مقالات مروری


شناسائی عوامل موثر بر اجرای اقتضایی سیاست‌های تأمین منابع مالی پایدار در بخش سلامت

جواد جعفری, سعید صیاد شیرکش, مهدی کاظم پور دیزجی

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

تأمین و گسترش منابع مالی پایداریکی از اساسی­ترین کارکردهای هر نظام سلامتی، در راستای پوشش همگانی سلامت و خدمات­رسانی مؤثر به افراد تحت پوشش خود می­باشد.مطالعه حاضر با هدف شناسائی عوامل موثر بر اجرای اقتضایی سیاست های تأمین منابع مالی پایدار در بخش سلامت به انجام رسید. این مطالعه به صورت کیفی و به روش تحلیل محتوا در سال 1401 انجام گرفت. نمونه مورد پژوهش در برگیرنده 12 نفر از خبرگان و صاحب نظران در حوزه تامین مالی در بخش سلامت بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته  رو در رو جمع آوری شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا  و نرم افزار MAXQDA 10 استفاده شد. یافته های تحقیق پس از استخراج کدهای فرعی و تعیین مولفه ها وابعاد اثرگذار بر اجرای اقتضایی سیاست­های تأمین منابع مالی پایدار در بخش سلامت ناشی از مطالعات کیفی ،اقدام به اعتبارسنجی عوامل و اولویت‌بندی موارد تائید شده با دلفی گردید.که درمجموع در دو راند اول ودوم از تعداد صدوپنج عامل استخراج‌ شده درنهایت 46عامل اعتبارسنجی شده در ذیل ابعاد ومولفه ها بعنوان عوامل نهایی انتخاب‌شدن که بترتیب امتیاز ابتدا  ابعاد ( فناوری و هوشمندسازی اطلاعات مالی یکپارچه - شفافیت و گزارشگری مالی سلامت- مدیریت مالی نوین، بودجه بندی وراهبردها- مدیریت منابع و مصارف مالی  سلامت- عوامل عمومی تامین وتوزیع منابع مالی سلامت) طبقه بندی شدن .بر اساس مهمترین یافته های پژوهش نتیجه می گیریم وزارت بهداشت به عنوان تولیت نظام سلامت برای بهره مندی از منابع مالی پایدارضمن تعامل با صندوق های بیمه اجتماعی درمان ونهادهای قانونی وسازمانهای مردم نهاد ، از بین مولفه هاوعوامل مرتبط با آنها شش عامل محاسبه قیمت تمام شده خدمات ، استاندارد کردن کدینگ دارو وتجهیزات وملزومات مصرفی پزشکی واتصال به HIS و مالی ، اصلاح وارتقاء فرآیندهای جذب وبکار گیری  نیروی انسانی ، طراحی واجرای درست وشفاف فرآیندهای مالی وبودجه ، بهره گیری از داشبورد هوشمند برای تصمیم گیری مدیران ، توزیع اعتبار براساس شاخص ، به ترتیب از بالاترین امتیاز مهمترین عوامل تاثیر گذاربر بر اجرای اقتضایی سیاست های تأمین منابع مالی پایدار در بخش سلامت می باشد.

گیاهان دارویی پرکاربرد در فرمولاسیون‌های تنفسی گیاهی اطفال ایران

هانیه طاهرمحمدی, مریم اختری, بابک دانش فرد, علی اکبر ولایتی, علی عبدالهی نیا

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

زمینه: امروزه شاهد توسعه فراگير در زمينه بهره‌مندي از فراورده‌هاي گياهي و طبيعي هستيم درحالی که بسیاری از محصولات دارویی، به ویژه داروهای گیاهی، بدون برچسب در کودکان استفاده می‌شوند. هدف این نوشتار ارائه اثرات گیاهان دارویی در محصولات تنفسی گیاهی مکمل در درمان بیماری‌های تنفسی کودکان است که تاکنون مورد مطالعه قرارگرفته و پاسخ قابل ملاحظه‌ای نیز دریافت کرده‌اند. روش: ابتدا جهت پیدا کردن محصولات تنفسی گیاهی اطفال شرکت‌های دارویی بررسی شدند، سپس گیاهان دارویی موجود در فرمولاسیون‌های اطفال شرکت‌های دارویی استخراج شدند و مطالعات انسانی انجام شده بر روی آنها از پایگاه‌های پابمد و گوگل اسکالر (با کلید واژه‌های سرفه، آسم و سرما خوردگی) و اطلاعات مرتبط با اثرات دارویی آنها از کتب فارماکوپه گیاهی ایران و PDR for Herbal Medicine استخراج شدند.یافته‌ها: گیاهان آویشن، عشقه، اکالیپتوس، پنیرک، آقطی، اکیناسه، زنجبیل و شیرین‌بیان گیاهان مورد استفاده در فرمولاسیون‌های گیاهی سیستم تنفسی اطفال شرکت‌های دارویی بازار دارویی ایران هستند که دارای مطالعات بالینی در زمینه سرفه، سرماخوردگی و آسم هستند. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که گیاهان دارویی موجود در محصولات مکمل بیماری‌های تنفسی اطفال دارای مطالعات متعدد بالینی بر روی انسان هستند و به ‌عنوان یک مکمل طبیعی در صورت عدم وجود تداخلات دارویی و موارد منع مصرف در کودکان می‌توانند مصرف شوند.

مقالات پژوهشی اصلی


بررسی و مقایسه ارتباط میان ابتلای قبلی به آنفولانزای تیپ A یا B با ابتلا به کووید 19 و شدت آن

محمد ورهرام, سید محمد سیدمهدی, ترانه یزدانپرست, نسرین امینیان, مجید مرجانی, مهدی کاظم‌پور, عاطفه عابدینی, سید علیرضا ناجی

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

مقدمه: بر اساس مطالعات، فعـال شـدن سیـستم ایمنی در برابر هریک از عفونتها، شاید بتواند از ابتلا به دیگر عفونتها محافظت کند ولی تعامل پاسخهاي ایمنی بسیار پیچیده است. عفونت همزمان آنفولانزا و کووید-19 نشان داده شده است ولی در خصوص اثر بازدارندگی احتمالی ابتلا به آنفولانزا بر اساس تیپ آن در ابتلا به کووید 19 هنوز مطالعه ای در جمعیت ایرانی صورت نگرفته  است. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه ی ارتباط بین ابتلای قبلی به آنفولانزای تیپ A یا B با ابتلا به کووید 19 و شدت ابتلا به آن می باشد.

روش کار: این مطالعه یــک مطالعــه آینده نگــر در بیمــاران مبتلا به آنفولانزای مراجعه کننده به بیمارستان دکتر مسیح دانشوری بود. نوع آنفولانزا (A یا B) به کمک تست PCR تعیین و ثبت میشد. به مدت یکسال به طور منظم و ماهانه با داوطلبین تماس گرفته میشد و از ایشان در خصوص ابتلا یا عدم ابتلا به کووید 19 سوال میشد. نیاز به بستری طی دوره ی ابتلا به کووید 19 و مرگ و میر احتمالی ثبت میشد. میزان ابتلا یا عدم ابتلا به کووید 19، علائم کووید، نیاز به بستری و مرگ و میر ناشی از ابتلا به کووید 19 طی یکسال پس از ابتلا به آنفولانزا ارزیابی و به کمک تست آماری chi-square در دو گروه مبتلا به آنفولانزای A یا B مورد مقایسه قرار گرفت.

نتایج: میزان ابتلا به کرونا در مبتلایان به انواع A و B آنفولانزا تفاوت آماری معنی داری نداشت (P-value: 0.078). در بین افرادی که مبتلا به کرونا شده بودند تفاوت آماری معنی داری بین مبتلایان قبلی به انواع آنفولانزای A یا B از نظر علائم بیماری کووید 19 وجود نداشت (P-value: 0.999). همینطور، تفاوت آماری معنی داری بین مبتلایان قبلی به انواع آنفولانزای A یا B از نظر نیاز به بستری به علت بیماری کووید 19 وجود نداشت (P-value: 0.315). مرگ به علت کرونا، تفاوت آماری معنی داری را بین مبتلایان قبلی به انواع آنفولانزای A یا B نشان نداد (P-value: 0.502).

اثر تمرین ورزشی هوازی و حذف نورون‌های حسی پیاز بویایی بر حافظه‌ی کاری رت‌های نر نژاد ویستار

فاطمه حسین پور, رضا قراخانلو, محمدرضا رئوفی, محمد جوان

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

اهداف: تنفس از بینی با ایجاد جریان چرخ‌ه­ای هوا، نقطه­‌ی آغازین همگام سازی تنفسی و فعالیت مغزی می­‌باشد. از آنجاکه نورون­‌های حسی پیاز بویایی نسبت به تحریکات مکانیکی و شدت جریان هوا حساس بوده، لذا عدم تنفس از راه بینی با اختلالات نورولوژیک از جمله کاهش حافظه و اختلال شناختی همراه خواهد بود. با توجه به افزایش شدت ورود جریان هوا به بینی هنگام تمرین ورزشی، این مطالعه به بررسی نقش گیرنده­‌های حسی بویایی  در حافظه‌­ی کاری به­ دنبال تمرین ورزشی هوازی می­‌پردازد.

مواد و روش­‌ها: در این مطالعه 20 سر، رت نر نژاد ویستار با وزن 220-250 گرم به­‌ طور تصادفی به چهار گروه کنترل ـ سالین، کنترل ـ متیمازول، تمرین ورزشی ـ سالین و تمرین ورزشی ـ متیمازول تقسیم شدند. به ­منظور تخریب گیرنده‌­های حسی بویایی ، ابتدای هر هفته تزریق درون صفاقی متیمازول (300 میلی­گرم/کیلوگرم)، انجام ­گرفت. گروه تمرین ورزشی، هفت هفته تمرین هوازی روی نوارگردان اجرا کردند. بعد از پایان دوره تمرینی، آزمون­ رفتاری ماز Y به ­منظور بررسی حافظه‌­ی کاری انجام شد و برای بررسی نتایج از روش آماری آنالیز واریانس دوطرفه استفاده گردید.

یافته­‌ها: نتایج حاکی از آن بود که تخریب  گیرنده‌­های حسی بویایی در اپیتلیوم بینی به­‌طور معنی‌­داری ظرفیت حافظه ­ی کاری در حیوانات را کاهش داد (003/0=p). همچنین حافظه‌­ی کاری در گروه تمرین ورزشی ـ سالین، نسبت به گروه کنترل ـ سالین (0008/0=p) و نیز گروه تمرین ورزشی ـ متیمازول، نسبت به گروه کنترل ـ متیمازول (0001/0>P) به ­طور معنی­‌داری افزایش یافت.

نتیجه‌­گیری: مکانسیم تنفس از بینی هنگام تمرین ورزشی هوازی از طریق تحریک گیرنده­‌های حسی بویایی ممکن است به­ عنوان سازوکاری جهت بهبود حافظه‌­ی کاری در تمرین ورزشی تلقی شود.

شناسایی مولفه های بیمارستان حکمت بنیان از دیدگاه بیماران: مطالعه کیفی

اسماعیل ایدنی, فاطمه کیوانی راد, معصومه پولادوند, مستوره حسینی, حمیده ذوقی, سولماز زرینه, ابوالفضل عباسی, یزدان عبدالمحمدی, شقایق علیاری, آرش کارگر, مونا کریمی, آرش کهن, نسیم نامیان, حدیث نوری, مریم یاری نژاد, الهام قازانچایی

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

مقدمه: ماموریت اصلی بیمارستان حکمت بنیان تامین مراقبت با کیفیت برای بیماران و برآورده کردن نیاز ها و انتظارات آنها در سایه سه اصل منزلت و کرامت انسانی، دانش و حکمت پزشکی و اخلاق و شئونات اسلامی می باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی مولفه های بیمارستان حکمت بنیان از دیدگاه بیماران صورت گرفته است که از گام های مهم در انجام این ماموریت به شمار می آید.

روش ها :  این مطالعه از نوع کیفی و روش تحلیل محتوای قراردادی می باشد که جمع آوری و تحلیل داده ها بر اساس مراحل مطرح شده توسط Graneheim    و Lundman صورت گرفته است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش 30نفر شامل 13 نفر خانم و 17 نفر آقا  از بیماران بستری شده در بخش های بیمارستان حکمت بنیان  مسیح دانشوری که مدت قابل توجهی در آن جا حضور داشتند انتخاب شد. مصاحبه ها به صورت نیمه ساختار یافته و چهره به چهره و تا رسیدن به سطح اشباع انجام گرفت.

یافته ها: از طریق جمع آوری و آنالیز داده ها تعداد 229 کد اولیه استخراج گردید که با تحلیل یافته های حاصل، مولفه های بیمارستان حکمت بنیان از دید بیماران در  5 طبقه اصلی و 15 زیر طبقه با محتوای عوامل ملموس ( امکانات و تجهیزات، منابع انسانی و شرایط محیطی)، عوامل اقتصادی (مشکلات مالی معیشتی، بیمه ها و هزینه های درمان)، عوامل فرهنگی( مسائل اخلاقی، اعتقادات و کرامت انسانی)، تاب آوری روحی و روانی در بیماران (آثار روحی روانی، درک خطر و همدلی)، قابلیت اطمینان خطر (اعتماد، پاسخ گویی و تضمین) و همچنین تعدادی کد  نهایی دسته بندی گردید..

بحث و نتیجه گیری: از نتایج نهایی حاصل از این مطالعه در می یابیم از جمله گام های موثر در جهت دستیابی به بیمارستان حکمت بنیان پاسخ مناسب به انتظارات بیماران از بیمارستان است و بیماران در این مطالعه این مهم را بیشتر پیرامون بهره مندی از روشهای درمانی موثر و کم هزینه تر در سایه برخورد شایسته و تو امان با همدلی کادر درمان با خویش می دانند.

رابطه فراشناخت و تنظیم شناختی هیجان با اضطراب کرونا در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی

اکرم رجبی; محمد قمری; سیمین حسینیان

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

زمینه: بررسی رفتار، تفکر و واکنش­های عاطفی افراد در بحران­ها کمک شایانی به کاهش و پیشگیری از آسیب­ها در جنبه‌های مختلف زندگی، به‌ویژه بُعد روانی خواهد کرد. براین اساس پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه فراشناخت و تنظیم شناختی هیجان با اضطراب کرونا انجام شد.

روش‌: روش پژوهش توصیفی-همبستگی بود. جامعهآماری پژوهش شامل تمامی زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی شبکۀ بهداشت شهرستان شمیرانات در بازه زمانی 15 فروردین تا 15 خرداد سال 1400 بود؛ که از میان آنها 250 نفر از زنان واجد شرایط بصورت در دسترس انتخاب شدند و به‌صورت آنلاین با استفاده از پرسشنا‌مه‌های تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2001)، فراشناخت و فراشناخت مثبت (بئر، 2011)، اضطراب کرونا ویروس (علیپور و همکاران، 1398) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان در نرم‌افزار 25-SPSS تحلیل شدند.

یافته‌ها: بین فراشناخت و راهبردهای انطباقی مثبت تنظیم شناختی هیجان با اضطراب کرونا رابطه منفی معنادار و بین راهبردهای انطباقی منفی تنظیم شناختی هیجان با اضطراب کرونا رابطه مثبت معناداری وجود دارد (01/0P<). همچنین فراشناخت و راهبردهای انطباقی مثبت تنظیم شناختی هیجان، پیش‌بینی کننده اضطراب کرونا در زنان است (01/0P<).

نتیجه‌گیری: فراشناخت و تنظیم شناختی هیجان از متغیرهای مهم و مرتبط با اضطراب-بویژه اضطراب کرونا- می‌باشند؛ و روان‌درمانگران و مشاوران حوزه سلامت روان می‌توانند در ارائه مشاوره تخصصی به منظور کاهش اضطراب بویژه اضطراب ناشی از کرونا این متغیرها را مدنظر قرار دهند؛ همچنین پروتکل و برنامه‌های آموزشی در جهت  کاهش فراشناخت و بهبود تنظیم شناختی هیجان و در نتیجه کاهش اضطراب معرفی نمایند.            

بررسی بیان miR-449 در لنف نودهای بیماران سارکوئیدوزی و مقایسه بیان آنها با گروه کنترل به روش مولکولی

نگین خسروی, عبدالرضا محمدنیا, چنگیز احمدی زاده, نغمه بهرامی, سعید قربیان

فصلنامه نفس, دوره 10 شماره 4 (1402), 17 January 2024,

سارکوئیدوز یک بیماری سیستمیک گرانولوماتوز با تظاهرات بالینی غیر اختصاصی است که در هر اندامی، اغلب در ریه ها و غدد لنفاوی داخل قفسه سینه ظاهر می شود. از آنجایی که miRNA ها در ارتباطات سلولی نقش دارند، بنابراین ارزیابی آنها در تشخیص سارکوئیدوز می تواند موثر باشد.

این مطالعه در سال 1402-1401 در بیمارستان مسیح دانشوری انجام شد . 40 نمونه بافت از گره های لنفاوی بیماران مبتلا به سارکوئیدوز و 40 نمونه کنترل، با نظر پزشک متخصص جمع آوری گردید. و سپس آزمایشات مولکولی به روش Realtime PCR  برای  مارکر miR-449 انجام شد.

بیومارکر miR-449 در نمونه های گره های لنفاوی بیماران مبتلا به سارکوئیدوز در 29 نفر از 40 نفر مثبت بود . میزان مثبت بودن این بیومارکر در افراد سالم  19 نفر از 40 نفر بود. بیان بیومارکر miR-449 در بیماران سارکوئیدوزی نسبت به نمونه های سالم افزایش  معنی داری را نشان داد.

نتایج به‌دست‌آمده در این مطالعه نشان می‌دهد که miR-449  نقش مهمی در پاتوژنز التهابی سارکوئیدوز دارد و پتانسیل قابل توجهی به عنوان یک بیومارکر در تشخیص یا پیش‌آگهی سارکوئیدوز میتواند داشته باشد.

نامه به سردبیر