فصلنامه نفس

چکیده

 سازمان جهاني بهداشت تأكيد بسياري بر ادغام كنترل دخانيات در برنامه‌هاي سل دارد .اگر چه اثرات مداخلات ترك همچون رفتاردرماني و دارودرماني با بوپروپيون در ترك سيگار افراد معمولي مشخص شده است  وليكن كاربردي بود و كارآمدي آن در بيماران مبتلا به سل ريوي، خصوصاً جامعه ايراني، بررسي نشده است. اين مطالعه به بررسي كارايي شيوه‌هاي ترك سيگار و عوامل موثربرترك در بيماران مبتلا به سل ريوي مي‌پردازد.

این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی انجام شد وكارايي انواع مداخلات ترك در  بيماران مبتلا به سل ريوي جديد  با شيوه هاي مداخله ترکیبی ، توصیه مختصر در كنار گروه کنترل مورد برسي قرار گرفته و عوامل موثربرترك داخل هر گروه مطالعه شده است. كليه داده‌ها وارد نرم افزار SPSS شدو تجزيه و تحليل داده‌ها توسط نرم‌افزار آماري SPSS22انجام شد. براي آنالیز متغيرهاي كمي از آزمون نان پارامتري Kruskal Wallis و براي بررسي متغير كيفي از آزمون Chisquare و در صورت نيازاز Fisher Exact استفاده شد. . جهت بررسي عوامل مؤثر بر ترک در گروه ها،ازرگرسيون لجستيك مولتي واريت استفاده شد.

در اين تحقيق 60 بیمار در گروه مداخله ترکیبی ،62 بیمار در گروه توصیه مختصر و 61 بیمار در گروه کنترل مورد مطالعه قرار گرفتند.پس از انجام مداخلات ترك در روش مداخله تركيبي بهتر از ساير روش‌ها گزارش شد . بررسي وضعيت ترك در انتهاي هفته دوم درمان  بيانگر اين بود كه ميزان ترك در شيوه مداخله تركيبي بسيار بالاتر از شيوه توصيه مختصر و كنترل (001/0>p) و به ترتيب 3/78%، 3/40% و 5/11% گزارش شد . نهايتا در مدل نهایی كه درصد ترك را در سه گروه با تعديل فاكتورهاي مخدوشگر در نظر گرفتيم. تفاوت درصد ترك بطور كل در گروه ها معني‌دار بود (p<0.001) .در اين مطالعه روش مداخله ترکیبی نسبت به گروه كنترل30 بار بيشتر ](37/79-45/11) 14/30، p<0.001 [ شانس موفقيت در ترك سيگار داشتند و روش توصيه مختصر نيز هشت برابر گروه كنترل ](62/22-95/2) 17/8، p<0.001 [ شانس موفقيت در ترك سيگار داشتند .در داخل كليه گروه‌ها، افرادي كه موفق به ترك شدند، وابستگي كمتر به نيكوتين و  تعداد نخ مصرفي روزانه كمتري نسبت به گروه غيرموفق در ترك داشتند. (p<0.05). وليكن ميزان انگيزه ترك و اطمينان نسبت به ترك فقط در گروه مشاوره مختصر ترك، در بين افراد ترك كرده بطور معني‌داري بالاتر از افراد ناموفق در ترك بدست آمد(p=0.004 و  p=0.003 (.

با توجه به خطرات بيماري و فوايد بسيار ترك سيگاربر روند درمان و ميزان بهبودي سل، بهتر است وضعيت مصرف دخانيات اين بيماران مورد توجه ويژه‌اي قرار گيرد و برنامه‌ريزي جهت ترك سيگار علي‌الخصوص با شيوه‌هاي درمان تركيبي و در صورت عدم امكان‌پذيري، حداقل باشيوه مشاوره مختصر از سوي درمانگران صورت پذيرد. همچنين پيشنهاد مي گردد سياستگذاران و مجريان، برنامه‌هاي ترك سيگار را با برنامه‌هاي كنترل سل كشوري هم گام نمايند.