Iranian Journal of Emergency Medicine

Abstract

درد احساس و تجربه حسی ناخوشایند می باشد که در نتیجه یک آسیب بالقوه و بالفعل بوجود می آید و کنترل آن به قدری مهم است که انجمن درد آمریکا برای تأکید بیشتر بر درد و کنترل آن، از درد بعنوان پنجمین علامت حیاتی نامبرده است. تقریبا همه انسانها تجربه دردهای متوسط تا شدید را داشته اند و بیشتر اوقات به دنبال انجام پروسیجرهای جراحی، شرایط پزشکی و یا تروما، این تجربه اتفاق افتاده است. وقتی درد و رنج در یک موقعیت بالینی مشخص می گردد، دنبال کردن و رفع آن به عنوان یک هدف و وظیفه بر عهده پرسنل سیستم بهداشتی درمانی می باشد. از این رو درد و درمان آن یک اولویت درمانی است. درد بر تمام افراد با هر سن، جنس، نژاد و طبقه اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار است و درد درمان نشده می تواند بر سیستم های مختلف بدن اثر منفی گذاشته و منجر به عوارض فراوانی گردد. افزایش سطح سرمی کورتیزول، نوراپی نفرین و رنین آنژویوتانسیون، افزایش قند خون، کاهش انسولین، بروز اضطراب، اثرات قلبی مثل ایسکیمی، دیس ریتمی، افزایش نبض، افزایش بار قلبی، افزایش مصرف اکسیژن، افزایش انعقادپذیری خون، افزایش فشار خون بخصوص در بیماران با صدمات سر، کاهش اکسیژن خون، افزایش حجم مایعات بدن، کاهش پتاسیم خون، خستگی، گرفتگی عضلانی، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، کاهش قدرت ترمیم زخم و غیره، از جمله عوارض نامطلوب درد می باشند. همچنین عدم درمان دردهای حاد نیز منجر به تحمل دردهای غیرضروری، افزایش طول مدت بستری، افزایش هزینه های پزشکی و احتمال پیشرفت و تبدیل شدن درد حاد به درد مزمن می شود. چنانچه بار اقتصادی عدم درمان درد در آمریکا حدود 100 میلیارد دلار در سال برآورد شده است. درد شکایت بسیار شایعی بوده و بخش قابل توجهی از علل تماس بیماران با سیستم اورژانس پیش بیمارستانی را شامل شده و همچنین در مصدومان و بیماران ترومایی معمولا وجود دارد. نتایج مطالعات نشان می دهد که بین 20 الی 31 درصد بیماران منتقل شده با آمبولانس دارای درد متوسط و شدید بوده اند. همچنین درد با شیوع 52 الی 86 درصد در اورژانس ها یکی از موضوعات اصلی بهداشتی درمانی کشورهای مختلف می باشد. پرسنل اورژانس پیش بیمارستانی نیز اولین اعضای کادر درمانی هستند که در بلایا و سوانح با این بیماران مواجه شده و بیشتر در معرض درد و رنج بیماران قرار دارند. علیرغم رشد کمی پایگاههای فوریتهای پزشکی کشور ایران به بیش از 1900 پایگاه در سراسر کشور، مشاهدات پژوهشگر و شواهد و دستورالعمل های موجود در اورژانس پیش بیمارستانی 115 ایران، نشان دهنده عدم بکارگیری کافی داروهای ضد درد، علی الخصوص ضد دردهای اپیوئیدی به عنوان راهکاری برای کاهش درد بیماران و مصدومان در آمبولانس های فوریتهای پزشکی 115 می باشد. برخی مطالعات ذکر می کنند نزدیک به یک سوم بیماران پیش بیمارستانی و بیش از 80 درصد بیماران دارای شکستگی درد متوسط تا شدید را گزارش می کنند و از طرفی تأثیر مثبت کاربرد مسکن ها در مناطقی که بکار رفته به وضوح بر اکثریت بیماران نشان داده شده است. به نظر می آید که کاربرد داروهای ضد درد در فوریتهای پیش بیمارستانی مبحث بسیار مهمی می باشد و محققان بیان می کنند که مدیریت مناسب درد یک اصل مهم در اقدامات پیش بیمارستانی و خدمت رسانی به بیماران می باشد و مسکن های مخدر نظیر مورفین و فنتالین جایگاه ویژه ای در دستورالعمل های اورژانس پیش بیمارستانی برخی کشورهای پیشرفته در فوریتهای پزشکی بعنوان درمان دردهای حاد ترومایی و غیرترومایی و به ویژه درد قفسه سینه مربوط به بیماری های قلبی دارند. با نگاهی به مطالب پیشگفت در مورد اهمیت درد و درمان آن به خصوص اهمیت درمان درد در تروما و بیماری های ایسکمیک قلبی، شیوع بالای درد در مأموریت های پیش بیمارستانی، شدت درد و نوع ماموریت های پیش بیمارستانی که اکثراً با درد همراه می باشند، هزینه های بالای عدم درمان درد و نیاز مبرم به استفاده از مسکن در تروما و بیماری های ایسکمیک قلبی، آیا زمان آن نرسیده است که فکری به حال درمان مؤثر و علمی تر درد در فوریت های پزشکی گردد؟ آیا بهتر نیست در کنار این همه امکانات که بر بالین بیمار مهیا کرده ایم، چند نوع داروی ضد درد مسکن و مخدر حداقل برای بیماری های ایسکمیک قلبی و یا ترومای شدید نیز در نظر گرفته شود؟ هرچند نتایج مطالعه ای که در خوزستان انجام شد نشان داد که پرسنل فوریتهای پزشکی 115 از نظر اطلاعات و محاسبات دارویی بسیار ضعیف می باشند. بعضا مطالعاتی نیز بیان کرده اند که ممکن است دوزاژ دارویی و کاربرد داروهای مخدر درست انجام نگردد و یا بعضاً ممکن است از داروهای مخدر سوء استفاده شود، اما همه اینها دلیل قانع کننده ای برای عدم کاربرد این داروها نمی باشد و می توان با ارایه راهکارهای بهتر نظیر آموزش بیشتر و بهتر پرسنل فوریتهای پزشکی، ایجاد پروتکل های آفلاین و آنلاین و برنامه های مثمر ثمر در جهت جلوگیری از سوء استفاده از داروهای مسکن بطور مؤثری از این دارو در فوریتهای پزشکی 115 استفاده نمود . از این رو مجدد متذکر می شویم که این اولویت درمانی نباید به هیچ دلیل نادیده گرفته شود.