مؤلفههای اخلاق اجتماعی در یک آرمانشهر از منظر غزلیات حافظ
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 12 شماره 37 (1401),
20 June 2022
,
صفحه 1-15
https://doi.org/10.22037/bioeth.v12i37.35985
چکیده
زمینه و هدف: زندگی اجتماعی در هر عصری، مستلزم آشنایی با هنجارهای اجتماعی است. اخلاقیزیستن نیز نیازمند آشنایی با کنش صحیح و تعامل درست و سازنده با جهان است، لذا شناخت محورهای اخلاق اجتماعی و رعایت حدود آن، موجب ایجاد یک جامعه متمدن، متکی بر اخلاق خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش جستجو در غزلیات حافظ، جهت یافتن معیارهای اخلاق اجتماعی برای ساختن یک آرمانشهر است.
روش: رویکرد پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است و با شیوه کیفی انجام پذیرفته است. جهت انجام این پژوهش مجموعه دیوان حافظ بررسی شده و ابیات متکی بر اخلاق زیستی و اخلاق اجتماعی که به نوعی بیانیه حافظ در اینباره هستند، استخراج و تحلیل شده است.
ملاحظات اخلاقی: در انجام پژوهش حاضر تمام وجوه صداقت و امانتداری مطابق هنجارهای اخلاقی انجام پژوهش، رعایت شده است.
یافتهها: شعر حافظ شعر اخلاقمداری و اتکا به بنمایههای اخلاق اجتماعی و اخلاق زیستی است، اما با توجه به ریای معکوس و زبان تهکمی (استهزایی) که در سراسر غزل حافظ جریان دارد؛ این اخلاقمحوری خود را به شکل معکوس و نوعی تهکم و استهزا نشان میدهد. انسان کامل از نظر حافظ، فردی است که مجهز به خصایل متعالی همچون، همزیستی و احترام به دیگر عقاید، پرهیز از ریاکاری، صبر در برابر شدائد، آزادگی، دوری از خودکامگی، مهرورزی و... باشد.
نتیجهگیری: مطالعه و شناخت غزلیات حافظ، آرا و اندیشههای او، ضمن روشنکردن بخشی از عقبه اخلاق فردی و زیستی در متون کهن فارسی، انسان را با تعریف ماهوی اخلاق از نظر حافظ آشنا میکند. این آشنایی علاوه بر اینکه موجت تهذیب و تربیت نفس انسان در مواجهه با جامعه خواهد بود، در صورت رعایت حدود آن، زمینه ایجاد یک آرمانشهر متکی بر اخلاق اجتماعی را فراهم خواهد آورد. در شعر حافظ تعالیم اخلاقی عموماً به صورت غیر مستقیم و پوشیده در حجاب کنایه و طنز بیان شده است.
- اخلاق اجتماعی؛ حافظ؛ آرمانشهر؛ جامعه
ارجاع به مقاله
مراجع
Ghalandari K, Hamdi K, Khalili Araqi M. Providing a Model to Explain (Ethical, Environmental and Design) Factors Influencing In-Store Experiences: Role of Situational and Consumer Moderators. Ethics in Science and Technology. 2021; 16(1): 123-133. [Persian]
Gorji Azandriani AA, Falsafizadeh Haghighi SA. Distributive Justice and its Impact on Social Ethics in John Rawls Thought. Bioethics Journal. 2020; 10(35): 1-11. [Persian]
Farhud D. An Overview of the History of Ethics with a Collection of Various Fields of Ethics. Ethics in Science and Technology. 2006; 2(1-2): 1-6. [Persian]
Shamisa S. Literary Criticism. 4th ed. Tehran: Ferdows Publishing; 2004. [Persian]
Arasto. Sermon. Translated by Saadat E. Tehran: Hermes Publishing; 2013. [Persian]
Rahmdel GR. Social Ethics in the Hafez's Lyric Poems. Journal of Faculty of Literature and Human Sciences. 2002; 33: 223-244. [Persian]
Shadigoo S, Ghiasy GR, Toutounchian M. Components of Relative or Absolute Ethics in Saadi's Works. Bioethics Journal. 2020; 10(35): 1-12. [Persian]
Rezaei M, Rezazadeh Z. Social Ethics-Religious or Trans-religious? Marifat-e Kalami Journal. 2019; 10(2): 167-182. [Persian]
Kagan S. The Limits of Morality. Oxford: Oxford University Press; 1991.
Martin M. Professional and ordinary Morality. A Reply to Freedom. Ethics and Political Philosophy Commons. 1981; 91(4): 631-633.
Serami GH. We are in an alley again. Tehran: Tarfand Publishing; 2020. [Persian]
Kharazi SK. Hafez Educational School. Journal of Psychology & Education. 2006; 36(3-4): 129-140. [Persian]
Emami S. Hafez and Iran's Cultural Identity. Pazhuhish-i Zaban va Adabiyyat-i Farsi. 2009; 7(13): 67-85. [Persian]
Toghyani I, Mokhtari K. Hafez and Quranic Truths. Journal of Peyke Noor (Humanities). 2009; 7(1): 101-113. [Persian]
Bagheri Khalili A. Cultural Identity of Hafez’s Ghazals. Journal of National Studies. 2010; 43(3): 49-71. [Persian]
Hamidian S. The language of Ethics from Sanaei to Hafez. Hafez Research Yearbook. 2019; 21: 75-88. [Persian]
Hafez. Based on the version of Mohammad Qazvini and Qasem Ghani. Tehran: Payam-e Adalat Publishing; 2012. [Persian]
Shafiee Kadkani MR. The Resurrection of Words. Tehran: Sokhan Publishing; 2017. [Persian]
Daiches D. Methods of Literary Criticism. Translated by Sadeghiani MT, Yousefi GH-H. 5th ed. Tehran: Elmi Publishing; 2000. [Persian]
Burberry P. Sociological Criticism. Translated by Al-e Ahmad J. Autumn Art Magazine. 1999; 41: 60-70. [Persian]
Alaei P. Literary Criticism and Sociology. Book of the Month of Literature and Philosophy. 2001; 4(10-11): 20-33. [Persian]
More T. Armanshahr (Utopia). Ttranslated by Ashuri D, Afshar N. Tehran: Kharazmi Publishing; 2008. [Persian]
Anousheh H. Encyclopedia of Persian Literature. Tehran: Printing and Publishing Organization; 2002. [Persian]
Aflatoun. Jomhoor. Translated by Fouad Rouhani. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company; 2003. [Persian]
Hariri K, Ziaei Alishah MA. Scrutiny and Comparison of Sohrab Sepehri’s Utopia and Tahere Saffar zadeh’s Anti Utopia. Journal of mysticism in Persian literature. 2012; 3(11): 190-205. [Persian]
Ruholamini M. Cultural and Social Manifestations in Persian Literature. 1st ed. Tehran: Agah Publishing; 1996. [Persian]
Ehsan A. Poetry and Mirror (Poetry Theory and Literary Schools). Translated by Hosseini SH. Tehran: Soroush Publishing; 2009. [Persian]
Khorramshahi B. Hafeznameh. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company; 2000. [Persian]
Sadeghi H. An Introduction to New Theology. Tehran: Taha Education and Book Association; 2004. [Persian]
Foster M. Gods of Political Thought. Translated by Sheykh al-Islami J. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company; 1994. [Persian]
Al-Muskawayh AA. Tahzib Al-akhlagh va Tathir Al-eeragh. Translated by Asghar Halabi A. Tehran: Asatir Publishing; 2002. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 94 بار
- PDF دانلود شده: 70 بار