فصلنامه نفس

چکیده

بیماری انسدادی مزمن ریه حالتی است که مشخصه آن محدودیت جریان هوا بوده و بطور کامل برگشت­پذیر نیست. اسپری­های استنشاقی رایج­ترین داروهای تجویز شده در این نوع بیماری هستند که استفاده­ی نامناسب آن­ها توسط بیماران منجر به کاهش اثربخشی برآیندهای درمان استنشاقی می­گردد. هدف این مطالعه تعیین ميزان كاربرد صحيح اسپري­هاي استنشاقي توسط سالمندان مبتلا به بيماري­هاي انسدادي مزمن تنفسي و آسم می­باشد. در این مطالعه مقطعی 150 بیمار سالمند مبتلا به آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه به روش نمونه­گیری آسان از بیمارستان­های آموزشی درمانی ولایت و بوعلی سینای شهرستان قزوین انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه حاوی اطلاعات جمعیت­شناختی و بالینی و چک لیست استاندارد کاربرد صحیح اسپری­های استنشاقی بود. میزان کاربرد صحیح داروها پس از مشاهده توسط چک لیست از صفر تا 16 امتیازدهی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که کلیه بیماران شرکت کننده در این پژوهش (با میانگین سنی 7±44/73، 1/64% مرد و 3/79% دارای تحصیلات ابتدایی) اسپری­های استنشاقی را به صورت نادرست بکار می­بردند بطوری که صد در صد بیماران (150=n) حداقل در انجام یکی از مراحل دارای اشتباه بودند. میانگین امتیاز بیماران در کاربرد اسپری 67/2±42/9 بود. کمترین مهارت مربوط به شستن دهان بعد از استفاده از اسپری (3/1 درصد) برآورد شد. سایر مهارت­هایی که به طرز صحیح انجام شد شامل بازدم عمیق قبل از استنشاق (7/18 درصد)، صبر کردن به مدت یک دقیقه قبل از عمل بعدی (7/28 درصد)، حبس نفس به مدت 5 تا 10 ثانیه (34 درصد)، بازدم آرام از طریق دهان بعد از اسشتنشاق (34 درصد)، خارج کردن اسپری همزمان با حبس نفس (3/47 درصد)، ادامه عمل دم به مدت    3-5 ثانیه (3/51 درصد) بود. ارتباط مثبت و معنادار بین دریافت آموزش قبلی توسط افراد و عملکرد آنها در کاربرد اسپری (001/0≥P) وجود داشت. بین سایر متغیرها و عملکرد فرد در کاربرد اسپری ارتباط معناداری مشاهده نشد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اکثر سالمندان حداقل یکی از مراحل کاربرد اسپری استنشاقی را بصورت  نادرست انجام می­دهند. با توجه به اینکه عدم انجام صحیح حتی یک مرحله از مراحل کاربرد صحیح اسپری استنشاقی می­تواند به میزان زیادی اثربخشی داروهای استنشاقی را کاهش دهد ضروری است که به منظور بهبود عملکرد سالمندان در استفاده از این دسته داروها آموزش کافی در ارتباط با نحوه صحیح کاربرد داروها توسط کادر درمانی ارائه گردد.