فصلنامه نفس

چکیده

بيماري سل بزرگ‌ترین علت مرگ ناشی از بیماری‌های عفونی تک عاملی به حساب می‌آید و تقريباً یک سوم جمعيت دنيا با عامل اين بيماري آلوده هستند. مطالعه حاضر به منظور بررسی وضعیت برنامه مبارزه با سل و تعیین روند میزان بروز و مرگ ناشی از این بیماری در جمعیت تحت پوشش جنوب تهران طی سال‌های 1384 تا 1394 انجام شد.

در مطالعه حاضر که یک مطالعه توصیفی-تحلیلی از نوع سری زمانی بود اطلاعات 1752 بیمار مسلول از پرونده، دفتر ثبت سل مرکز بهداشت و سامانه اداره سل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استخراج و میزان بروز و مرگ سل ریوی اسمیر مثبت طی سال‌های 1384 تا 1394 محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نسخه 18 نرم افزار SPSS استفاده شد.

در طی سال‌های مطالعه میانگین میزان بروز سل ریوی اسمیر مثبت 83/4 در صدهزار نفر بود که از 30/3 تا 70/6 در نوسان بوده است. تغییرات میزان بروز یکنواخت نبوده و دارای روند کاهشی و افزایشی متناوب بود. همچنین، میانگین میزان مرگ موارد جدید سل ریوی اسمیر مثبت 83/11 درصد بود که از 89/1 تا 09/18 درصد متغیر بوده است. روند میزان مرگ نیز مانند میزان بروز، یکنواخت نبوده و دارای روند افزایشی و کاهشی متناوب بود و در نهایت، در سال‌های پایانی کاهش یافت.

افزایش بروز سل ریوی اسمیر مثبت در بیماران مرکز بهداشت جنوب تهران احتمالا به دلیل استفاده از امکانات تشخیصی آزمایشگاهی جدید، افزایش تجربه و تخصص پرسنل آزمایشگاه، بهبود بيماريابي و افزایش دقت در ثبت موارد، تقویت نظام گزارش‌دهی و افزایش آگاهی مردم می‌باشد. دلایل احتمالی روند کاهشی میزان مرگ و میر سل ریوی اسمیر مثبت در سال‌های اخیر شامل بهبود روش‌های تشخیص و درمان، افزایش تمکین بیمار از طریق تقویت استراتژی داتس و اجرای طرح تحول سلامت می‌باشد. بکارگیری روش‌ها و مدل‌های ارتقا کیفیت در مراکز بهداشت، پایش و ارزیابی مستمر، ارائه بازخورد عملکرد به مراکز بهداشتی، اصلاح نظام ارجاع، تقویت همکاری با سازمان‌های بین بخشی و تقویت برنامه‌های کنترل ایدز می‌تواند در کاهش میزان بروز و مرگ ناشی از بیماری سل موثر باشد.