معرفی رسائل طب سنتی در سفینه تبریز (پیشگیری، درمان، دارو)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 9 شماره 32 (1396),
13 February 2018
,
صفحه 19-29
https://doi.org/10.22037/mhj.v9i32.17156
چکیده
زمینه و هدف: سفینه تبریز، نسخه خطی با ارزشی از وضعیت عمومی علم در تبریز قرن هشتم قمری است که در دوران رکود علمی پس از حمله مغول و احتمالاً با هدف احیای آثار در معرض نابودی، جمعآوری شده است و تا حدودی وضعیت طب سنتی را که از کجاها تأثیر پذیرفته و کدام اولویتها را در روش پیشگیری و درمان توصیه کرده، بازگو میکنند و به هدف نگارنده که بررسی سابقه طب سنتی در ایران است، مدد میرساند.
مواد و روشها: با توجه به روش تحقیق اسناد و آثار تاریخی، نگارنده پس از شناسایی و بازنویسی آثار به توصیف مکتوبات مربوط به طب سنتی پرداخته و با کمک آثار متناظر هم عصر به تحلیل آنها اقدام کرده است. تمام منابع مورد استفاده، در فهرست منابع ذکر شده است.
یافتهها: سفینه تبریز، حاوی رسالههایی در طب سنتی با موضوع بهداشت و پیشگیری، درمان جسمی و روحی، معرفی انواع داروهای طبیعی است. کاتب سفینه فقط در بعضی از رسالههای طبی منبع اخذ خود را ذکر کرده است. سیزده رساله مفصل و مجمل طبی که غالباً به شکل جدول تنظیم شدهاند.
نتیجهگیری: در موضوع بهداشت و پیشگیری، میراث ایران و روم تأثیرگذار بوده و توجه به نوع تغذیه مهم بوده است. در خصوص درمان نه تنها به درمان فوری توجه میشده، بلکه طب سنتی در این دوره نیز بر مزاج شناسی استوار و احتمالاً تحت تأثیر نگارشهای قرن ششم قمری خصوصاً «فرخنامه» جمالی یزدی بوده است. سفینه تبریز حکایت از تأثیر فضای فرهنگی و اجتماعی بر روند پذیرش روش درمان از سوی مردم دارد، زیرا فضای صوفیانه حاکم میان عوام و عقاید خرافی در رشد نوع خاصی از روان درمانی مؤثر بوده است. علم الفراسه در روانشناسی اهمیت داشت و در داروسازی به تأثیر درمانی کانیها و احجار و خواص غلات و معطرات عنایت ویژهایی میشده است.
- سفینه تبریز؛ حفظ الصحّه؛ علم العلاج؛ علم الفراست؛ طب سنتی
ارجاع به مقاله
مراجع
Haeri A. Safine-e-Tabrizis alibrary between two skins. Nameh Baharestan; 2001. p.43-60. [Persian]
Monadi F, Rajabnejad M. A Study of Hakim ebn Batlan’s Life and his book’s Tagvim o Alseheh. History of Medicine Journal (Quarterly) 2015; 7(27): 44. [Persian]
Safdi S. Alvafi belvafyyat. Beirut: Darolfekr; 2004. p.300-301. [Arabic]
Omari E. Masalekol Absar fi Mamalekol Amsar. Abuzabi: Almajmol Sagafi; 2003. p.331-339. [Arabic]
Sezgin F. Arabic Writing History (Medicine, Pharmacy, Zoology…). Translated by Institute of Nashre Fehrestgan. Tehran: Institute of Khaneh Ketab; 2001. p.207-208. [Persian]
Najmabadi M. History of medicine in Iran after Islam (from the advent of Islam to the Mogul period). Tehran: Tehran University Publication; 1996. p.412-413. [Persian]
Tabrizi A. Safine-e-Tabriz. Tehran: Markaz Nashre Daneshgahi; 2001. p.396, 409-412, 437, 626, 633, 654-656. [Persian]
Dorry Z. Bozorgmehr Humankind beyond Literature and History. Tehran: Zavvar Publication; 2011. p.87. [Persian]
Najmabadi M. Authors of Abu Bakr Mohammad bin Zakaria Razi Great Wise and Physician of Iran. Tehran: Tehran University Publication; 1991. p.152-154. [Persian]
Razi M. Treatise immediate treatment. Translated by Mogaddas E. Tehran: Nilobargh Publication; 2012. p.20 [Persian]
Shams Ardakani M. An overview of the history and foundations of traditional medicine of Islam and Iran. Tehran: Sahbay Danesh Publication; 2010. p.46-62, 67. [Persian]
Pourmand M. Stability of ancient medicine. Tabriz: Ahrar Publication; 2004. p.32, 34-36. [Persian]
Alemzadeh H, Moeini M. Frost Science in Islamic Resources. Journal of Science History 2005; 3(2): 131-132. [Persian]
Aghili Alavi Shirazi M. Kholasatol Hekmah. Qom: Esmaeilian Publication; 2006. p.10, 550. [Arabic]
Shamsoddin Amoli M. Nafayesol fonon fe arayesel oyon. Corrected by Mianji E. Tehran: Islameyyeh Publication; 2002. p.271, 358. [Arabic]
Bahrani Y. Alkashkol. Beirut: Dar va Maktabatol Helal; 1998. [Arabic]
Haji Khalifeh M. Kashfo zzonon an asamel kotob val fenon. Beirut: Dre Ehya Taraso Alarabi. p.31-32. [Arabic]
Bagherian S. An Introduction to Mineralogy. Tehran: Yekan Publication; 2005. p.11. [Persian]
Mir Kamali S. Stone Therapy. Tehran: Pars Book; 2012. p.45. [Persian]
Mohaddes M. Two treatises in the cognition Natures at Nozhat Almolok. Tehran: Ardahal Safeir Publication; 2013. p.45. [Persian]
Ebn Hendo. Meftaho tteb Menhajo ttollab. Published by Mohageg M, Danesh Pazhoh M. Tehran: Tehran University; 1989. p.32. [Arabic]
Ebn Nafis. Almojez fe tteb. Published by Azbavi A. Cairo: No Name; 1997. p.55. [Persian]
Ebn Sina. Ghanon dar Tebb. Translated by Masodi A. Kashan: Morsal Publication; 2007. p.65. [Persian]
Naderi N. Hefzo sseheh, Islamic World Encyclopedia. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation; 2009. p.580-581. [Persian]
Akbarzadeh A. Prevention Medicine from the Viewpoint of Hakim Jarjani. History of Medicine Journal (quarterly) 2012; 4(13): 44. [Persian]
Mostaghferi J. Tebbo nnabbi (Lithography 1939). Tehran: Offset by Institute for the Study of Medical History of Islamic Medicine; 2003. p.32-40. [Arabic]
Daryaei M. Resaleye Zahabyyeh. Corrected by Daryaei N. Tehran: Safir Ardehaln Publication; 2012. p.414-415. [Persian]
Afshar I. Registration Dates in Safine-e-Tabriz. Tehran: Baharestan Letter; 2007. p.13-14, 17-18. [Persian]
Jamali Yazdi M. Farrokh Nameh. Efforts by Afshar I. 2nd ed. Tehran: Amir Kabir Publication; 2007. [Persian]
Mojarrad M, Yahaghi M. The term suspension on Typography is based manuscripts of safinehye Tabriz: National Studies on librarianship and Information organization (NASTIFO); 2014. p.84. [Persian]
Karamati Y. Book of Moon Science and Technology. History of Science 2011; 5(2): 138. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 607 بار
- PDF دانلود شده: 324 بار