jāmiʿ al-Aḥkām. Qum: Ḥaḍrat Maʿşūmih.1998 (1419). 2:53. [In Arabic]
Bahjat MT. Istiftāʾāt. Qum: Daftar Niwīsandigān. 2016(1394). 4:77. [In Persian]
Saei SM, Barzegari A. "Investigating the Lineage and Inheritance of Children Born from surrogacy”. Research Journal of Legal Thoughts Spring. 2013(1391). 1:86. [In Persian]
Mousavi Bojnordi SM, Mohammad Khani, M. "Examining the Legal Status of a Child Born from a Surrogate Uterus with an Approach to Imam Khomeini's Opinion”. Metin Research Journal. 2015(1393). 18(72):50 & 5. [In Persian]
Qurbānnīyā, N. Ḥukm Taklīfī Wa Waḍʿī Ṭifl Takawwun Yāftih Az Ispirm Wa Tukhmak Zan Wa Shuhar Qānūnī Bi Raḥim Zan Dīgar. Majmūʿih Maqālāt Rawishhāyi Nuwīn Tulīd Mithl Insānī Az Dīdgāh Fiqh Wa Ḥuqūq. Tehran: Samt. 2004(1382). 369. [In Persian]
Adibi Mehr M & Mohammadi MJ. "Examining the Relationship of Kinship Between the Child and the Surrogate Womb". Npn.2015 (1393). 48(1):10.
[In Persian]
Makārim Shīrāzī, N. Mushkilāt Muhim Talqīḥ Maşnūʿī. Np: Imām ʿAlī ibn Abī Ṭālib. 2015(1393). 58. [In Persian]
Ghaffārī, M. Rawishhāyi Pīshraftih Dar Darmān Nāzāyī. Majmūʿih Maqālāt Rawishhāyi Nuwīn Tulīd Mithl Insānī Az Dīdgāh Fiqh Wa Ḥuqūq.Tehran: Samt. 2004 (1382). 9. [In Persian]
Ghāfī H, Sharīʿatī S. Uşūl Fiqh Kārburdī. Tehran: Samt. 20th. 2015(1393). 3:77. [In Persian]
Barikloo, A. "Jurisprudential Review of in Vitro Fertilization Law" Journal of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law. 2013(1391). 46(2). 8. [In Persian]
Shakeri, B. "Revisiting the Principle of Precaution in Sexual Relations". Jurisprudential and Principles Research. 2016(1394). 2(3):32. [In Persian]
Makārim Shīrāzī, N. Tafsīr Nimūnih Qurʾān, Tehran: Dār al-Kitāb al-Islāmīyyat. 1995(1373). 14:197. [In Persian]
Ashrafi Shahroodi, M. "Advanced Jurisprudence Lessons on Artificial Insemination",. [In Persian] Available from: https://www.eshia.ir/feqh/archive/ text/ashrafi/feqh2/91/920229/
Ḥurr ʿĀmilī, M. Wasāʾil al-Shīʿat. Qum: Āl al-Bayt. 1987(1409). 20:258. [In Persian]
Tabatabaei Haeri, SA. Rīyāḍ al-Masāʾl. Np: al-Bayt. Nd. 2:90. [In Arabic]
Najafī, M. Jawāhir al-Kalām fī Sharḥ Sharāʾiʿ al-Islām. Beirut: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al- ʿArabī. 1984(1404). 29:294. [In Arabic]
Shahīd Thānī, Z. Rawḍ al-Jinān. Np: Npn 2001(1422). 1:208. [In Arabic]
Kulayni, M. al-Kāfī. Np: Dār al-Kutub Islāmī. 1986(1407). 7:163. [In Arabic]
Shubiyrī Zanjānī, M. Tawḍīḥ al-Masāʾil. Np: Salsabīl. 2009(1388). 533. [In Persian]
Khomeini, SR. Istiftāʾāt. Np: Nashr Wa Tanẓīm Āthār Imām Khomeini. 2013(1391). 3:222. [In Persian]
Gulpāyigānī, SMR. Majmaʿ al-Masāʾil. Qum: Dār al-Qurʾān al-Karīm. 1998(1409). 4:382. [In Persian].
Sīstānī, A. Minhāj al-Şāliḥīn. Np: Sīstānī. 1995(1416). 3:53. [In Arabic]
Şāniʿī, Y. Tawḍīḥ al-Masāʾil. Qum: Maytham Tammār. 2008(1387). 2495. [In Persian]
Makārim Shīrāzī, N. Tawḍīḥ al-Masāʾil. Tehran: Quds. 2020(1398). 408 [In Persian]
Maghribī, N. Daʿāʾim al-Islām. Np: Āl al-Bayt Institute, 1966(1344). 2:447 [In Arabic]
Kufi, M. al-Jaʿfarīyyat. Np: Niynawā. 1:99.
[In Arabic]
Ḥurr ʿĀmilī, M. Wasāʾil al-Shīʿat. Qum: Āl al-Bayt. Nd. 20:318. [In Arabic]
Fayyūmī, A. al-Mişbāḥ al-Munīr Fī Gharīb al-Sharḥ al-Kabīr. Np: al-Hijrat. 1993(1414). 2:611. [In Arabic]
Muşṭafawī, Ḥ. al-Taḥqīq Fī Kalimāt al-Qurʾān al-Karīm. Np. Npn. Nd.12:158. [In Arabic]
Majlisi, MB. Biḥār al-Anwār. Np. Npn. 1982(1403). 60:340. [In Arabic]
Siyyid Raḍī, M. (2001). al-Mujāzāt al-Nabawīyyat. Np: Dār al-Ḥadīth. 2001(1380):100. [In Arabic]
Fiyḍ Kāshānī, M. al-Maḥajjat al-Bayḍā fī Tahdhīb al-Iḥyāʾ. Np: Nashr Islāmī. (Nd) 3:94. [In Arabic]
Ibn Manẓūr, M. Lisān al- ʿArab. Np: Revival of Arab Heritage Publishing House. 1933(1414). 14:489. [In Arabic]
Akrami, SM. "Genetic Counseling and Beliefs on Consanguineous Marriages". Iranian Journal of Children's Diseases. 2006(1384). 3:360. [In Persian]
Sahraei Ardakani M & Honarvar M. "Researching the maternal linage of a child born from complete surrogacy Medical”. Fighh Journal. 2023(1402). 15(45):2. [In Persian]
Nilsson E, Larsen G, Manikkam M, Guerrero-Bosagna C, Savenkova M, & Skinner M. Wirāthat Ipī Zhinitīk Firānslī Bīmārī Tukhmdān Nāshī az Muḥīṭ.Np. PloS one. 2012(1390). 7:36129. [In English]
Bāqirī, T. Raḥim Jāyguzīn Dar Darmān Nābārwarī Az Dīdgāh Pizishkī Fiqhī Wa Ḥuqūqī. Tehran: Jangal. 2013(1391). 167. [In Persian]
Rice, F. Rushd Insān: Rawānshināsī Az Tawallud Tā Marg. Trans: Foroughan, M. Tehran: Arjmand. 2010(1388). 77. [In English]
Rodenhiser D & Mann M. "Epigenetics and human disease: translating basic biology into clinical applications”. Npn. 2006(1384). 174 (3):341-348. [In English]
Muṭaharī, M. Majmūʿih Āthār. 1st ed. Qum: Farhang Islāmī. 1984 (1353). 269. [In Persian]
Family marriage risks. Available at: https:// cytogenome.ir/articles
Yadollahi Baghlooei A, Azin SM & Omani Samani, R. "Check the status of the child's parentage arising of Surrogacy”. Journal of Medical Jurisprudence. 2015(1393). 7(22&23):1. [In Persian]
Nazari Tavakoli, S. Ahmadi, M. "Conceptualization of "mother" in surrogate mother fertility". Journal of Medical Jurisprudence. 2018(1396). 9 (33):65. [In Persian]
Fāḍil Lankarānī, M. Īḍāḥ al-Kifāyat. 5th ed. Qum: Npn. 2006(1384). 4:129. [In Persian]
Rasekh M, Ameri F & Behjati Ardakani Z. "Evolution of the Concept of Lineage in The Light of New Technologies of Infertility Treatment”. Iranian Journal of Medical Ethics and Medicine History. Nd. 1. 9 (2):54. [In Persian]
- چکیده مشاهده شده: 119 بار
- pdf دانلود شده: 23 بار