نقش دلاکها و سلمانیها در عرصه بهداشت و خدمات درمانی دوره قاجار (1347-1217 ق./ 1925-1795 م.)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 11 شماره 39 (1398),
16 February 2020
,
صفحه 73-87
https://doi.org/10.22037/mhj.v11i39.22586
چکیده
زمینه و هدف: با وجود ورود شیوههای نوین طبی و درمانی در تاریخ پزشکی دوره قاجار، طب سنتی همچنان در کنار آن به حیات خود ادامه داد، همچنان درمانگران سنتی مشغول به کار بودند، یکی از گروههای درمانگر سنتی، دلاکها و سلمانیها بودند. این گروه حضوری فعال در عرصه بهداشت و خدمات درمانی دوره قاجار داشتهاند، به گونهای که علاوه بر فعالیتهای معمول سلمانی و دلاکها همچون اصلاح سر و صورت و کیسهکشی در حمامها، به فعالیتهای بهداشتی و درمانی نیز میپرداختند.
مواد و روشها: پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و از طریق گردآوری فیشهای تحقیقاتی از منابع کتابخانهای انجام شده است.
یافتهها: بر اساس بررسیهای انجامشده با وجود ورود شیوههای نوین طب غربی در دوره قاجار، طب سنتی به دلیل پیشینه و قدمت طولانی در نزد ایرانیان همچنان در قالب گروههای مختلف به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی میپرداختند. دلاکها و سلمانیها از این طیف بودند که به اقداماتی میپرداختند که خارج از حرفه اصلی و اولیه آنان، یعنی آرایشگری بود، از جمله امور بهداشتی و درمانی که توسط دلاکها و سلمانیها انجام میشد، میتوان به حجامت، خونگیری، جراحی، دندانکشی، آبلهکوبی و ختنهکردن اشاره کرد. با وجود عارینبودن فعالیتهای دلاکها و سلمانی از خطرات امور درمانی و بهداشتی و توجه فراوان درباره قاجار به طب غربی، سلمانیها و دلاکیها مورد پذیرش جامعه و محل رجوع عامه مردم بودند.
نتیجهگیری: جامعه عصر قاجار پذیرای خدمات بهداشتی و درمانی دلاکها و سلمانیها بود. این گروه در کنار طب نوین، خدمات بهداشتی و درمانی زیادی را به مردم به ویژه طبقات متوسط و پایین جامعه ارائه میدادند و مورد پذیرش عموم مردم بودند. دلیل این جاذبه و پذیرش علاوه بر دلایل روانشناسانه و جامعهشناسانه، عوامل و اقتصادی نیز بود، البته حوزه فعالیت سلمانیها و دلاکیها نیز آسیبهایی چون انتشار بیماریهای واگیردار و خطرناک از طریق وسایل آلوده و عدم رعایت بهداشت و نابلدی در کار را در پی داشت.
- دلاکها؛ سلمانیها؛ بهداشت؛ خدمات درمانی؛ دوره قاجار
ارجاع به مقاله
مراجع
Hajianpour H, karimi Z. Medical presence of women in battle of the Prophet Mohammad. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine 2016; 8(6): 23-33. [Persian]
Tajbakhash H. The veterinary &Medicine history of Iran. Tehran: The Organization of Veterniray; 1997. Vol.1 p.138. [Persian]
Najmabadi M. The History of Medicine in Iran after Islam. Tehran: Tehran University Press; 1974. Vol.1 p.2. [Persian]
Sarmadi MT. Research on the history Medicine and healthcare the world, from the beginning to the present. Tehran: Sarmadi Publication; 1999. Vol.1 p.145, 194, 222-223. [Persian]
Broushki MM. Investigation of Administrative and Educational Method of Rabesh Rashidi. Mashhad: Astan Ghods Razavi Publications; 1986. p.134-137. [Persian]
Algod C. Medicine in the Safavid Period. Translated by Javidan M. Tehran: University of Tehran Publications; 1978. p.69. [Persian]
Serena C. Madame Carla Serena's Travelogue (People and Rites). Translated by Saeedi AA. Tehran: Zavar Publications; 1983. p.63. [Persian]
Naebian J, Dehghani R, Alipour Seilab J. The Iranian folk medicine in the era of the Nazarene. Both in History of Iran after the Islamic Journal 2015; 5(10): 171-201. [Persian]
Janeb’allahi MS. Traditional and folk medicine and of Iranians with an anthropological view. Tehran: Amir Kabir Publication; 2011. p.47-48. [Persian]
Floor W. Public health in Iran of the Qajar era. Translated by Nabipour I. Bushehr: Bushehr University of Medical Sciences; 2007. p.49, 100-101, 192, 194-196, 198. [Persian]
Ensafpour GH. Iran and Iranians in one hundred foreign Itineraries. Tehran: Zavvar Publication; 1984. p.233. [Persian]
Shahri J. Social history of Tehran in 19th century. Tehran: Rasa Cultural Services Institute; 1989. Vol.2 p.257, 689-690. [Persian]
Serena C. Iran's people and places; logbook of Carla Serena. Translated by Samiei GH. Tehran: Now Publication; 1984. p.52. [Persian]
Wishard J. Twenty years in Persia: A narrative of Life under the last three Shahs. Translated by Pirnia A. Tehran: Novin; 1984 p.104, 200, 219-220. [Persian]
Pollock YE. Pollock’s itinerary; Iran and Iranians. Translated by Jahandari K. Tehran: Kharazmi Publication; 1982. p.24, 27, 400. [Persian]
Dieulafoy J. Dieulafoy’s Itinerary Farehvashi. Tehran: Khayyam Bookseller Publication; 1982. p.118. [Persian]
Drouville G. Voyage en Perse. Translated by Etemad Moghaddam M. Tehran: Shabaviz; 1988 p.307, 1308. [Persian]
Chardin J. Chardin’s travels in Persia. Translated by Abbasi M. Tehran: Amir Kabir Publication; 1958 p.26. [Persian]
Gharebaghian A, Mehran M, Karimi Vafaia V, Tabrizi Naming M. Traditional phlebotomy through time. Journal of Blood 2009; 6(2): 147-158. [Persian]
Roustaei M. History of medicine in Iran from Qajar Era to Reza Shah Age. Tehran: National Library and Archives of the Islamic Republic of Iran; 2003. Vol.1 p.217. [Persian]
Mostowfi A. History of my life; social and administrative history of the Qajar Era. Tehran: Zavvar Publication; 1982. Vol.2 p.529. [Persian]
Wilson CH. Social History of Iran during Qajar Era. Translated by Abdollah S. Tehran: Zarrin; 1984. p.156-157, 207. [Persian]
Hassan Beigi M. Old Tehran. Tehran: Ghoghnoos Publication; 1987. p.205-206. [Persian]
Manzour Al-Ajdad MH, Ghasemi R. General diseases in the time of Reza Shah and governmental measures to deal with it. Journal of the Message of Baharesan (Special Issue on Islamic Medicine) 2010; 2(7): 1-11. [Persian]
Karimkhan Zand M. Vaccination in Iran, history, methods and objections. Journal of Medical History 2012; 4(11): 98-127. [Persian]
Pakravan A. Abbas Mirza and Fath Ali Shah, 10 year Iranian-Russian Battles. Translated by Rhouhi S. Tehran: History of Iran Publication; 1997. p.200. [Persian]
Talebof A. Book of Ahmad. Tehran: Pocket Books Publication; 1968. p.28. [Persian]
Tabrizi MY. The treatise known as "one word". Edited by by Dolatshahi A. Tehran: Bal Publication; 2007. p.21-22. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 226 بار
- PDF دانلود شده: 138 بار