بررسی تحلیلی مبانی انسانشناختی سلامت از منظر آموزههای اسلامی
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 7 شماره 24 (1396),
4 آبان 2017
,
صفحه 7-22
https://doi.org/10.22037/bioeth.v7i24.17282
چکیده
مقدمه: سلامت و یافتن رویکردی جامع به آن با نگاهی انسانشناختی یکی از مسائل جدی فعالان حوزه سلامت در تاریخ علم پزشکی بوده است. با ظهور اندیشههای مبتنی بر جهانبینی مدرن و رویکرد تجربهگرا (Empirical Approach) حقیقت انسان به جسم و ابعاد آن فرو کاسته شد.
بر این مبنا، اقدامات بهداشتی و درمانی نیز تنها به بعد جسمانی انسان منحصر میشد. جهانبینی دینی انسان را دارای حقیقتی آسمانی میداند که میان این حقیقت (نفس) و جسم ارتباط متقابلی برقرار است، لذا ضروری است با ملاحظه هر دو بُعد به بیمار و فرایند درمان توجه کرد. این مقاله به تبیین آموزههایی از دین اسلام میپردازد که در فهم جامع از سلامت و فرایند درمان و تحلیل مبانی ارتباط درمانگران با بیماران مؤثر است.
روش: روش این مطالعه تحلیلی و با رویکرد دروندینی (Intra-Religious) است. بر مبنای این روش گزارههای قرآنی و احادیث مرتبط با موضوع تحلیل و ربط و نسبت اعتقاد به بعد فرامادی انسان با حوزه سلامت مشخص گردیده است. رویکرد این مقاله به متن سمانتیکی (متنمحور) است.
یافتهها: آموزههای اسلامی تأکید دارد: اولاً انسان موجودی دوبعدی است و حقیقت او نه به جسم که به روح اوست و جسم تنها نقش ابزاری ایفا میکند و بقیه ابعاد حیات انسانی تابع این دو بعد است. چنین باوری میتواند به عنوان مبنایی برای تصمیمگیریها و مداخلات کادر درمانی در فرایند درمان محسوب شود؛ ثانیاً :آموزههای وحیانی حکایت از نگاهی کلنگر (Holistic) به انسان دارد و معنای آن در فرایند درمان آن است که نباید نگاهی یک بعدی به بیمار داشت و بدون توجه به جنبه متافیزیکی (فرامادی) او و فارغ از حقیقت الهی انسان مداخله و درمان کرد؛ ثالثاً درمان نباید به معنای بازسازی جنبهای از ابعاد وجود انسان و تخریب جنبهای دیگر باشد؛ در نهایت، با ملاحظه ابعاد سلامت انسان، اگر نگاه درمانگران به طبابت، رویکردی الهی باشد، نه تنها بهداشت و درمان سمت سویی جامع خواهند داشت، بلکه در چنین وضعیتی درمانگران مصداق اسماءالله شافی و مُحیی خواهند بود و فلسفه کارِ درمانی صورت و سیرتی الهی مییابد. چنین فرایندی میتواند در ایجاد نگرش مثبت و معنابخشی به زندگی شغلی درمانگران نقشی به سزا ایفا کند.
نتیجهگیری: هر نوع تلاش برای بهبود وضعیت بیماران بدون ملاحظه حقیقت وجودی او خصوصاً آنجا که مداخلات درمانی به کانون وجودی او نزدیک میشود، امری ناقص و گاه مخرب خواهد بود و سلامت همهجانبه با ملاحظه هر دو بعد مادی و معنوی انسان دستیافتنی است، لذا تلاش متولیان بهداشت و درمان و خدمات درمانگران از نظر آموزههای دینی در یک نگاه کلنگر حائز اهمیت و نیازمند برنامهریزی جدی است.
- طب النبی (ص)؛ انسانشناسی اسلامی؛ اسلام و طب؛ سلامت معنوی؛ بهداشت؛ درمان، کلنگری در درمان
ارجاع به مقاله
مراجع
Azizi, Feridoun, (1393 S.H) Spiritual Health and Medical Care, Journal of Medical History, 6(21):131-147. [Persian]
See: See: Sarton, George(1957), Six Wings, Persian translation by Ahmad Aram, Intesharat va Amouzesh Inghelab Islami Organization, 3th edition,1364 S.H, p 246.[Persian]
Ibid, p 244.
Colin A. Ronan, The Cambridge Illustrated History of the World's Science, Trans by Hasan Afshar, Published by Nashr-e Markaz, 1373 S.H, p,398
Sarton, George(1957), ibid, pp 254-255.
Ibid, p 258.
See:
-Paul Foulquié, (1366 S.H), Metaphysics, Persian translation by Yahya Mahdavi, Tehran University, pp 119-149.
See: Robbins (1984(, Robbins' pathologic basis of disease, p2. [English]
also see: Foss, Laurence(2002), The End of Modern Medicine, Biomedical Science under a Microscope State University of New York, p 34. [English] 9. Ibn Abi Jomhur,Mohamad Ibn Zein al-Din(1405A.H),Awali al- Leali Al-Aziah Fi al-Ahadith Al- Diniyah, Dar Seyyed al- Shohada le nashr,Qom, Iran, Vol.2, p 333. [Arabic]
Also, Noori, Hossein Ibn Mohamad Taghi (1408 A.H), Mostadrak al- Vasael and Mostanbet al-Vasael, Alol Beit,Qom,Iran,1th publication,Vol.16,p 438. [Arabic]
Also, Majlesi, Ibid, Vol. 57, p162. [Arabic]
Omidvari,Sepideh, Spiritual Health,Consepts and Challenges,Journal of pajoheshhaye myan reshteie Qurani, 1th year, No.1, winter 1387. [Persian]
Dehkhoda, Ali Akbar(1377S.H.), Persian Dictionary,3th publication, Tehran University, Under the word: Tib Rouhani,[cf Omidvari]. [Persian]
Mohaghegh,Madi(1378 S.H.) Razi dar Tib Rouhani,(Razi in the Spiritual Doctorhood). al- derasah al-Tahililiyah Le Ketab al-Tib Rouhani Le tabib al- Filsoph. Motaleat Islami Organization, p 238,(cf., Omidvari). [Persian]
http://wellness-wisdom-wealth.com/wellness/existential-health/
Bolhari, Jafar, et al(1391 S.H), Spiritual Approach in the Medical Education and Humanistic Sciences, Journal of Medical History, 6(20): 101-122. [Persian]
Toosi,Mohamad Ibn al-Hasan(1407), Tahzib al- Ahkam(Kharsan Research) Dar al-Kotob al-Islamiah Publication, Tehran, 4th Edition, Vol.1,p 181. [Arabic]
Imam Sajijad, Sahife Sahjjadieh, 15th prayer. [Arabic]
Susan R. Wolf, Meaning of Life, Persian translation by Ali Abdollahi, Naghd va Nazar Journal, 8thyear,No 1&2, Spring & Summer, 1382, p 29. [Persian]
Firouzi, Reza(1393 S.H) Man in the Revelatory Teachings With an Emphasis on the Quranic Verses and Hadiths, Nashr-e Marif Publication, pp 257-268.
. Robbins )1984(, ibid.
Azizi.F,ibid.
Jung,C,G; Modern Man in Search of a Soul, p 284. (cf., Azarbayjani, Mas’oud, The Effects of Religiousness From William James’s Point of View, Journal of Islam va Ravanshenasi, 1th year, No.1,(autumn & Winter 1386 S.H.) .[Persian]
Lamont, Corliss, The Philosophy of Humanism, Originally published in 1949 as Humanism as a Philosophy, cf:
ihumanism.org/2005/01/the-10-points-of-humanism-a-definition.html
Noorbala A. Psychosocial Health and Strategies for improvement. IJPCP. 2011; 17 (2) :151-156. [Persian]
See in:
http://ijpcp.iums.ac.ir/browse.php?a_id=1353&sid=1&slc_lang=fa
Ibn Shob’ Harrani(1404), Tohaf al-Ughul, Jame’ Modarsin Publication, Qom, Iran, 2th publish, p 286. [Arabic]
Imam Ali, Nahj al- balaghah, Fizol Islam trans, Qisar statements, No. 216. [Arabic, Persian]
Ibid, 248.
Karajeki, Mohamad ibn Ali(1410 A.H), Kanz al- Favaed, Dar al-Zakher Publication, Qom, Iran, Vol. 1, p 385. [Arabic]
Bolhari,J.ibid.
Firouzi,Reza(1393 S.H) ibid, pp 190-194.
Imam Sadiq(1400 A.H), Misbah al-Shari’e, A’lami Pubication, Beirut, 1th edition, p 72. [Arabic]
Tabatabie, Mohamad Hossien, al- Mizan, Persian trans, Jame’e Modaresin Publication, Vol. 17, p 610. [Persian]
Toosi, ibid,Vol. 6, p 181. [Arabic]
Majlesi, ibid, Vol 73, p 60. [Arabic]
Koleini, Mohmad Ibn Ya’ghoub(1407 A.H),al- Kafi, Islamieh Publication, Dar al- Kotob, 4th edition,Vol. 2, p 188. [Arabic]
Nahj al- Balaghe,ibid, Letters No. 53. [Arabic, Persian]
Horr,Amoli(1409 A.H), Vasel al- Shi’ah, āl al- Beit Organization, Qom, Iran, 1th edition, Vol.12, p 40.
Koleini,ibid, Vol.8, p 19. [Arabic]
Toosi, Mohamad Ibn al-Hasan(1414), al-Amali, Dar al-Saqafah Publication, Qom,, 1th edition, ,p 534. .[Arabic]
Ibn Shob’ Harrani, ibid, p 74. [Arabic]
Koleini, ibid,vol.5, p 536. [Arabic]
- چکیده مشاهده شده: 188 بار
- PDF دانلود شده: 93 بار