بررسی نسخه خطی «طب اورنگشاهی»، از آثار طبی شبهقاره
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 9 شماره 32 (1396),
13 February 2018
,
صفحه 45-59
https://doi.org/10.22037/mhj.v9i32.17103
چکیده
زمینه و هدف: پایه و اساس طب سنتی بر آثار ارزشمند طبی کهن چون الحاوی، قانون، ذخیره خوارزمشاهی و آثاری از این دست بنا شده است. در این مقاله یکی از کتب طبی شبهقاره موسوم به «طب اورنگشاهی» نوشته درویش محمدحکیم امنآبادی که تاکنون تصحیح نشده و اطلاع دقیقی از نسخههای آن در دست نیست.
مواد و روشها: تحقیق بر اساس روش مطالعه کتابخانهای انجام شد. در این پژوهش ابتدا فهرست دقیق نسخ طب اورنگشاهی استخراج، سپس با روش تحلیل محتوا، متن نسخه خطی اثر محفوظ در کتابخانه مجلس، معرفی و از زاویه متنشناسی و کتابشناسی توصیفی بررسی شد.
یافتهها: طب اورنگشاهی از آثار ناشناخته طب سنتی است و در هندوستان تصنیف شده است. این اثر تاکنون تصحیح و معرفی نشده است. از این کتاب دو نسخه خطی در کتابخانه مجلس و نسخی در کتابخانههای دیگر ایران و جهان نیز موجود است. مصنف طب اورنگشاهی، درویش محمدحکیم امنآبادی از اطبای حاذق ایرانی است که به هند مهاجرت کرده و اثرش را به اورنگ زیب تقدیم نموده است. این کتاب در هفت باب و بیش از سیصد فصل اهم مبانی طبی و دارویی کهن را بررسی کرده است.
نتیجهگیری: طب اورنگشاهی یکی از آثار برجسته طبی هند به لحاظ بیان آرای حکمای هند، دستورها، تدابیر دارویی و بیان مفردات طبی هندی است. علاوه بر این مصنف در مواضع بسیاری به نقل مبانی طبی حکمای ایران و هند پرداخته و ضمن ایراد نظر خویش به گونهای مستدل بحث میکند. در حیطه دارویی هم تدابیر ویژه امنآبادی که اسامی خاص بر آنها نهاده از مهمترین خصایص طبی اثر است.
- متون طبی؛ امنآبادی؛ طب اورنگشاهی؛ نسخه خطی؛ طب سنتی؛ طب ایرانی
ارجاع به مقاله
مراجع
Allgood S. A Medical of Persia and the Eastern caliphate. Translated by Forghani B. Tehran: Amir Kabir; 1356. p.24-420. [Persian]
Loloei K, Ahmadi SH. The medical status and hospitals of Iran in the Safavid era. Quarterly Journal of History 1391; 6(17): 3-20. [Persian]
Ravandi M. Iranian Social History. Tehran: Negah; 1378. p.10, 401-402. [Persian]
Speziale F. The encounter of medical traditions in Nur al-eDin Shirazi Ilajat-i dara shukuhi Iran Namag 2016; 1(3): 104-118. [Persian]
Derayati M. List of manuscripts in Iran. Tehran: Majles; 1388. p.7, 285. [Persian]
Amnabadi DMH. Teb e Ourangshahi. Manuscript: Maintained in Majles library with registration number 18122, Writing in 1111 Lunar: 603, 1, 1-2, 4, 4-5, 6-7, 14, 41, 44, 93, 94, 5, 21, 184, 135, 6, 9, 135, 8, 7-8, 72, 232, 485, 19, 21, 285, 49, 128, 500, 523, 526, 527-528, 530, 531, 532, 536, 538, 543, 544, 546, 547, 548, 548, 23, 24, 28-29, 38, 298, 300, 302, 306, 308, 313, 52, 53, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 66, 67, 72-73, 75, 478, 48, 491, 480, 510, 511, 512, 513, 315, 562, 565. [Persian]
Saini A. Physicians of ancient India. Journal of Family Medicine and Primary Care 2016; 5(2): 254-258.
Kanti Das M, Kumar S, Kumar Deb P, Mishra S. History of Cardiology in India. IHJ 2015; 67: 163-169.
Lele RD. Ancient Indian Insights and Modern Discoveries in Nutrition, Exercise and Weight Control. JAPI 2012; 60: 30-41.
Pandey MM, Rastogi S, Rawat AKS. Indian Traditional Ayurvedic System of Medicine and Nutritional Supplementation, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2013. Article ID.376327 p.1-12.
Rahbar A. The history of medicine in Ancient History. Kaveh 1349; 31: 349-365. [Persian]
Imami Meybodi MA. Research/ Iranian-Islamic medicine on history. Meshkat 1372; 29: 64-77. [Persian]
Montasab mojabi H. Traditional medicine to literature poetry. Motaleat Ketabdari 1382; 56: 103-111. [Persian]
Lohiya NK, Balasubramanian K, Ansari AS. Indian folklore medicine in managing men’s health and wellness. Andrologia 2016; 48: 894-907.
Araj Khodaei M, Ghaffari F, Emadi F, Emaratkar E, Alijaniha F, Noorbala AA, et al. Healthy lifestyle in Prevention and Treatment of Depression from the View of Iranian Traditional Medicine. History of Medicine Journal Quarterly 1396; 9(30): 169-192. [Persian]
Mozaffarpour SA, Mojahedi M, Saghebi R, Mahmoudpour Z. Effective medical plants extracts on bloating in traditional Persian medicine. History of Medicine Journal Quarterly 1395; 8(27): 11-27. [Persian]
Ansaripour M, Naseri M, Mahdi Esfehani M, Nabipour I, Rakhshani F. Modernity and tradition in medicine. History of Medicine Journal Quarterly 1396; 9(30): 139-167. [Persian]
Poulakou-Rebelakou E, Karamanou M, George A. The Impact of Ancient Greek Medicine in India: The Birth of Unani Medicine. Acta Med Hist Adriat 2015; 13(2): 323-328.
- چکیده مشاهده شده: 603 بار
- PDF دانلود شده: 304 بار