تحلیل فقهی، حقوقی و پزشکی قتل مجنون و چالشهای فراروی کیفر آن تحلیل فقهی، حقوقی و پزشکی قتل مجنون و چالشهای فراروی کیفر آن
مجله علمی - پژوهشی فقه پزشکی,
دوره 14 شماره 44 (1401),
9 June 2022
,
صفحه 1-13
https://doi.org/10.22037/mfj.v14i44.40377
چکیده
زمینه و هدف: قصاص قاتل در قتل مجنون یکی از مسائل بسیار مهمی است که فقهای اسلامی، نظریهها و احکامی را با دلایلی خاص درباره این مسئله بیان نمودهاند. هرچند عدم قصاص قاتل در قتل مجنون در آیات قرآن مورد تصریح قرار نگرفته؛ اما روایت ابی بصیر از امام باقر (ع) در اینباره موجود است. هدف از این پژوهش مقایسه و تطبیق حکم قتل مجنون از دیدگاه فقهای اسلامی و چالشهای حقوقی آن میباشد.
مواد و روشها: این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده و گردآوری اطلاعات به شیوة کتابخانهای صورت گرفته است. بر همین اساس، ضمن تعریف جنون از منظر فقهی، حقوقی و پزشکی، به بررسی کیفر قتل مجنون از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی پرداخته و چالشهای حقوقی کیفر قتل مجنون مورد ارزیابی قرار گرفته است.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاکی از این است در موردی که عاقل مجنونی را به قتل برساند، بنابر دیدگاه مشهور فقهای امامیه و با استناد به روایت ابی بصیر از امام باقر (ع) و معناي عبارت «لا قَوَدَ لِمَنْ لَا يُقَادُ مِنْهُ» قاتل قصاص نمیشود. این امر برخلاف دیدگاه مشهور فقهای اهل سنت است که معتقدند در قتل مجنون، قاتلِ عاقل قصاص میشود. اختلاف مذکور در کیفر قتل مجنون در میان فقهای امامیه و اهل سنت ناشی از مبانی فقهی و اصولی بین این مذاهب میباشد و از آنجا که تعریف قتل عمدی بر مورد بحث مسلم است؛ بنابراین با وجود مقتضی و عدم مانع، عدم قصاص عاقل به خاطر قتل مجنون منحصر در مورد حمله و تهاجم مجنون میشود.
- قاتل، قتل عمد، مجازات، مجنون.
ارجاع به مقاله
مراجع
* The Holy Quran
Khosravi AH, Tajik AR. “A Comparative Study Of The Conditions Of Self-Retaliation In The Imami And Hanafi Religions”. Journal of Motaleate Taghribi Mazahebe Eslami. 2012 (1391). 1(27): 16. [In Persian]
Heydari A. “A Jurisprudential Analysis and Criticism of Certain Articles of the Islamic Penal Code (on the Liability of Public Treasury towards the Compensation for Murder)”. Journal of Islamic Jurisprudence and Law. 2008 (1387). 1(1): 66. [In Persian]
Akhundi S, Wahed Yarijan Y, Ahangariyan MR. “Criteria for distinguishing murder from the perspective of five Denominations”. Journal of Theology. 2019 (1398). 12(48): 7. [In Persian]
Zolfaghartalab M, Jamali M. “The Retaliation of Parents for the Intended Murder of their Bairn in the View of Islamic Religions”. Journal of Fighe Moqaran. 2014 (1392). 1(2): 92. [In Persian]
Guldūzīyān, Ī. Bāyastih Hāyi Ḥuqūq Jazāyi ʿUmūmī. 15nd ed. Tehran: Mīzān. 2006 (1384). 15: 48. [In Persian]
Jaʿfarī Langirūdī, MJ. Tirmīnuluzhī Ḥuqūq.10nd. Tehran: Ganj Dānish. 2008 (1386). 18: 29. [In persian]
Fāḍil Miqdād, A. al-Tanqīḥ al-Rāʾiḥ lil-Mukhtaşar al-Sharʿī. Trans: Hosseini Kohmari, SA. Qum: Marʿashī Najafī. 1983 (1404). 3:179. [In Arabic]
Fāḍil Hindī, M. Kashf al-Lithām. Qum: al-Nashr al-Islāmī. 1984 (1405). 2: 70. [In Arabic].
Ṭabāṭabāʾī Ḥāʾirī, ʿA. Rīyāḍ al-Masāʾil. Qum: Āl al-Bayt. 1983 (1404). 2: 134. [In Arabic]
Ḥillī, J. Sharāʾiʿ al-Islām Fī Masāʿil al-Ḥalāl Wa al-Ḥarām. Trans: Ali Bagal, AH. 2nd ed. Qum: Ismāʿīlīyān. 1987 (1408). 4: 180. [In Arabic]
kulayni, M. al-Kāfī. Tehran: Dār al-Kitāb al-Islāmī. 1987 (1407). 7:294. [In Arabic]
Ṭūsī, M. Tahdhīb al- Aḥkām. Beirut: Dār al-Taʿāruf lil-Maṭbūʿāt. 1963 (1342). 10: 231. [In Arabic]
Ḥurr ʿĀmilī, M. Tafşīl Wasāʾil al-Shīʿat Ilā Taḥşīl Masāʾil al-Shīʿih. Qum: Āl al-Bayt li-Iḥyāʾ al-Turāth. 1995 (1416). 28: 108. [In Arabic]
Majlisī, M. Biḥār al-Anwār. Beirut: Dār al-Iḥyāʾ al-Turāth al- ʿArabī. 1989(1368). 101: 389. [In Arabic]
Ibn Abī Jumhūr Iḥsāʾī. ʿAwālī al-Liʾālī al- ʿAzīzat Fī al-Aḥādīth al-Dīnīyyat. Qum: Siyyid al-Shuhadā. 1983(1403). 3:594. [In Arabic]
Ibn Bābawayh, ʿA. ʿIlal al-Sharāyiʿ. 2nd ed. Qum: al-Maktabat al-Ḥaydariyyat. 2004 (1383). 2: 543. [In Arabic]
Ibn Idrīs, AH. al-Sarāʾir al-Ḥāwī li-Taḥrīr al-Fatāwī. 2nd ed. Qum: Jimāʿat Mudarrisīn Ḥuzat ʿIlmīyyat Qum. 1970 (1390). 2: 324. [In Arabic]
al-Barnahāburī, N. al- Fatāwā al-Hindīyyat. Beirut: Dār al-Iḥyāʾ al-Turāth al- ʿArabī.1980 (1400). 6: 7. [In Arabic]
Zaḥīlī, W. Fiqh al-Mālikī al-Muyassir. Damascus: Dār al-Kalimat al-Ṭṭayyibat. 2000 (1420). 2: 507. [In Arabic]
Māwardī, A. al-Ḥāwī al-Kabīyr. Beirut: Dār al-Kutub al- ʿIlmīyyat. 2017 (1439). 12: 33. [In Arabic]
Amerinia MB, Pourjavaheri A. “Foolishness from legal jurisprudential scale stops ychologicalcriteria”. Medical Fiqh Journal. 2021 (1400). 13(43): 8. [In Persian]
Kohan Torabi M, Lotfi M. “Basic assessment of the sentence of not retaliating against the wise killer in the insane murder”. Journal of Studies of Islamic Jurisprudence and Basic of Law. 2021 (1400). 15(43): 164 & 151. [In Persian]
Abbasi M, Gholami N. "Legal-Jurisprudential Analysis of Had Execution on a Convicted after Madness”. Medical Fiqh Journal. 2017 (1396). 9(30 & 31): 80. [In Persian]
Joodaki B, Abbasi M. “Enforcement of sentences against insane person in Iranian criminal law”. Medical Law Journal. 2014 (1393). 8(29): 102. [In Persian]
Dehkhoda, ʿAA. Lughat Nāmih. 2nd ed. Tehran: University of Tehran. 1999 (1377). 15: 162. [In Persian]
Taherzadeh AA. “Conditions for a Homicide Preventing Inheritance and Its Comparative Studying in the Islamic Sects”. Journal of Criminal Law Doctorines. 2007 (1386). 4(23): 118. [In Persian]
Shīrwānī, ʿA. Tarjumih Wa Tabyyīn Sharḥ Lumʿat. 4nd ed. Qum: Dār al-ʿIlm. 2005 (1384). 4: 14. [In Persian]
Shahīd Thānī. al-Ruwḍat al-Bahīyyat Fī Sharḥ al-Lumʿat al-Damishqīyyat. Trans: Kalantar, M. 2nd ed. Qum: Maktabat al-Dāwarī. 1989 (1410). 10: 60. [In Arabic]
Malmir M, Shadmanfar MR, et al. “The criteria of premeditated murder in Imamiyyah jurisprudence and Iran's subject law”. Journal of Jurisprudence, Law and Penal Sciences. 2018 (1397). 10(1): 56. [In Persian]
Khomeini SR. Taḥrīr al-Wasīlat. Tehran: Tanẓīm Wa Nashr Āthār Imām Khomeini. 2012(1434). 3: 147. [In Arabic]
Maleki Afzali M, Saidi M. “Review of Insanity in Shi’a and Sunni Jurisprudence with an Insight into the Islamic Penal Code”. Journal of Islamic Jurisprudence Research. 2019 (1398). 15(2): 246. [In Persian]
Bustānī, F. Tarjumih al-Munjid al-Ṭullāb. Trans: Bandar Rigi, M. Tehran: Andīshih Islāmī. 2009 (1388). 1: 291. [In Persian]
Saeedi M. “Semantics of “the Mentally-disordered Person” in the Jurisprudence of Shiite and Sunni and His Liability in the Penal Code”. Journal of Fiqh and Usul. 2021 (1400). 53(1): 92. [In Persian]
Miralvandi S, Fehresti Z, Yaghooti E. "Expanding Examples of Madness According to the Concept and Criterion of Madness Perspective of Jurisprudence, Law and Psychology”. Medical Law Journal. 2020 (1399). 14(54): 131-151. [In Persian]
Haslam J. Observations on Madness and Melancholy: Including Practical Remarks on Those Diseases, Together with Cases, and an Account of the Morbid Appearances on Dissection. 2nd ed. New York: J. Callow. 1809(1223). 1: 16.
Dadsitān, P. Rawānshināsī Maraḍī Taḥawwulī: Az Kūdakī Tā Buzurgsālī. Tehran: Samt. 2015 (1394). 1: 35 & 36. [In Persian]
Gelder M. Psychiatry. 1nd ed. New York: Oxford University. 2005(1425). 1:12.
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5. 1nd ed. Washington DC: American Psychiatric. 2013(1434). 5: 9
Rafiei Honar H. “A comparative study of insanity in jurisprudence and psychology”. Journal of Jurisprudential studies to ijtihad. 2018 (1397). 2(3): 77-100. [In Persian]
Salehi AR, Khani M, Foroughi M. "Criminal Responsibility and mental disorder Base on DSM”. Medical Law Journal. 2012 (1391). 6(23): 158-182. [In Persian]
Dorvashi GA, Mesri M, et al. "Investigating the cases of Lack of Judgment & Volition (Medicolegal and Criminal Law Aspects)”. Iranian Journal of Forensic Medicine. 2016 (1395). 22(2): 121-128. [In Persian]
Majlisī, M. Biḥār al-Anwār. Beirut: Dār al-Iḥyāʾ al-Turāth al- ʿArabī; 2001 (1421). 72: 234. [In Arabic]
Akhlaghi Amiri H. “The study of the causes of lack of harmony between Fatwas of Shi’a jurists and the soul of jurisprudent”. Journal of Studies of Islamic Jurisprudence and Basic of Law. 2019 (1398). 13(39): 5. [In Persian]
Andak SP, Rabbani Mousaviyan SA. “A comparative study of the crime of premeditated murder in Islamic jurisprudential religions and the Iraqi Penal Code with emphasis on its punishment”. Journal of Jurisprudential and philosophical studies. 2020 (1399). 11(42): 15. [In Persian]
Ibn Bābawayh, ʿA. Man Lā Yaḥḍuruh al-Faqīh. Trans: Ghaffari, ʿA. Tehran: Dār al-Kutub al-Islāmīyyat. 2006 (1385). 4: 103. [In Persian]
Ardibīlī, A. Majmaʿ al-Fāʾidat Wa al-Burhān Fī Sharḥ Irshād al-Adhhān. Qum: Nashr Islāmī. 1982(1403). 7: 14. [In Arabic]
Majlisī, M. Biḥār al-Anwār. Qum: Marʿashī Najafī. 1984 (1406). 16: 488. [In Arabic]
Adabi firozjah R, Mohseni dehkalani M, Alimoradi A. “Formulating the Rule of “La qooda liman la yoqado minh””. Journal of Justarha-ye Fighi va Usuli. 2018 (1396). 3(4): 67. [In Persian]
[13], 1991(1411). 29: 71. [In Arabic]
Mohammadi Almouti M, Jalali M, Shushtri M. “The right to life and its deprivation from the perspective of Islam and international human rights with an emphasis on suicide operations”. Journal of Religious anthropology. 2017 (1396). 1(37): 148. [In Persian]
Foroghi Nia H, Malik S, Sadat Hosseini F. “An attitude towards the concept of human dignity in the light of Islamic jurisprudential thoughts”. Journal of Ghanonyar oF Research Law. 2019 (1398). 2(5): 135. [In Persian]
Najafī, MB. Jawāhir al-Kalām. 2nd ed. Qum: Islāmī. 2014(1393). 40:185. [In Arabic]
Ṭūsī, M. al-Mabsūṭ Fī Fiqh al-Imāmīyyat. 3nd ed. Tehran: al-Maktabat al-Murtaḍawīyyat li-Iḥyāʾ al-Turāth al-Jaʿfarīyyat. 1967(1387). 7:759. [In Arabic].
ʿĀmilī, Z. al-Ruwḍat al-Bahīyyat Fī Sharḥ al-Lumʿat al-Dimashqīyyat. 2nd ed. Beirut: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al- ʿArabī. 1992 (1413). 10:65. [In Arabic]
Najm al-Dīn J. al-Sharāʾiʿ al-Islām Fī Masāʾil al-Ḥalāl Wa al-Ḥarām. Trans: Hosseini Shirazi, SS. 2nd ed. Tehran: Istiqlāl.1988 (1409). 4:160. [In Arabic]
Khoei, SA. Mabānī Takmilat al-Minhāj.2nd. Babylon: Jāmiʿat Baghdād. 2001 (1422). 1: 80. [In Arabic]
[30], 1989(1368). 2: 233. [In Arabic].
al-Nafrāwī, SA. al-Fawākih al-Ddawānī. Beirut: Dār al-Fikr.1995 (1415). 2: 193. [In Arabic]
Kashnāwī, A. Ashal al-Madārik. Beirut: Dār al-Fikr. 2005 (1425). 3: 71. [In Arabic]
al-Tanūkhī, Q. Sharḥ Ibn Nājī al-Tanūkhī ʿAlā Matn al-Risālat li-Ibn ʾAbī Ziyd al-Qayrawānī. Beirut: Dār al-Kutub al- ʿIlmīyyat. 2007 (1428). 2: 308. [In Arabic]
Ziyʿalī ʿU. Tabyyīn al-Ḥaqāʾiq Sharḥ Kanz al-Daqāʾiq Wa Ḥashīyyat al-Shalabī. Beirut: al-Maṭbaʿat al-Kubrā al-Amīrīyyat. 1886 (1314). 6: 105. [In Arabic]
Shāfiʿī M, Mazanī I. al-ʾUm. Beirut: Dār al-Maʿrifat. 1990 (1410). 7: 325. [In Arabic]
Samavati Pirouz A. "Disabled victims; From criminological requirements to criminal laws and regulations”. Legal Journal of Justice. 2005 (1384). 69(53): 119.
- چکیده مشاهده شده: 133 بار
- pdf دانلود شده: 19 بار