مجله علمی - پژوهشی فقه پزشکی

چکیده

زمينه و هدف: قانونگذار طی تبصره سوم ماده 709 قانون مجازات اسلامی مقرر داشته است: «جنایت بر گونه ... اگر به نحوی باشد كه داخل دهان را نمایان سازد، موجب یك‌پنجم دیه كامل است...» میزان یک‌پنجم دیه کامل در فرض نمایان‌شدن داخل دهان، مورد اتفاق فقهای امامیه نیست، بلکه گروهی از فقهای امامیه بر این باورند که میزان دیه گونه در فرض مذکور، یک‌دهمِ دیه کامل است. تفاوت دو دیدگاه از اهمیت به سزایی برخوردار است، زیرا انصراف به هر یک از دو دیدگاه، تأثیر قابل توجهی در میزان دیه ایجاد می‌کند. اتخاذ هر یک از دیدگاه‌های موجود هنگامی دشوار می‌شود که مستند هر دو دیدگاه، روایات معتبر است. این موضوع، روند ارزیابی را در بحث و بررسی‌های دلالتی ممحّض می‌کند.

مواد و روش‌ها: واکاوی دلالتی روایات، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و مقاله پیش رو مبتنی بر اسلوب توصیفی ـ تحلیلی کوشیده است تا با تمسک به ادله لغوی و کلام فقها به این واکاوی نشسته و از این طریق، مبانی فقهی تبصره سوم ماده 709 ق.م.ا را به بوته نقد گذارد.

نتیجه‌گیری: نتیجه بحث و بررسی‌های صورت‌گرفته که به عنوان اصلاح تبصره ماده مذکور پیشنهاد می‌شود، از این قرار است که هرگاه گونه در معرض جراحت نافذه قرار گیرد، لازم است دیه آن به میزان یک‌دهم دیه کامل تعیین شود.